Đừng để bữa ăn ngon trở thành nỗi lo sức khỏe

VHO - Cuối năm, khi các gia đình tất bật chuẩn bị cho tiệc tất niên và ngày Tết đoàn viên, nhu cầu mua sắm, ăn uống tăng cao, kéo theo nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Đây là thời điểm hàng giả, hàng kém chất lượng dễ trà trộn vào thị trường, đe dọa sức khỏe người tiêu dùng.

Mỗi dịp cuối năm, lượng tiêu thụ thực phẩm có thể tăng gấp nhiều lần so với ngày thường. Những mặt hàng như bánh kẹo, rượu bia, nước giải khát, mứt luôn là tâm điểm mua sắm, đồng thời cũng là “mảnh đất màu mỡ” cho hàng nhái, hàng không đảm bảo an toàn thực phẩm xuất hiện.

Khi nhu cầu tăng cao, việc kiểm soát chất lượng ở khâu sản xuất, vận chuyển, bảo quản cũng trở nên khó khăn hơn, dẫn đến nhiều rủi ro tiềm ẩn mà người tiêu dùng khó nhận biết bằng mắt thường.

Không chỉ vậy, thời tiết cuối năm thường ẩm ướt, mưa phùn kéo dài, là điều kiện thuận lợi cho nấm mốc và vi khuẩn phát triển.

Những thực phẩm tưởng như vô hại như mứt, bánh, hải sản khô hay thịt chế biến sẵn… nếu bảo quản không đúng cách đều có thể trở thành “nguồn độc” cho cơ thể.

Chỉ cần một chút chủ quan, từ việc để đồ ăn qua đêm, ăn thực phẩm chưa nấu chín kỹ, hay dùng rau sống chưa rửa sạch, đều có thể dẫn tới ngộ độc thực phẩm.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, nhiều loại thực phẩm tưởng quen thuộc lại tiềm ẩn rủi ro cao. Các món gỏi, tiết canh hay thịt tái chưa chín kỹ là “ổ chứa” vi khuẩn nguy hiểm. Các loại hạt có dầu như đậu phộng, ngũ cốc nếu bị mốc sẽ sinh ra độc tố vi nấm aflatoxin - một trong những chất có khả năng gây ung thư gan mạnh.

Thêm vào đó, việc sử dụng thực phẩm có màu sắc sặc sỡ, mùi lạ, không rõ nguồn gốc hoặc hạn sử dụng cũng tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc cấp tính do chứa phẩm màu và phụ gia độc hại.

Để giảm thiểu rủi ro, việc đầu tiên và quan trọng nhất là chọn mua thực phẩm an toàn. Người tiêu dùng nên ưu tiên lựa chọn thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được bán tại các cửa hàng, siêu thị uy tín, có tem nhãn và thông tin về nhà sản xuất, nhà phân phối.

Đặc biệt, với các sản phẩm nhập khẩu như bánh kẹo, rượu, cần chú ý nhãn phụ bằng tiếng Việt để tránh mua phải hàng trôi nổi. Những loại thực phẩm tươi sống như thịt, cá, rau củ nên được chọn kỹ: phải còn tươi, không dập nát, không có mùi lạ.

Người dân cũng cần cảnh giác với những sản phẩm có giá quá rẻ hoặc màu sắc bắt mắt bất thường, bởi đó có thể là dấu hiệu của thực phẩm bị pha chế bằng hóa chất hoặc phẩm màu độc hại.

Tuy nhiên, chỉ mua đúng vẫn chưa đủ. Rất nhiều vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra ngay trong chính căn bếp của gia đình, khi người chế biến chủ quan trong khâu nấu nướng và bảo quản.

Thực phẩm nên được nấu chín kỹ và ăn ngay sau khi nấu, bởi chỉ cần để ở nhiệt độ phòng quá hai giờ, vi khuẩn có thể sinh sôi nhanh chóng. Đồ ăn thừa cần được bảo quản trong tủ lạnh và đun sôi lại trước khi dùng. Ngoài ra, không nên hâm đi hâm lại nhiều lần vì quá trình đó không chỉ làm biến đổi dinh dưỡng mà còn có thể tạo ra các chất gây hại cho cơ thể.

Việc giữ gìn vệ sinh trong chế biến cũng đóng vai trò quan trọng không kém. Một đôi tay không được rửa sạch hay con dao chưa rửa kỹ sau khi cắt thịt sống đều có thể là “cầu nối” cho vi khuẩn xâm nhập vào thực phẩm chín.

Ngoài ra, nhiều người có thói quen tận dụng lại dầu chiên nhiều lần, điều này vô tình tạo ra các hợp chất độc hại, ảnh hưởng xấu đến gan và hệ tim mạch.

Ăn uống bên ngoài vào dịp cuối năm là điều khó tránh khỏi. Khi ăn tại nhà hàng, quán ăn, nên chọn nơi có không gian sạch sẽ, thoáng đãng, được cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, và tránh sử dụng các món ăn bày bán lâu ngoài trời.

Nếu sau khi ăn có các triệu chứng ngộ độc, cần đến ngay cơ sở y tế để được điều trị kịp thời và báo cho cơ quan chức năng để truy xuất nguồn gốc thực phẩm liên quan.

Các chuyên gia cũng đưa ra lời khuyên hữu ích khác: không nên tích trữ quá nhiều thực phẩm trong dịp Tết vì thức ăn để lâu dù được bảo quản lạnh cũng có thể biến chất. Việc nấu vừa đủ, ăn hết trong ngày vừa giúp đảm bảo vệ sinh vừa tránh lãng phí.

Ngoài ra, nên hạn chế sử dụng rượu bia không rõ nguồn gốc, bởi rượu pha cồn công nghiệp là nguyên nhân gây ra nhiều ca ngộ độc methanol mỗi năm.