Người dân bức xúc vì phải photo sổ đỏ, kê khai nộp cho phường

VHO - Hà Nội yêu cầu toàn bộ người dân phải kê khai giấy chứng nhận sử dụng đất để làm sạch, chuẩn hóa cơ sở dữ liệu đất đai. Tuy nhiên việc yêu cầu người dân photo giấy chứng nhận, kê khai thủ công khiến nhiều người cảm thấy phiền hà, bất tiện.

Từ ngày 1.9 - 30.11.2025, Hà Nội bắt tay vào chiến dịch 90 ngày nhằm “làm sạch, làm giàu dữ liệu đất đai”. Mục tiêu đồng bộ hóa toàn bộ thông tin về thửa đất, chủ sử dụng và tình trạng pháp lý trên địa bàn thành phố.

Đây được xem là bước đệm quan trọng để tiến tới xây dựng Cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia, giúp mang lại sự minh bạch, giảm thiểu khiếu nại và tạo nền tảng vững chắc cho các giao dịch điện tử trong tương lai.

Khi hệ thống hoàn thiện, nó sẽ liên thông với cơ sở dữ liệu về dân cư và đăng ký doanh nghiệp, giúp cơ quan nhà nước dễ dàng tra cứu còn người dân thì được hưởng lợi từ những thủ tục nhanh gọn, ít giấy tờ hơn.

Thế nhưng, kỳ vọng về một nền hành chính “không giấy tờ” dường như vẫn còn xa vời. Trên thực tế, nhiều hộ gia đình tại các phường, xã ở Hà Nội và vùng lân cận nhận được thông báo phải photo toàn bộ sổ đỏ để nộp cho ủy ban nhân dân địa phương.

Bà Lương Thị Tú, một người dân ở xã Thường Tín, bày tỏ sự bối rối: “Cán bộ xã thông báo mỗi hộ phải photo toàn bộ sổ đỏ để nộp. Thực sự không hiểu, vì đất đai đã số hóa rồi mà vẫn phải đi photo”. Tình huống càng trở nên khó khăn hơn với những ai đang thế chấp sổ đỏ tại ngân hàng hoặc đã bị thất lạc, khi họ vẫn bị yêu cầu nộp bản sao, gây ra không ít áp lực và phiền toái.

Theo các chuyên gia, việc làm này phản ánh một khoảng cách lớn giữa chủ trương và thực tiễn thi hành.

Giáo sư Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhận định đây là biểu hiện đi ngược tinh thần cải cách hành chính và chuyển đổi số. Ông cho rằng thay vì khai thác dữ liệu sẵn có, cơ quan nhà nước lại đang chuyển gánh nặng công việc sang vai người dân, buộc họ phải thực hiện các nhiệm vụ tra cứu, đối chiếu thay mình. Cách làm này không những không “làm sạch” dữ liệu mà còn có nguy cơ khiến mọi thứ thêm rối rắm.

Về góc độ pháp lý, luật sư Uông Đình Tập khẳng định hành vi yêu cầu nộp bản photo sổ đỏ là một bước lùi. Theo Nghị định 45/2020/NĐ-CP của Chính phủ, quy định rõ cơ quan nhà nước không được yêu cầu cá nhân nộp lại các giấy tờ mà cơ quan đó đã có hoặc có thể khai thác từ cơ sở dữ liệu quốc gia.

Ông Tập chỉ ra rằng tâm lý “an toàn” của cán bộ khi cầm trên tay một tờ giấy đang chi phối, cho thấy họ chưa thực sự tin tưởng vào hệ thống dữ liệu điện tử mà chính mình đang vận hành.

Hơn nữa, việc thu thập ồ ạt các bản photo chứa thông tin nhạy cảm như họ tên, địa chỉ, diện tích đất, giá trị tài sản… và lưu trữ thủ công tại các cấp cơ sở tiềm ẩn rủi ro rất lớn về bảo mật, có thể dẫn đến thất lạc hoặc bị lợi dụng cho các hành vi lừa đảo.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Đỉnh, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội, nghịch lý này phơi bày hai điểm yếu cốt lõi: hạ tầng dữ liệu chưa đủ mạnh và cơ chế phối hợp, chia sẻ thông tin giữa các cấp hành chính còn rời rạc. Thay vì chủ động truy xuất từ hệ thống, nhiều địa phương lại lựa chọn giải pháp thủ công là dựa vào chính người dân để có dữ liệu đối chiếu.

Ông Đỉnh nhấn mạnh, về nguyên tắc, việc chuẩn hóa dữ liệu là nhiệm vụ nội bộ của cơ quan nhà nước. Nếu chuyển giao nhiệm vụ kỹ thuật này cho người dân, đó không chỉ là sự lệch vai mà còn là biểu hiện của sự suy giảm niềm tin vào hệ thống mà họ đang xây dựng. Rõ ràng, chuyển đổi số không chỉ là vấn đề công nghệ, mà trước hết phải là sự thay đổi tư duy từ chính những người thực thi.