Phát huy vai trò của người cao tuổi trước bối cảnh già hoá dân số

VHO - Trong tình hình mới người cao tuổi (NCT) không chỉ là người cần được chăm sóc, bảo vệ mà còn đóng vai trò lớn trong mọi mặt đời sống: giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình, tham gia hệ thống chính trị ở địa phương, làm kinh tế…

 Ngày 16.9 tại Hà Nội, Trung ương Hội NCT Việt Nam đã tổ chức buổi gặp mặt báo chí cung cấp thông tin về Tháng hành động vì NCT Việt Nam năm 2024.

Phát biểu tại buổi họp báo, Phó Chủ tịch Thường trực Hội NCT Việt Nam Trương Xuân Cừ cho biết, chủ đề Tháng hành động vì NCT Việt Nam năm 2024 với chủ đề “Chung tay bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò NCT”nhằm khơi dậy truyền thống tốt đẹp, phát huy vai trò, đóng góp tích cực của NCT trong gia đình, xã hội.

Đề cao trách nhiệm, sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền, các ban, bộ, ngành đoàn thể và toàn xã hội đối với công tác bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò NCT.

Dự kiến lễ phát động hưởng ứng Tháng hành động sẽ được tổ chức ngày 28.9 tại TP Hải Dương, tỉnh Hải Dương. Tại buổi lễ, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Hội NCT trao quà chúc mừng các cụ tròn 100 tuổi; trao quà NCT có hoàn cảnh khó khăn; vinh danh các doanh nghiệp có đóng góp cho sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc, phát huy vai trò NCT thời gian qua…

Cùng với đó, nhiều hoạt đông thăm hỏi, tặng quà, văn hóa thể thao… diễn ra tại các cấp Hội trong cả nước. Trung ương Hội tham mưu đoàn lãnh đạo Đảng, Nhà nước; Hội NCT các địa phương tham mưu cấp ủy, chính quyền… tổ chức chúc thọ mừng thọ, thăm hỏi tặng quà NCT tiêu biểu, NCT thuộc gia đình chính sách, người có công và NCT nghèo, hoàn cảnh khó khăn. Các giải thể thao toàn quốc như bóng chuyền hơi trung cao tuổi, cờ tướng trung cao tuổi, cầu lông trung cao tuổi và bơi trung cao tuổi tạo không khí phấn khởi, sân chơi lành mạnh để NCT tiếp tục sống vui, sống khỏe, v.v.

Theo báo cáo của Bộ LĐ,TB&XH, cả nước có khoảng 17 triệu NCT, trong đó có trên 9 triệu NCT có độ tuổi trên 60; có hơn 7 triệu người vẫn đang tham gia lao động, sản xuất, kinh doanh; gần 750 nghìn người tham gia công tác Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể ở cơ sở; có hơn 300 nghìn người tham gia các tổ hòa giải và an ninh, trật tự ở thôn bản… Những con số này đã khẳng định vai trò của NCT là rất lớn trong công cuộc xây dựng đất nước.

Đặc biệt, mô hình CLB liên thế hệ tự giúp nhau được thế giới đánh giá cao. Mỗi CLB có khoảng 50-70 thành viên, từ nhiều lứa tuổi, trong đó phần lớn (khoảng 70%) là người cao tuổi, phụ nữ, người có hoàn cảnh khó khăn về xã hội hoặc kinh tế, với tinh thần tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống. Bà Nguyễn Thị Tư, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Hội NCT Việt Nam cho biết, tính đến cuối năm 2023, cả nước có khoảng 6.521 CLB, với khoảng 456.470 thành viên; như vậy vượt hơn 3.000 CLB so với chỉ tiêu 3.000 CLB theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ giao đến năm 2025 (đạt vượt kế hoạch trước 2 năm).

CLB chủ yếu là NCT trên 60 tuổi, thành viên trong CLB có nhiều người có hoàn cảnh khó khăn như đơn thân, kinh tế không đảm bảo, nhiều bệnh tật. Chính vì vậy, trong bối cảnh nhiều gia đình không có điều kiện để đưa NCT vào trại dưỡng lão thì CLB là mô hình toàn diện vừa chăm sóc vừa phát huy vai trò và sự tham gia của NCT được các chuyên gia đề nghị được học tập và nhân rộng ra thế giới.

Bên cạnh những đóng góp của NCT, tình trạng già hoá dân số cũng đang đặt ra nhiều thách thức đối với Việt Nam như đời sống NCT còn gặp nhiều khó khăn: trong đó khoảng 70% NCT  sống ở nông thôn là nông dân và làm nông nghiệp, không có tích luỹ; chưa tới 30% NCT có lương hưu và trợ cấp xã hội; cùng với đó là nhiều người mắc các bệnh mãn tính… Do đó, ông Nguyễn Xuân Lập, Trưởng Ban Chăm sóc Trung ương Hội NCT Việt Nam cho biết, Hội đang phối hợp với các Bộ, Ban ngành để  xây dựng các đề án khởi nghiệp, tạo điều kiện để NCT có việc làm, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh; sửa đổi, bổ sung Luật Lao động, An toàn vệ sinh lao động, BHXH… để phù hợp với tình hình mới.

Hiện nay, các cơ sở bảo trợ xã hội do Bộ LĐ,TB&XH quản lý đang nuôi dưỡng miễn phí khoảng 56.000 người già neo đơn tại các trung tâm; ngoài ra có khoảng 300 NCT theo diện đóng phí theo nhu cầu của gia đình. Tuy nhiên, hiện nay, Chính phủ đang khuyến khích để các doanh nghiệp xây dựng nhà dưỡng lão để đáp ứng mọi nhu cầu của người dân như mô hình ở nội trú, bán trú, sáng đến tối về…

Ngoài ra, thực trạng một số người già vẫn còn bị bạo hành thông qua việc chia tài sản, chăm sóc cháu, là lao động chính… vẫn còn xảy ra và cần nhiều chính sách để bảo vệ, chăm sóc người già tốt hơn. Theo dự báo, đến năm 2030, tỷ lệ dân số trên 60 tuổi sẽ tăng lên 20% và đến năm 2050 là trên 30%. Tỷ lệ người cao tuổi trên 80 tuổi cũng sẽ tăng và đến năm 2050 chiếm trên 6% dân số. Điều này đặt ra thách thức lớn về an sinh xã hội, chăm sóc, bảo vệ và phát huy vai trò của người cao tuổi. “Đảng và Nhà nước xác định NCT là nguồn lực và cần được phát huy.  Do đó, người trẻ phải chuẩn bị bắt đầu cho mình khi về già, phấn đấu 100% người lao động có BHXH cho cuộc sống sau này”, Phó Chủ tịch Trung ương Hội NCT Việt Nam nói.