Mãi khắc ghi “nuôi tốt, dạy tốt, học tốt”

VHO - Sau Hiệp định Geneva, với tầm nhìn xa của Đảng và Bác Hồ, nhiều đoàn học sinh miền Nam đã được chọn gửi ra miền Bắc học tập văn hóa, học nghề... để phục vụ công cuộc kháng chiến, kiến quốc. Từ đó đến khi giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước đã có khoảng 32.000 học sinh từ các tỉnh, thành miền Nam được đưa ra Bắc học tập, rèn luyện.

Trong 21 năm (1954 - 1975), hơn 5.000 giáo viên đã được Bộ Giáo dục lựa chọn để đảm nhiệm công việc giảng dạy tại các trường học sinh miền Nam, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Bác Hồ đối với tương lai của đất nước. Gắn bó 20 năm cùng học sinh miền Nam tập kết ra Bắc, ba lần vinh dự được gặp Bác Hồ và đón nhận Bằng khen của Người..., với thầy giáo Lê Ngọc Lập, đó là những năm tháng rất đỗi tự hào.

Tất cả vì học sinh thân yêu

Trong tiết trời se lạnh đầu đông, chúng tôi đến thăm nhà thầy giáo Lê Ngọc Lập trên con phố nhỏ thuộc phường Ngọc Trạo (TP Thanh Hóa). Dù đã ở tuổi 90, nhưng thầy vẫn còn minh mẫn. Đôi mắt tinh anh ánh lên vẻ tự hào, thầy kể cho chúng tôi nghe về ký ức gắn bó suốt hai thập kỷ với học sinh tập kết.

Năm 1956, thầy Lập tốt nghiệp Trường Sư phạm Khu lục xá Nam Ninh (Trung Quốc). Về nước, thầy được Bộ Giáo dục cử về dạy Trường học sinh miền Nam tại trường số 14, ở thôn La Khê, thị xã Hà Đông, khi đó, thầy Lập mới 22 tuổi. Rồi thầy đã gắn bó với các Trường học sinh miền Nam 20 năm đến khi đất nước hoàn toàn giải phóng (từ 1956-1976). “Khi ấy, chúng tôi đều hiểu đây là chủ trương lớn của Đảng và Chủ tịch HồChí Minh nhằm đào tạo lực lượng cách mạng để xây dựng miền Nam sau này, nên càng ý thức được trách nhiệm lớn lao của mình. Mái trường khi ấy vừa là nơi học tập, vừa là gia đình; thầy cô giáo vừa dạy học, cũng là người thân của các em”, thầy Lập nhớ lại.

Từ Hà Đông, thầy lại được phân công giảng dạy ở Trường học sinh miền Nam tại các tỉnh, thành như Hải Phòng, Hà Nội, Quảng Ninh. “Tôi dạy ngữ văn, lịch sử và phụ trách lao động như làm mộc, nấu xà phòng, đúc phấn... Công việc như chất keo gắn bó tôi với học sinh, bao niềm vui, nỗi buồn, khó khăn trong cuộc sống các em đều chia sẻ với thầy cô như người trong một nhà. Mỗi lần tiếp nhận một lứa học sinh mới, tôi đều dặn dò: Miền Nam đang đánh giặc, đồng bào miền Bắc còn nghèo, nhưng ưu tiên cho các em ăn no, mặc ấm để học tập. Các em học không giỏi, không nên người thì có tội với ba má, với nhân dân hai miền”, thầy bồi hồi kể.

Suốt liền hai thập kỷ xa quê, mỗi năm thầy chỉ về thăm nhà được một, hai lần. Vì thế, tất cả tình cảm thầy Lập đều dành trọn cho học sinh. “Vì đây là lực lượng kế cận cho cách mạng miền Nam và đất nước sau này, nên Đảng, Bác Hồvà nhân dân miền Bắc không để các em thiếu thốn. Có thể nói, tôi sống 24/24 giờ trong ngày với học sinh, theo dõi sát sao việc sinh hoạt ăn ở, học tập và sức khỏe của các em như người cha, người mẹ. Nhiều em nhớ nhà cứ dấm dứt khóc, thầy cô lại gần gũi, an ủi, vỗ về; lúc đau ốm phải kịp thời đưa đến bệnh viện... Hằng ngày, cứ tinh mơ là chúng tôi đã thức dậy cùng các em tập thể dục buổi sáng, còn buổi chiều và tối phải có mặt ở lớp kiểm tra việc tự học.

Đến phiên lớp canh gác phải thức trực đốc gác thâu đêm”, thầy Lập kể có những thời khắc đến giờ thầy Lê Ngọc Lập vẫn nhớ như in, đó là mỗi độ Tết đến, khi các gia đình ở miền Bắc sum họp quây quần, thì học sinh miền Nam một mình xa cha, vắng mẹ, khắc khoải nhớ thương. Mặc dù Đảng, Chính phủ và nhân dân gửi tới nào gạo nếp, bánh chưng, đỗ xanh và rất nhiều bánh kẹo để học sinh ăn Tết, nhưng cứ đến chiều 30 là các em bỏ ăn hoặc ăn uống qua loa và lên giường đắp chăn khóc. Nhiều em mang ảnh ba má đặt lên đầu giường. Một số em ba má đã mất còn làm bát hương ngay bên di ảnh…

Để các em khuây khỏa, thầy Lập cùng nhiều thầy cô khác hô hào học sinh tập trung lại đón Giao thừa và tổ chức trò chơi bốc thăm may mắn đầu xuân. “Còn nhớ năm ấy, tôi được phân phối một chiếc xe phượng hoàng mới toanh. Nhưng vì không có dụng cụ tổ chức vui chơi, thế là tôi loay hoay cả sáng ngày 30 tháo xe ra, lấy cái vành làm vòng quay số. Học sinh không thiếu bánh, thiếu quà... nhưng quan trọng hơn hết là làm cho các em phấn khởi, vui vẻ”, thầy Lập nói.

Ba lần vinh dự được gặp Bác Hồ

Gắn bó 20 năm cùng học sinh miền Nam tập kết ra Bắc, thầy Lập đã vinh dự được gặp Bác Hồba lần: Lần đầu tiên vào năm học 1956-1957 tại lớp học tập chính trị dành cho giáo viên dạy học sinh miền Nam do Bộ Giáo dục tổ chức tại Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội); lần thứ hai vào mùa hè năm 1958, tại lớp chỉnh huấn giáo viên ở Trường học sinh miền Nam (Chương Mỹ, Hà Đông); lần thứ ba vào năm 1960, khi Bác đến thăm lớp chỉnh huấn giáo viên tại Trường Bổ túc Công Nông (Hà Nội).

Thầy Lập xúc động nhớ lại: “Bác Hồ mặc bộ áo nâu giản dị, ân cần hỏi thăm sức khỏe mọi người và căn dặn: Học sinh miền Nam xa nhà, thiếu thốn tình cảm, các thầy cô phải yêu thương, gần gũi, coi các em như con em của mình. Miền Bắc còn nhiều khó khăn, nhưng phải giáo dục để các cháu hiểu và thông cảm, đồng thời học tập thật tốt. Giáo viên trường học sinh miền Nam phải thực hiện “ba tốt”: Nuôi tốt, dạy tốt, học tốt. Những lời căn dặn của Bác đã trở thành kim chỉ nam cho chúng tôi trong suốt hành trình giảng dạy. “Mỗi lần được gặp Bác, được nghe Bác động viên, thăm hỏi, căn dặn, chúng tôi như có thêm động lực để phấn đấu, rèn luyện và cống hiến. Khắc ghi lời dạy của Bác, các thầy cô giáo dạy học sinh miền Nam luôn phấn đấu đạt kết quả tốt trong dạy học, chăm lo, yêu thương học sinh. Bởi đây không chỉ là nhiệm vụ của Đảng và Bác Hồ mà còn là tình cảm Nam - Bắc ruột thịt”.

Năm 1962, khi đang là giáo viên Trường học sinh miền Nam số 8 (Hải Phòng), thầy giáo Lê Ngọc Lập vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh trao tặng Bằng khen vì lập nhiều thành tích trong việc nuôi dạy học sinh miền Nam và xây dựng Nhà trường xã hội chủ nghĩa. Năm 1964, thầy lại được Bác Hồ tặng thưởng danh hiệu Giáo viên dạy giỏi… Trở về quê nhà, thầy giáo Lê Ngọc Lập tiếp tục công tác ở Trường Trung học Sư phạm 10+3 Thanh Hóa từ năm 1976-1978. Từ năm 1978 đến khi nghỉ hưu năm 1995, thầy được tín nhiệm giao trọng trách là Hiệu trưởng Trường Trung học Sư phạm Thanh Hóa. Từ năm 1998 đến nay, thầy được mời làm Phó hiệu trưởng Trường THPT dân lập Lý Thường Kiệt (TP Thanh Hóa).

Năm tháng trôi qua, trong hành trang của hơn ba vạn học sinh miền Nam tập kết ra Bắc luôn có một phần ký ức đặc biệt thiêng liêng dành cho các thầy cô giáo. Tình cảm đó như một bản hòa ca về sự kiên cường, lòng nhân ái và tình nghĩa thủy chung giữa hai miền Nam - Bắc trong thời kỳ đất nước chia cắt, là biểu tượng thiêng liêng của truyền thống tôn sư trọng đạo của dân tộc Việt Nam.