Ngôi làng ở Mỹ vượt lên thiên tai, thích nghi với sự sống mới

HỒNG NHUNG

VHO - Trong kỷ nguyên mới của thảm họa khí hậu, Ruidoso - một ngôi làng miền núi nhỏ bé kiên cường ở New Mexico (Mỹ) được xem là mô hình tích cực để thế giới vượt qua thiên tai, thích nghi với điều kiện môi trường mới.

Ngôi làng ở Mỹ vượt lên thiên tai, thích nghi với sự sống mới - ảnh 1
Sông Rio Ruidoso chảy bên cạnh ngôi nhà từng bị lũ lụt tàn phá sau cảnh báo lũ quét vào ngày 29.8. Ảnh: Austin Steele/CNN

Một ngôi làng của những tổn thương

Tại ngôi làng Ruidoso ở tiểu bang New Mexico (Mỹ), tiếng vó ngựa dồn dập luôn là điểm nhất đặc biệt thu hút đám đông khách du lịch vào mỗi mùa hè.

Những cuộc đua ngựa nổi tiếng như All-American Derby, Oaks và Futurity thường mang về hàng triệu đô la cho cho ngôi làng miền núi xa xôi này vào mùa du lịch cao điểm.

Tuy nhiên, sau thiên tai, mọi thứ đã trở nên im ắng.

Tuyến đường đua ngựa - niềm tự hào của người dân làng Ruidoso - đã nằm trong đống đổ nát năm thứ hai liên tiếp.

Lũ lụt tàn phá đã biến ngôi làng quen thuộc thành một vũng bùn lầy lội. Và hàng nghìn người sống dựa vào đường đua ngựa vẫn đang mắc kẹt trong đó.

Trong tháng 7 năm nay, ít nhất ba người, bao gồm hai trẻ em, đã thiệt mạng tại ngôi làng sau trận cháy rừng tàn phá và trận mưa xối xả gây ra lũ quét dữ dội.

Đường đua Ruidoso Downs đã bị xoá sổ. Hơn 150 doanh nghiệp và nhà cửa, cũng như nhiều nơi khác vừa mới được xây dựng lại.

Những cơn giông bão di chuyển chậm thường gây ra trận mưa như trút nước thảm khốc trên vùng đất bị cháy South Fork, một khu vực vẫn đang phải gánh chịu hậu quả của hai vụ cháy đã thiêu rụi hơn 15.000 mẫu Anh (khoảng 6.600 ha) và phá hủy 1.400 công trình.

Cảnh quan cằn cỗi hiện tại càng khiến bị xói mòn nghiêm trọng và lũ quét bất ngờ, đe dọa tính mạng.

Mỗi trận mưa như trút nước cũng mang đến mối đe dọa mới cho ngôi làng Ruidoso, nơi từng trải qua 13 trận lũ quét khẩn cấp kể từ tháng 6.2024.

Trong khi đó, mất đường đua cũng gây ra thiệt hại tài chính lớn. Hơn 320 triệu đô la đã biến mất trong hai năm cùng với tro tàn của đám cháy, bị cuốn trôi theo dòng lũ liên tục của Rio Ruidoso.

Khách sạn vắng khách suốt mùa hè, vốn từng là mùa cao điểm nhất. Thay vì mạo hiểm để ngôi làng trôi dạt sau mỗi trận lũ, chính quyền Ruidoso đã lên kế hoạch khắc phục khó khăn để thích ứng với hiện trạng.

Chính quyền địa phương quyết tâm sửa chữa đường đua trước khi mùa đua bắt đầu vào tháng 4 năm sau, đồng thời nỗ lực hết sức vực dậy nền kinh tế cốt lõi của thị trấn.

Vào một đêm giông bão, ông Sam Pirelli – một người dân của ngôi làng - ôm chặt chú chó run rẩy và đứa cháu trai 10 tuổi trên giường khi nước tràn vào như một kẻ đột nhập hung hãn.

Dòng nước lũ đẩy đồ đạc vào tường, cuốn trôi những bức ảnh khỏi ngăn kéo. Ký ức và những kỷ vật tuổi thơ trôi dạt theo dòng nước lũ.

“Tôi đã trải qua những ngày tồi tệ,” giọng ông Pirelli nhỏ dần.

Pirelli là một trong 153 cư dân vẫn phải di dời do trận lũ lụt hồi tháng 7 năm nay.  Sau thiên tai, những người sống sót, bao gồm cả trẻ em, phải ngủ trong phòng khách sạn và những căn hộ Airbnb trống trơn, trong khi những tàn tích ẩm mốc của ngôi nhà đang mục nát trong im lặng.

"Thích nghi hoặc thua cuộc"

Ruidoso ngày nay vẫn đứng trước nguy cơ của những trận lũ lụt lớn, trong đó một số trận lũ được dự báo  rất thảm khốc.

Những vết cháy do cháy rừng là minh chứng cho điều đó, khi không còn cây cối, cỏ dại nào hấp thụ nước, và cũng chẳng còn đất để giữ nước. Nhưng thị trấn đã quyết tâm thích nghi với biến đổi khí hậu, mang lại sự sống mới cho ngôi làng.

 “Thích nghi hoặc thua cuộc” đã trở thành câu thần chú, một chiến thuật sinh tồn cũng như một triết lý của người dân ngôi làng.

Vùng đồng bằng ngập lụt đã được mở rộng hơn bao giờ hết, cấm xây dựng nhà ở những vùng nguy hiểm mới. Đơn vị quản lý tình trạng khẩn cấp sẽ chịu trách nhiệm phát cảnh báo sớm đến người dân ngay khi có dấu hiệu đầu tiên của mưa phùn.

Người dân sẽ nhanh chóng sơ tán đến trung tâm dãy núi Sacramento, chỉ cần một inch mưa cũng có thể biến thành một dòng sông tử thần.

Ruidoso không phải là ngoại lệ. Trên khắp nước Mỹ, hỏa hoạn và lũ lụt đã trở nên phổ biến ở những khu vực trước đây hiếm khi phải đối mặt.

Thảm họa do biến đổi khí hậu, vốn từng là điều bất thường – cháy rừng chết người ở Đông Bắc, lũ lụt đô thị lịch sử ở Tây Nam – đang nhanh chóng định hình lại cuộc sống của người Mỹ.

Các chuyên gia khí hậu cho biết sự thay đổi thất thường giữa các hiện tượng thời tiết cực đoan như vậy có thể xảy ra thường xuyên hơn khi thế giới ấm lên do ô nhiễm nhiên liệu hóa thạch.

Những trận mưa cũng đang gia tăng. Gần 90% các thành phố của Mỹ đã chứng kiến lượng mưa tăng theo giờ kể từ năm 1970, theo một phân tích năm 2024 của Climate Central.

Tháng trước, Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem đã công bố khoản cứu trợ thiên tai trị giá 11,4 triệu đô la cho tiểu bang, bổ sung vào khoản viện trợ liên bang trị giá 3,1 triệu đô la trước đó. 

Đường đua, biểu tượng huyền thoại của Ruidoso và là lời hứa về sự hồi sinh, đang được thiết kế lại và được di chuyển ra xa con sông thường gây ngập lụt vào mỗi trận lũ.

Có lẽ sự thích nghi lớn nhất chính là về mặt tâm lý. Giờ đây, người dân thị trấn không còn chờ đợi thảm họa kết thúc nữa.

Họ sẵn sàng sống chung với thiên tai và tìm cách khắc phục. Người dân không ngừng gây quỹ và giữ gìn giấy tờ, thú cưng và ngựa luôn sẵn sàng di chuyển.

Du khách được khuyến khích quay trở lại, với niềm tin rằng đúng là thảm họa đã xảy ra ở đây, nhưng những gì quý giá nhất của ngôi làng vẫn còn ở lại.

Người dân làng Ruidoso đã kiên cường vượt qua số phận và đưa cuộc sống hàng ngày trở lại. Ngôi làng đã hồi sinh. Phía sau họ, những bông hoa dại nở rộ nhẹ nhàng trên nền đất lành ở một vùng đất như chưa từng xảy ra thiên tai và sự sống tiếp tục.