5 ngành học có nguy cơ bị AI thay thế cao nhất trong thập kỷ tới

VHO - Có những ngành học sẽ bị ảnh hưởng khá nhiều trước sức mạnh và sự càn quét của làn sóng AI.

Trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa đang chuyển đổi sâu sắc thị trường lao động. Trong khi nhiều ngành nghề được hưởng lợi, một số ngành học truyền thống lại phải đối mặt với nguy cơ bị thay thế hoặc giảm vai trò đáng kể do tính chất công việc lặp lại, dựa trên quy tắc, hoặc không yêu cầu sự thấu cảm, sáng tạo đột phá. 

Dưới đây là 5 lĩnh vực học thuật có nguy cơ cao nhất bị ảnh hưởng bởi công nghệ trong thập kỷ tới.

1. Kế toán và Kiểm toán truyền thống

Ngành Kế toán và Kiểm toán truyền thống đứng đầu danh sách nguy cơ vì phần lớn công việc của họ như nhập liệu, đối chiếu hóa đơn, tính toán thuế, và thậm chí là các bước kiểm toán cơ bản đều là các quy trình dựa trên quy tắc và dữ liệu số. Các công cụ AI hiện đại có khả năng tự động hóa gần như toàn bộ các tác vụ này với tốc độ và độ chính xác vượt trội. 

Thay vì cần nhân viên làm việc nhiều giờ để kiểm tra sổ sách, các hệ thống AI có thể quét và phát hiện sai sót, gian lận chỉ trong vài giây.

2. Phiên dịch và Biên dịch ngôn ngữ phổ thông

Với sự phát triển vũ bão của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và các công cụ dịch thuật tức thời có độ chính xác ngày càng cao, vai trò của các phiên dịch viên và biên dịch viên ngôn ngữ phổ thông đang bị thách thức nghiêm trọng. AI có thể xử lý văn bản và giọng nói với tốc độ tức thì, giúp xóa nhòa rào cản ngôn ngữ trong giao tiếp và văn bản hàng ngày. 

Mặc dù AI chưa thể thay thế hoàn toàn phiên dịch viên cấp cao trong các bối cảnh nhạy cảm hoặc mang tính văn hóa sâu sắc, nhưng nhu cầu đối với các dịch vụ phiên dịch/biên dịch thông thường sẽ giảm mạnh.

3. Nhập liệu và Thư ký văn phòng

Các vị trí đòi hỏi thao tác dữ liệu lặp đi lặp lại như nhập liệu, xử lý hồ sơ, sắp xếp giấy tờ hành chính và lên lịch trình cơ bản đang dần bị thay thế bởi các hệ thống Quản lý Quy trình Kinh doanh Tự động (RPA) và AI. Phần mềm có thể tự động đọc và phân loại tài liệu, trích xuất dữ liệu từ hình ảnh, và quản lý lịch trình một cách hiệu quả hơn. 

Ngành học định hướng vào các kỹ năng văn phòng cơ bản sẽ phải chuyển đổi sang các kỹ năng quản lý hệ thống tự động hóa và phân tích dữ liệu.

4. Phân tích thị trường và Bán hàng qua điện thoại (Telesales)

Các công việc Phân tích Thị trường và Bán hàng qua điện thoại, đặc biệt là các hoạt động tiếp cận lạnh (cold calling) cũng nằm trong nhóm rủi ro cao. AI có thể thực hiện phân tích thị trường chuyên sâu bằng cách xử lý hàng tỷ điểm dữ liệu từ mạng xã hội, báo cáo tài chính và xu hướng tiêu dùng nhanh hơn bất kỳ nhà phân tích nào. 

Đối với Telesales, các chatbot và trợ lý giọng nói AI ngày càng trở nên tinh vi, có khả năng xử lý các cuộc gọi dịch vụ khách hàng và thậm chí là chốt đơn hàng theo kịch bản đã lập trình.

5. Lập trình và Phát triển phần mềm cấp độ cơ bản

Mặc dù Lập trình là ngành học tạo ra AI, nhưng chính AI cũng đang đe dọa Lập trình viên ở cấp độ cơ bản. Các công cụ hỗ trợ lập trình như GitHub Copilot, cùng các mô hình AI khác, có thể tự động viết mã, kiểm tra lỗi và thậm chí là tạo ra các ứng dụng cơ bản từ những mô tả đơn giản. Sinh viên chỉ dừng lại ở việc học cú pháp và các kỹ thuật cơ bản sẽ dễ dàng bị AI vượt qua.

Kết

Việc liệt kê 5 ngành học này không nhằm mục đích gây hoang mang, mà là để nhấn mạnh sự cần thiết của việc thay đổi tư duy và phương pháp học tập. Cần khẳng định rằng, không một ngành học nào sẽ hoàn toàn bị AI xóa sổ, bởi mỗi ngành đều chứa đựng những yếu tố đòi hỏi sự phán đoán, sáng tạo, và tương tác nhân văn sâu sắc.

Nguy cơ thay thế không nằm ở tên gọi của ngành học, mà nằm ở tính chất của các kỹ năng được sử dụng. Nếu công việc chỉ xoay quanh các tác vụ lặp đi lặp lại, dựa trên quy tắc, thì AI sẽ đảm nhận.

Do đó, dù chọn ngành nào, sinh viên cần tập trung vào việc học cách làm chủ AI, sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ công việc. Bên cạnh đó, việc phát triển các kỹ năng không thể tự động hóa, bao gồm tư duy phản biện (biết đặt câu hỏi đúng), sáng tạo (tạo ra ý tưởng mới, không lặp lại), khả năng giải quyết vấn đề phức tạp và trí tuệ cảm xúc/ thấu cảm là vô cùng cần thiết. Đây là những phẩm chất cốt lõi của con người, đảm bảo rằng người học sẽ luôn là người điều khiển, chứ không phải là người bị điều khiển bởi công nghệ.