Người nghệ nhân “thổi hồn” cho những gốc tre già

Chỉ từ những gốc tre già, nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ (Hội An, Quảng Nam) đã sáng tạo ra hàng nghìn tác phẩm độc đáo. Cũng bởi theo đuổi nghề nghe có vẻ lạ mà người dân địa phương gọi ông với cái tên “Đỏ điên”.

Không phải điêu khắc gỗ hay đá như thông thường, nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ (Hội An, Quảng Nam) miệt mài khắc những gốc tre già, thứ mà chẳng ai đoái hoài. Sau gần 25 năm gắn bó với những gốc tre sần sùi, người nghệ nhân xứ Quảng đang giúp điêu khắc tre được nhiều người biết tới.

Bén duyên với tre nhờ “máu liều”

Từ lâu, cây tre đã là biểu tượng cho nhiều nét đẹp trong văn hóa Việt Nam, in bóng đậm đà vào văn hóa, thi ca, nhạc họa, vào sâu xa tâm thức con người Việt Nam. Tuy nhiên, cây tre lại chỉ được “biến hóa” thành đũa, ống hút, nội thất… mà chưa có vật phẩm tận dụng được hết nét đẹp của tre.

Đối với nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ, tre lại là cảm hứng và nguyên liệu cho các tác phẩm nghệ thuật. Tuy nhiên, tre không phải chất liệu mà ông theo đuổi từ đầu.

Trước đó, ông Đỏ và gia đình có một xưởng gỗ nhỏ tại nhà nhưng vì không đủ trang trải cuộc sống, ông nhiều lần nản lòng. Bước ngoặt tới với ông Đỏ khi trận lũ năm 1999 kéo qua quê hương của ông.

25 năm trước, khi trận lũ lụt năm 1999 càn quét qua Quảng Nam, ông Đỏ tình cờ thấy được những gốc tre nhô lên sau lớp đất cát, từ đó mà nhân duyên giữa ông và tre bắt đầu.

“Trận lũ lụt năm đó đã nhấn chìm nhà cửa và xưởng gỗ của gia đình tôi. Khi dọn dẹp xưởng gỗ, tôi thấy những rễ tre già nhô lên. Từ đó tôi nghĩ tại sao không biến chúng trở thành những tác phẩm nghệ thuật”, ông Đỏ chia sẻ.

Sẵn có bàn tay khéo léo từ trước, nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ cùng gia đình bắt tay vào điêu khắc những gốc tre già. “Đó là một quyết định liều lĩnh của tôi, nhiều người ngăn cản lắm, có người bảo tôi điên khi mang tre về điêu khắc. Nhưng tôi vẫn làm, bởi tôi quen với khó khăn rồi”, nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ chia sẻ về quyết định đổi đời của ông.

Ban đầu, ông chỉ lựa chọn khắc những gương mặt ngộ nghĩnh, hóm hỉnh lên tre. Tuy nhiên, sau khi nhận thấy gốc tre có những nhánh rễ dài, giống như chòm râu phù hợp với những nhân vật trong tín ngưỡng thờ cúng của người Việt, ông đã tập trung khai thác, sáng tạo theo hướng này.

Khát vọng đưa tre Việt Nam ra thế giới

Được quan sát nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ thực hiện các công đoạn trong một lần ông ra Hà Nội công tác, chúng tôi không khỏi nể phục tâm huyết mà ông đưa vào từng tác phẩm.

Để có được một tác phẩm hoàn chỉnh, ông và các học trò phải hoàn thành 11 công đoạn chuẩn bị như lau rửa, đục, chà nhám,… và hai tiếng đồng hồ đẽo từng đường nét lên rễ tre. Nói về quá trình tạo nên một tác phẩm, ông Đỏ bộc bạch: “Tôi cứ đục, đẽo theo trí tưởng tượng của mình. Thế nên mỗi tác phẩm là độc nhất, không cái nào giống cái nào”.

Cũng bởi sự độc đáo ấy mà các tác phẩm điêu khắc tre của nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ rất được lòng khách du lịch. Thương hiệu Đỏ Tre Hội An của ông là một trong những cửa hàng tấp nập nhất phố cổ Hội An, đón hàng trăm lượt khách hàng mỗi ngày. Mỗi khi khách ra vào cửa hàng, ông Đỏ lại đứng trò chuyện với họ bằng vốn tiếng Anh ít ỏi.

Tuy nhiên, tâm huyết của ông dành cho điêu khắc tre không dừng lại ở đó. Nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ hy vọng có thể đem những tác phẩm của mình ra khắp năm châu bốn bể, để thế giới biết tới vẻ đẹp của tre Việt Nam.

Chính vì vậy, ông Đỏ đã trau dồi thêm vốn tiếng Anh để giao tiếp với các khách hàng quốc tế, lập các tài khoản mạng xã hội như Facebook, TikTok để đem hình ảnh sản phẩm ra thế giới.

Không cần cầu kỳ hay bày vẽ, các nội dung trên mạng xã hội của ông Đỏ phần lớn ghi lại quy trình ông sáng tạo nên các tác phẩm hay sự hóm hỉnh khi ông tư vấn cho khách hàng. Vậy nhưng những video, hình ảnh giản dị ấy lại thu hút hàng triệu lượt xem, hàng nghìn lượt thích trên các trang mạng xã hội.

Cũng vì thế mà thương hiệu Tre Đỏ Hội An của ông nhận được sự quan tâm và yêu thích của nhiều khách du lịch quốc tế, giúp khát vọng mang tre Việt Nam ra thế giới của người nghệ nhân thành hiện thực.

Ở tuổi 52, nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ vẫn miệt mài đưa các tác phẩm điêu khắc tre vào Nam ra Bắc để quảng bá, giới thiệu loại hình nghệ thuật này. Không chỉ vậy, ông Đỏ còn trực tiếp đào tạo những học trò để tiếp bước ông trên con đường đưa tre Việt Nam ra thế giới.

“Khát vọng lớn nhất của tôi là cho cả thế giới biết tới vẻ đẹp của cây tre Việt Nam và tạo nên một làng nghề điêu khắc tre”, ông Đỏ mong muốn .