Đất đỏ bazan kể chuyện ước mơ học trò

VHO - Vượt ngoài khuôn khổ giáo trình, mô hình giáo dục trải nghiệm đang “đơm hoa”, “kết trái” trên miền đất đỏ bazan. Điển hình là tại Trường TH&THCS xã Đắk Hà (Quảng Ngãi), khu vườn cà phê của cha mẹ học sinh đã hóa "phòng học" đặc biệt, với chương trình giáo dục “Trải nghiệm Hành trình giọt cà phê” kể lại câu chuyện ước mơ và vun đắp nhân cách cho học trò.

Nương rẫy thành phòng thí nghiệm

Chúng tôi tìm về Đắk Hà vào những ngày cuối thu. Sương sớm còn vương trên những triền đồi, dòng suối Pô Kô đã ngân vang bản giao hưởng gọi mùa. Giữa bạt ngàn nương cà phê xanh thẫm và trái chín đỏ, hành trình tìm con chữ của học trò miền núi bắt đầu.

Trong ký ức của nhiều em, cây cà phê là hình ảnh của sự dãi dầu. Cha mẹ miệt mài gieo trồng, chắt chiu từng hạt để đổi lấy cuộc sống và tương lai cho con. Đã có lúc, những đứa trẻ lớn lên bên cây cà phê ấy chưa thấu hết công sức ấy, chưa biết rằng mỗi giọt cà phê là kết tinh của mồ hôi, tình yêu và khát vọng lớn lao của bậc sinh thành. Và thế là, "Trải nghiệm Hành trình giọt cà phê" tại Trường TH&THCS xã Đắk Hà ra đời.

Học sinh trong trang phục đồng bào dân tộc tham quan rẫy cà phê

Với tâm niệm "học đi đôi với hành, tri thức gắn với thực tiễn", thầy cô, học sinh Trường TH&THCS xã Đắk Hà đã biến nương rẫy thành phòng học, phòng thí nghiệm. Mô hình giáo dục trải nghiệm này đưa học sinh, những đứa trẻ bản địa chạm tay vào tri thức và khám phá giá trị thực của lao động.

Các em được trực tiếp tham gia vào mọi công đoạn của cà phê: từ trồng, chăm sóc, thu hái những quả chín mọng, đến chế biến, đóng gói và quảng bá sản phẩm. Từng bước chân nhỏ trên nương rẫy không chỉ rèn luyện kỹ năng lao động, mà còn là bài học quý giá về sự kiên trì, đoàn kết và sáng tạo cho các em.

Cô giáo Nguyễn Thị Ái Thùy, người trực tiếp đồng hành, không giấu được sự xúc động: “Khi các em được chạm vào đất, được tận tay hái quả cà phê, các em hiểu hơn về công lao của cha mẹ và giá trị thực của lao động. Tôi thấy trong ánh mắt học trò niềm vui học tập, tình yêu quê hương đang nảy mầm.”

Ước mơ "Hương đất bazan"

Từ những hạt cà phê thô mộc, sức sáng tạo của học trò đã làm nên điều kỳ diệu. Các em không chỉ dừng lại ở việc thu hoạch mà còn làm ra các sản phẩm thủ công từ hạt: túi thơm, nến thơm, tranh hạt, móc khóa... Mỗi sản phẩm trở thành một thông điệp về sáng tạo và tình yêu quê hương được gửi gắm.

Em Đào Thị Trà My, học sinh lớp 9A chia sẻ: “Trước đây, em chỉ thấy cha mẹ cực khổ. Giờ được tự tay làm, em mới thấy từng giọt cà phê là kết quả của biết bao khó nhọc. Em ước sau này có thể mở một quán cà phê nhỏ mang tên “Hương đất bazan”, nơi kể lại câu chuyện của quê hương, của cha mẹ em.”

Trong khi đó, em Nguyễn Thị Bảo Yến, lớp 8B, ánh mắt ánh lên vẻ tự hào: “Em thích nhất là khi được pha chế và đóng gói sản phẩm. Em tự hào vì đó là sản phẩm kết tinh của tình yêu và công sức trên cánh đồng của cha mẹ em. Học mà vui.”

Học sinh với ngày hội quảng bá cà phê

Ông Hùng, một người dân trồng cà phê lâu năm, xúc động nói: “Hồi xưa các con chỉ biết học chữ, ít khi ra nương. Giờ thấy con mình hiểu nghề, biết quý từng hạt cà phê, tôi mừng lắm. Hoạt động này nó dạy con trẻ biết yêu đất, yêu nghề, yêu quê hương đất đỏ bazan.”

Tự tin trong kỷ nguyên số

Thành quả của "Trải nghiệm Hành trình giọt cà phê" đã vượt ra khỏi cổng trường, bước vào một không gian số rộng lớn. Những hạt cà phê, kết tinh của mồ hôi và đất đỏ, nay được chính tay học sinh quảng bá trên mạng xã hội, các sàn kết nối và những phiên chợ cộng đồng. “Chúng tôi tự hào khi chứng kiến các em tự tin đứng trước người mua, giới thiệu về hương vị cà phê quê hương với du khách bằng sự am hiểu và tình yêu chân thật”, cô giáo Nguyễn Thị Ái Thùy tự hào nói.

"Trải nghiệm Hành trình giọt cà phê" không chỉ là một trải nghiệm ngoại khóa mà đã trở thành “phòng thí nghiệm”, là dự án khoa học xã hội hành vy kết tinh của trí thức. Khảo sát cho thấy, hơn 80% học sinh tham gia đã tự tin hơn hẳn trong giao tiếp và thấm thía giá trị lao động. "Hành trình giọt cà phê" ở Đắk Hà đã ươm mầm cho một thế hệ biết yêu quê, biết lao động sáng tạo và dám mơ lớn trên chính mảnh đất bazan thân yêu.

Mỗi giọt cà phê giờ đây không chỉ là thức uống mà là biểu tượng của ý chí vươn lên, tinh thần vượt khó và khát vọng đổi thay của tuổi trẻ miền núi. Từ đó, những ý tưởng sáng tạo tiếp tục nảy nở: "Góc cà phê chia sẻ", "Câu lạc bộ sáng tạo cùng hạt cà phê"...

Tất cả tạo nên sự gắn kết bền vững giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng, lan tỏa tinh thần khởi nghiệp và kỹ năng sống thiết yếu.

Trong nhịp sống hối hả, vội vàng của hôm nay, "Hành trình giọt cà phê" nhắn nhủ chúng ta sống chậm lại. Để lắng nghe hơi thở Pô Kô, mùi nắng, mùi cà phê vừa rang và để nhận ra rằng, những bài học quý giá nhất thường nằm ngay dưới chân mình, nơi hạt giống tri thức nảy mầm từ đất đỏ bazan.

 

Trải nghiệm rang say cà phê

“Trải nghiệm Hành trình giọt cà phê” là Dự án khoa học xã hội hành vi, đã đạt giải Nhì Cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh Trung học tỉnh Kon Tum 2023-2024 cũ (nay là tỉnh Quảng Ngãi). Dự án hiện nay đang được Trường TH&THCS xã Đắk Hà triển khai và đạt được nhiều kết quả trong dạy và học…

Trước đó, năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai thực hiện Chương trình giáo dục trải nghiệm, hay còn gọi là Hoạt động trải nghiệm (HĐTN), là môn học bắt buộc từ lớp 1 đến lớp 12, giúp học sinh trải nghiệm thực tiễn trong gia đình, nhà trường và xã hội.

Chương trình được chia thành hai giai đoạn: giai đoạn giáo dục cơ bản (cấp tiểu học và THCS) tập trung vào khám phá bản thân, rèn luyện và tương tác xã hội, còn giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (cấp THPT) thì nhấn mạnh các hoạt động hướng nghiệp để học sinh có thể tự đánh giá năng lực và định hướng nghề nghiệp tương lai. 

Mục tiêu chương trình: Xây dựng các phẩm chất như yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm; Tập trung phát triển các năng lực đặc thù như năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, và năng lực định hướng nghề nghiệp; Tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể hiện cảm xúc tích cực, và vận dụng tổng hợp kiến thức, kỹ năng từ các môn học khác.