Ai được lợi?

VHO - Dự kiến lương giáo viên tăng 1,15-1,3 lần theo đề xuất về hệ số đặc thù. Tuy nhiên, việc bỏ phụ cấp thâm niên sau cải cách tiền lương khiến nhiều người đặt câu hỏi: thu nhập thực sự tăng hay giảm?

Theo dự thảo Nghị định mới đang được lấy ý kiến, lương của giáo viên sẽ được tính với một hệ số đặc thù. Cụ thể, giáo viên mầm non được đề xuất hưởng hệ số 1,25, trong khi giáo viên các bậc học khác là 1,15. Con số này còn có thể cao hơn, lên đến 1,3, đối với những giáo viên công tác tại các trường chuyên biệt dành cho người khuyết tật, trường nội trú vùng biên giới hay các trung tâm hỗ trợ giáo dục hòa nhập.

Về mặt lý thuyết, nếu dự thảo được thông qua, lương cơ bản của giáo viên sẽ có mức tăng đáng kể so với hiện tại. Đây được xem là tín hiệu tích cực, đặc biệt với những giáo viên trẻ, những người có thâm niên công tác chưa nhiều và chưa được hưởng phụ cấp thâm niên cao.

Tuy nhiên, bức tranh thu nhập không chỉ có một mảng sáng. Điều khiến nhiều giáo viên, đặc biệt là những người có thâm niên, trăn trở chính là việc phụ cấp thâm niên sẽ bị bãi bỏ khi cải cách tiền lương được triển khai đầy đủ. Chủ trương này đã được nêu rõ trong Nghị quyết 27 năm 2018. Trên thực tế, Luật Nhà giáo 2025 có hiệu lực từ năm 2026 cũng khẳng định, giáo viên vẫn tiếp tục được hưởng phụ cấp thâm niên cho đến khi bảng lương mới chính thức áp dụng.

Điều này có nghĩa, trong ngắn hạn, khoản thu nhập này vẫn được bảo đảm. Nhưng về dài hạn, nó chắc chắn sẽ không còn. Hiện nay, phụ cấp thâm niên được tính lũy kế, cứ 5 năm đầu được hưởng 5%, và từ năm thứ sáu trở đi mỗi năm thêm 1%.

Một giáo viên có 21 năm trong nghề sẽ nhận phụ cấp thâm niên lên đến 20%. Trong khi đó, hệ số đặc thù cho giáo viên phổ thông chỉ là 15%. Rõ ràng, với nhóm giáo viên lâu năm, nếu chỉ nhìn vào hai con số này, họ có quyền lo ngại về một khoản thu nhập bị sụt giảm.

Để bù đắp và tạo sự công bằng, chính sách mới tập trung vào việc nâng cao đáng kể phụ cấp ưu đãi nghề và mở rộng các loại phụ cấp đặc thù. Theo Nghị quyết 71, phụ cấp ưu đãi nghề cho giáo viên mầm non và phổ thông sẽ được nâng lên mức 70%, thậm chí lên đến 100% đối với những người công tác ở vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, và là một bước nhảy vọt so với mức 25-50% như hiện hành.

Không chỉ vậy, lần đầu tiên, nhân viên các trường học cũng được hưởng mức phụ cấp ưu đãi nghề lên đến 30%. Bên cạnh đó, một loạt các khoản phụ cấp mới được bổ sung nhằm phản ánh sát hơn tính chất công việc. Giáo viên giữ vai trò tổ trưởng, tổ phó chuyên môn, giáo viên cốt cán, hay giáo viên dạy hòa nhập sẽ được hưởng phụ cấp trách nhiệm.

Những người phải di chuyển giữa nhiều điểm trường, giáo viên biệt phái sẽ có phụ cấp lưu động. Đặc biệt, phụ cấp nặng nhọc, độc hại cũng được mở rộng cho cả giáo viên dạy thực hành trong môi trường có hóa chất, tiếng ồn lớn.

Như vậy, có thể thấy, chính sách tiền lương mới không đơn thuần là thay thế phụ cấp thâm niên bằng hệ số đặc thù, mà là một sự điều chỉnh toàn diện trong cơ cấu thu nhập. Với việc tăng mạnh phụ cấp ưu đãi nghề và đa dạng hóa các loại phụ cấp đặc thù, tổng thu nhập của đa số giáo viên, kể cả những người có thâm niên cao, được kỳ vọng sẽ không giảm, mà thậm chí còn được cải thiện.

Chính sách này hướng tới việc trả lương xứng đáng hơn cho tính chất công việc đặc thù, khuyến khích giáo viên công tác ở vùng khó khăn và tạo động lực mạnh mẽ cho toàn ngành giáo dục, góp phần nâng cao vị thế người thầy trong xã hội.