Những dự án AI khổng lồ “chật vật” trước tình trạng khan hiếm nước

VHO - Chiến lược Trí tuệ nhân tạo đầy tham vọng của châu Âu hiện đối mặt với vấn đề môi trường cực kỳ quan trọng là tình trạng khan hiếm nước.

Liên minh châu Âu (EU) có kế hoạch mở rộng các trung tâm dữ liệu quy mô lớn, dự định tăng gấp ba công suất trong vòng 5 đến 7 năm tới. Đây được xem là một phần trong nỗ lực đưa EU trở thành trung tâm AI đẳng cấp thế giới.

Việc triển khai nhanh chóng các trung tâm dữ liệu, vốn hỗ trợ mọi khía cạnh của nền kinh tế số, từ mạng xã hội và ngân hàng trực tuyến đến các công cụ AI như ChatGPT, đã gây ra một số lo ngại, đặc biệt ở các khu vực đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nước.

Vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng ở Nam Âu, khi 30% dân số sống ở những khu vực thường xuyên bị thiếu nước, rơi vào tình trạng nhu cầu về nước vượt quá nguồn cung sẵn có trong một khoảng thời gian cụ thể.

Thông thường, các trung tâm dữ liệu sẽ cần một lượng nước lớn để tránh quá nhiệt. Các công ty công nghệ lớn như Amazon, Microsoft và Meta đã đầu tư hàng tỷ đô la Mỹ vào các cơ sở mới ở Tây Ban Nha, trong khi Google có kế hoạch phát triển ba trung tâm ở vùng Attica của Hy Lạp.

Ông Kevin Grecksch, phó Giáo sư khoa học, chính sách và quản lý nước tại Đại học Oxford, Anh nhận định kế hoạch xây dựng các trung tâm dữ liệu tại các khu vực thiếu nước ở châu Âu đang phản ánh sự thiếu tư duy tổng thể từ các nhà hoạch định chính sách.

"AI là một thuật ngữ thông dụng và là chủ đề bàn tán sôi nổi. Vì vậy, các chính trị gia cấp quốc gia và khu vực đang cố gắng nắm bắt, và đầu tư cho tương lai nhằm tạo ra cơ hội việc làm mới. Tuy nhiên, tính bền vững dường như đang bị xem nhẹ", ông Grecksch nói. 

Theo phó Giáo sư Grecksch, việc triển khai nhanh chóng các trung tâm dữ liệu trên khắp châu lục đang đặt ra nhiều thách thức.

Tại hầu hết các khu vực pháp lý, nguồn cung cấp nước công cộng luôn được ưu tiên hơn tất cả. Điều gì sẽ xảy ra nếu các trung tâm dữ liệu bị đóng cửa trong trường hợp hạn hán? phó Giáo sư Grecksch thừa nhận rằng vẫn chưa có câu trả lời cho viễn cảnh này.

"Các trung tâm dữ liệu thường được xây dựng ở vùng khí hậu khô cằn hoặc bán khô cằn vì đó là môi trường phù hợp để đặt máy chủ. Tuy nhiên, những khu vực này thường có xu hướng khan hiếm nước hoặc dễ bị hạn hán", ông Grecksch nói thêm.

Người phát ngôn của Ủy ban Châu Âu mới đây cho biết dự án Điện toán hiệu năng cao châu Âu (EuroHPC JU), một tổ chức hợp tác chung của khu vực nhằm lựa chọn địa điểm đặt nhà máy AI, dựa trên các tiêu chí ưu tiên hiệu quả năng lượng và tính bền vững môi trường.

“Điện toán xanh sẽ tiếp tục được theo đuổi thông qua các siêu máy tính tiết kiệm năng lượng tối ưu hóa cho AI, sử dụng các kỹ thuật như tiết kiệm năng lượng động và các kỹ thuật tái sử dụng như làm mát tiên tiến và tái chế nhiệt lượng tạo ra”, người phát ngôn nhấn mạnh.

EU cho rằng siêu máy tính JUPITER mới ở Jülich (Đức) là “một ví dụ điển hình về sự xuất sắc của Châu Âu” trong việc giải quyết vấn đề hiệu quả năng lượng. Hệ thống này hoàn toàn chạy bằng năng lượng tái tạo, có hệ thống làm mát và tái sử dụng năng lượng “tiên tiến”.

Sự phát triển các trung tâm dữ liệu

Khu vực Aragon nằm ở phía đông bắc Tây Ban Nha đang đối mặt với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng ở đông bắc Tây Ban Nha.

Tập đoàn Amazon hiện đang có kế hoạch mở ba trung tâm dữ liệu ở khu vực này. Động thái này đang gây ra căng thẳng giữa nông dân địa phương và các nhà hoạt động môi trường.

Tại Vương quốc Anh, ngôi làng nhỏ Culham của Anh cũng được chọn là khu vực đầu tiên trong "khu vực tăng trưởng AI" của chính phủ Anh.

Việc chỉ định địa điểm Oxfordshire, nằm gần một trong những hồ chứa nước mới đầu tiên của đất nước sau 30 năm, đã làm dấy lên lo ngại có thể gây thêm áp lực lên nguồn cung cấp nước địa phương.

Nick Kraft, nhà phân tích cấp cao tại công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group, cho biết các địa phương "cực kỳ khô cằn" và chịu áp lực nước cao ở châu Âu đang được chú ý để phát triển thêm trung tâm dữ liệu.

"Vấn đề hiện hữu là mức sử dụng nước của các trung tâm dữ liệu. Các công ty báo cáo khi trao đổi với các bên liên quan tại địa phương cần phân biệt mức sử dụng nước tại chỗ, hay nước được sử dụng để làm mát trong các trung tâm dữ liệu", ông Kraft nhấn mạnh.

Dù hiện tại các nhà điều hành trung tâm dữ liệu đã chú ý hơn trong việc quản lý nguồn nước. Tuy nhiên, việc đánh giá toàn bộ lượng nước tiêu thụ của các dự án này vẫn là một thách thức lớn.

Phân tích do S&P Global công bố tháng trước ghi nhận nhu cầu về nước trung bình của ngành trung tâm dữ liệu dự kiến sẽ ở mức cao trong những năm 2020.

Các quốc gia Nam Âu như Tây Ban Nha và Hy Lạp sẽ nằm trong số những địa điểm được dự báo sẽ phải đối mặt với tình trạng căng thẳng về nước nhiều nhất.

Khủng hoảng nước ngày càng trầm trọng

Các nhà lập pháp châu Âu trước đây đã cảnh báo về cuộc khủng hoảng nước ngày càng gia tăng của khu vực, cho rằng cần phải giải quyết các vấn đề cấp bách như khan hiếm, an ninh lương thực và ô nhiễm vào thời điểm châu Âu là lục địa nóng lên nhanh nhất hành tinh.

Về phần mình, Cơ quan Môi trường Châu Âu vào cuối tháng trước khẳng định tài nguyên nước của khu vực hiện đang chịu "áp lực nghiêm trọng", với tình trạng thiếu nước ảnh hưởng đến 1/3 dân số và lãnh thổ châu Âu.

Khi tính đến sự bùng nổ nhu cầu AI, Laura Ramsamy, Trưởng nhóm khí hậu và nguy cơ tại nền tảng phân tích dữ liệu Climate X, cho biết việc triển khai các trung tâm dữ liệu siêu quy mô mới tại các khu vực châu Âu vốn đã thiếu nước, "thực sự làm trầm trọng thêm vấn đề".

Tại Hà Lan, vào năm 2022, Meta đã tạm dừng kế hoạch xây dựng một trung tâm dữ liệu lớn tại khu vực Zeewolde do những lo ngại về môi trường, đặc biệt là mức tiêu thụ điện năng và nước cao.

Ở khía cạnh khác, Ireland, quốc gia từ lâu đã ủng hộ việc triển khai các trung tâm dữ liệu để tạo điều kiện cho sự bùng nổ AI, gần đây cũng đang bị các nhóm môi trường giám sát chặt chẽ khi nhiều trung tâm tập trung ở khu vực Dublin.

Đáng chú ý, cả Hà Lan và Ireland đều đã áp đặt lệnh cấm đối với các trung tâm dữ liệu mới trong những năm tới do lo ngại về công suất lưới điện và tác động đến môi trường.

Bộ Khí hậu, Năng lượng và Môi trường Ireland cho biết việc xây dựng và vận hành các trung tâm dữ liệu đã "đóng góp tích cực" cho nền kinh tế Ireland trong thập kỷ qua.

Cũng như tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, việc vận hành và phát triển các trung tâm dữ liệu của Ireland được xây dựng bởi mục tiêu khí hậu ràng buộc về pháp lý và nhu cầu duy trì an ninh năng lượng mạnh mẽ.

Theo Bộ Khí hậu, Năng lượng và Môi trường Ireland, các trung tâm dữ liệu lớn nhất ở Ireland chủ yếu vận hành hệ thống làm mát bằng không khí thay vì hệ thống làm mát bằng nước.

Điều này tạo nên sự khác biệt giữa Ireland với nhiều trung tâm dữ liệu khác trên thế giới.