Bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Hrê gắn với du lịch cộng đồng

VHO - Ở huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi, người dân tộc Hrê chiếm hơn 82% dân số. Di sản văn hóa của dân tộc Hrê còn lưu giữ hết sức đặc sắc. Huyện ủy Sơn Hà đã ban hành Nghị quyết chuyên đề 03 về bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc Hrê gắn với du lịch cộng đồng nhằm tiếp tục tạo sự lan tỏa gìn giữ văn hóa dân gian trong mỗi người dân.

Phong trào văn nghệ quần chúng ở huyện Sơn Hà lan tỏa rộng khắp

Sơn Hà là huyện miền núi có phong trào văn nghệ quần chúng mạnh mẽ và rộng khắp, và nhiều nghệ nhân, nghệ nhân ưu tú. Chị Đinh Thị Phước, người dân tộc Hrê huyện Sơn Hà (39 tuổi), là nghệ nhân ưu tú. Từ khi còn thiếu nữ, chị Phước đam mê làn điệu dân ca Hrê của dân tộc mình. Những làn điệu Ka Lêu, qua tiếng hát của Đinh Thị Phước ngân lên trong không gian của làng, rồi lên sân khấu biểu diễn.
“Mình muốn làn điệu dân ca mình giữ gìn được bản sắc của người đồng bào dân tộc thiểu số Hrê ở thị trấn Di Lăng, của huyện Sơn Hà nói riêng và Quảng Ngãi nói chung bay cao, bay xa hơn nữa”, chị Phước bộc bạch.

Nghệ nhân ưu tú Đinh Văn Bôn ở xã Sơn Trung có một “bảo tàng” thu nhỏ

Cồng chiêng gắn bó với đồng bào dân tộc Hrê, không đơn giản là nhạc cụ mà còn gắn với đời sống tâm linh. Thống kê chưa đầy đủ, người dân ở huyện Sơn Hà đang lưu giữ hơn 1.000 bộ cồng chiêng. 
Nghệ nhân ưu tú Đinh Văn Bôn ở xã Sơn Trung có một “bảo tàng” thu nhỏ. Hơn 10 năm qua, ông Bôn miệt mài sưu tập những giá trị văn hóa của dân tộc Hrê. Hơn 100 hiện vật đã được sưu tầm. Mỗi hiện vật là một câu chuyện văn hóa, là linh hồn dân tộc Hrê gìn giữ lại. 
Nghệ nhân ưu tú Đinh Văn Bôn chia sẻ: “Nếu không bảo tồn, không sưu tầm, không gìn giữ lại thì chắc con cháu mai sau không hiểu gì về văn hóa của ông cha mình ngày xưa. Xuất phát từ điều đó tôi cất công đi sưu tầm, lưu giữ văn hóa trong căn nhà nhỏ của gia đình như thế này. Các đồ dùng sinh hoạt của người đồng bào”.

Ông Đinh Ba Rum biểu diễn nhạc cụ dân tộc

Ông Đinh Ba Rum ở làng Mùng, xã Sơn Bao đã gần tuổi 80 và vẫn chưa dứt niềm đam mê làm các nhạc cụ dân tộc mình, những cây đàn brook làm bằng nứa, đàn chinh ka-la làm bằng tre.
“Chinh ka-la là nhớ nhà. Dù mình đi xa cũng nhớ chinh ka-la. Cũng như chiêng ba đó. Ví dụ mình làm tối ngày về cũng nhớ cái này. Cái này ông già, bà già nhớ cái này”, ông Rum bày tỏ.

Gìn giữ vốn quý của cha ông để lại khai thác phát triển du lịch cộng đồng

Người Hrê có truyện cổ, có nhạc cụ như chiêng, trống và nhạc cụ tự tạo. Có làn điệu dân ca Ka lêu, Ka choi và kiến trúc nhà sàn. Bảo tồn, phát huy bản sắc tốt đẹp của người đồng bào Hrê là quyết tâm của Huyện ủy, UBND và người dân Sơn Hà. Đến nay, huyện thống kê các dữ liệu về giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Hrê trên địa bàn. Xây dựng nhà văn hóa thôn, xã theo kiến trúc đồng bào dân tộc Hrê, khôi phục làng nghề truyền thống. Sưu tầm các công cụ, dụng cụ trong sản xuất, các vật dụng trong sinh hoạt hằng ngày của đồng bào Hrê. Xây dựng Trung tâm Bảo tồn văn hóa Hrê trên diện tích 25 ha. 

Trung tâm bảo tồn văn hóa đồng bào Hrê ở huyện Sơn Hà

Bà Đinh Thị Trà, Chủ tịch UBND huyện Sơn Hà cho biết: “Huyện Sơn Hà bước đầu hình thành các khu bảo tồn văn hóa Hrê để phục hồi, phục dựng nên các nhà sàn. Bên cạnh đó, tiếp tục cho đi học bảo các ngành nghề truyền thống như dệt, các nhạc cụ của người dân. Văn hóa các dân tộc trong cộng đồng là vốn quý, là bảo vật của mỗi một dân tộc và làm phong phú, đa dạng sắc màu văn hóa quốc gia. Bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Hrê được huyện Sơn Hà chú trọng để vừa gìn giữ vốn quý của cha ông để lại vừa khai thác để phát triển du lịch cộng đồng”. 

NHƯ ĐỒNG