Quảng Nam: Truyền dạy văn hóa phi vật thể gắn với phát triển du lịch miền núi

VHO- Sở VHTTDL tỉnh Quảng Nam vừa tổ chức ba lớp tập huấn, truyền dạy văn hóa phi vật thể của đồng bào Cơ tu, Giẻ - Triêng (nhóm Ve, Tà Riềng) tại huyện miền núi Nam Giang. Đây cũng là hoạt động nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số (DTTS) gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh này.

Các học viên tham gia các lớp tập huấn tại huyện Nam Giang

Lớp tập huấn, truyền dạy sử dụng cồng, trống, chiêng của đồng bào Cơ Tu được tổ chức tại xã Zuôih, huyện Nam Giang thu hút 46 học viên là đồng bào dân tộc Cơ Tu. Trong hai ngày, nghệ nhân ưu tú Pling Hạnh và nghệ nhân trẻ Bling Đhóc đã truyền dạy cho các học viên những kiến thức cơ bản về không gian văn hóa cồng, trống, chiêng các dân tộc thiểu số Quảng Nam. Đặc điểm, chức năng, biểu tượng của văn hóa cồng, trống, chiêng của người Cơ Tu ở Quảng Nam. Đặc biệt là các quy trình kỹ thuật, nghệ thuật chế tác và hệ thống nhạc cụ, diễn tấu, nghi thức, thang âm cồng, trống, chiêng. 
Thông qua lớp học, học viên đã cơ bản nắm được nhiều nội dung về lý thuyết và thực hành cũng như cách sử dụng cồng, trống, chiêng kết hợp với vũ điệu truyền thống tung tung ya yá của người Cơ Tu.
Lớp tập huấn làm phong phú kiến thức, kỹ năng liên quan đến việc thực hành diễn tấu, vũ điệu, các nghi thức sử dụng cồng, trống, chiêng của người Cơ Tu, qua đó nhân rộng và phát triển mạnh mẽ trong cộng đồng người Cơ Tu nói riêng và đồng bào các dân tộc miền núi Quảng Nam nói chung. Khơi dậy niềm đam mê đối với nhạc cụ truyền thống trong đồng bào, nhất là thế hệ trẻ. 

Biểu diễn văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS tại các điểm DL cộng đồng ở miền núi Quảng Nam

Các lớp truyền dạy, bảo tồn nhạc cụ Đinh tút và các nhạc cụ truyền thống của dân tộc Giẻ - Triêng (nhóm Ve, Tà Riềng) được tổ chức tại hai xã Đắc Pre và Đắc Tôi, huyện Nam Giang đã thu hút gần 100 học viên là người đồng bào dân tộc Giẻ-Triêng tham gia. 
Những nghệ nhân có kinh nghiệm, am hiểu các loại nhạc cụ truyền thống của người Giẻ-Triêng như Chơ Rum Nhiế-r, Zơ râm Nhưa, Hiên Dêng, Un Nanh, Hiên Viện… trực tiếp đứng lớp truyền dạy những kiến thức căn bản về các nhạc cụ truyền thống; hiểu thêm về nghệ thuật diễn xướng dân gian và âm nhạc trong đời sống văn hóa, tinh thần của người Giẻ - Triêng. Các nội dung cơ bản xoay quanh các vấn đề về lý thuyết và thực hành, cách chế nhạc cụ Đinh tút và sử dụng các loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc Giẻ-Triêng.
Mặc dù các lớp tập huấn được tổ chức vào thời điểm công việc nương rẫy bận rộn, thời tiết cũng mưa gió, bất lợi, đi lại khó khăn nhưng điều đáng mừng là các nghệ nhân, các học viên đều cố gắng thu xếp công việc để tập trung đông đủ, tham gia nhiệt tình, đảm bảo chất lượng truyền dạy và học tập đem lại hiệu quả tốt, thiết thực. 
Các lớp học lần này thu hút nhiều lứa tuổi tham gia, đặc biệt có rất nhiều học viên trẻ, học viên nữ, có chung niềm đam mê, yêu thích đối với truyền thống, bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Trong quá trình truyền dạy và học tập, các bạn tích cực tham gia xây dựng, trao đổi, góp ý với nghệ nhân tạo nên không khí học tập sôi nổi,  cởi mở… 
Kết thúc các lớp tập huấn, các nghệ nhân và học viên tổ chức trình diễn để báo cáo kết quả truyền dạy và học tập, các buổi trình diễn đã đáp ứng tốt những yêu cầu về ý nghĩa, mục đích, chất lượng của việc truyền dạy, học tập theo kế hoạch đã đề ra. 

Trao Giấy chứng nhận cho các học viên tại xã Zuôih

Theo Sở VHTTDL tỉnh Quảng Nam, các lớp tập huấn này nhằm thực hiện Kế hoạch số 116 (ngày 18.9.2023) của Sở về việc triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn tỉnh Quảng Nam trong năm 2022 – 2023. Đồng thời cũng là hoạt động triển khai thực hiện Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia nói trên theo Quyết định số 800 (ngày 19.4.2023) của UBND tỉnh Quảng Nam về việc “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2022 – 2025. 
Quảng Nam hiện có khoảng 125.000 đồng bào DTTS, chủ yếu là các dân tộc Cơ Tu, Xê Đăng (nhóm Ca Dong, Mơ Nâm), Giẻ - Triêng, Co, Bh’noong...Các giá trị văn hóa truyền thống đồng bào DTTS đã trở thành một nhân tố cơ bản cho sự phát triển bền vững xã hội vùng miền núi, góp phần bảo vệ an ninh chính trị và quốc phòng vùng biên giới của đất nước. 
Các huyện miền núi Quảng Nam có nhiều tiềm năng về thiên nhiên, cùng các khu, điểm di tích lịch sử; là nơi đang gìn giữ, bảo tồn nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào dân tộc thiểu số Cơ Tu, Cadong, Xê đăng, Bhnoong… 
Việc tổ chức lớp các tập huấn như trên góp phần khôi phục, bảo tồn và phát huy loại hình văn hóa phi vật thể trong đời sống cộng đồng các DTTS Quảng Nam nói chung và dân tộc Cơ tu, dân tộc Giẻ-Triêng trên địa bàn huyện Nam Giang nói riêng. Nâng cao ý thức, niềm tự hào về các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào; động viên, khuyến khích và lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống của các cộng đồng các DTTS miền núi Quảng Nam từ nhận thức đến thực tiễn cuộc sống.  Cũng qua đó từng bước giữ gìn, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển các sản phẩm văn hóa du lịch tại khu vực vùng núi Quảng Nam. 

THU HOÀI