Phát triển nông nghiệp xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu từ cây thanh long

VHO - Ngày 29.1 tại Hà Nội, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) và Bộ NN&PTNT tổ chức hội thảo “Từ trang trại đến bàn ăn: Thanh long xanh và bền vững ở Bình Thuận”. Sự kiện là minh chứng cho việc Việt Nam đã, đang và sẽ có thể vận dụng nhiều cách tiếp cận sáng tạo để để phát triển nông nghiệp xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Dự án  “Thúc đẩy sự tham gia khu vực tư nhân vào đầu tư ít phát thải và thích ứng với khí hậu trong việc thực hiện những đóng góp do quốc gia tự quyết định của Việt Nam cho ngành nông nghiệp” đã được UNDP, Bộ NN&PTNT triển khai các tỉnh Bình Thuận, Bạc Liêu. Chỉ trong vòng ba năm dự án đã tạo được những thành tựu đáng kể trong việc chuyển đổi chuỗi cung ứng thanh long ở Bình Thuận và tôm ở Bạc Liêu thành những điểm sáng về mô hình nông nghiệp xanh của địa phương, góp phần thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam.

Các đại biểu ấn tượng với thành công của Dự án

Cụ thể, với thanh long ở Bình Thuận, dự án đã góp phần cải thiện cuộc sống và sinh kế của gần 5.000 nông dân địa phương, giới thiệu cho họ các phương pháp sản xuất xanh bền vững. Với việc chuyển đổi sang sử dụng bóng đèn LED tiết kiệm năng lượng và hệ thống tưới tiêu tiết kiệm nước thay vì phương thức truyền thống, người dân đã có thể cắt giảm 68% lượng phát thải các bon và tiết kiệm 50% năng lượng.

Ngoài ra, việc lắp đặt hệ thống tưới tiêu sử dụng năng lượng mặt trời áp mái và các công nghệ tiết kiệm nước đã có thể giúp giảm 42% lượng nước tiêu thụ, tiết kiệm cho mỗi trang trại ít nhất 600.000 đồng/ha (25 USD/ha).

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ hợp tác quốc tế (Bộ NN&PTNT) cho biết: “Dự án này thể hiện cam kết của Việt Nam đối với sự phát triển bền vững. Quá trình chuyển đổi chuỗi cung ứng thanh long của Bình Thuận cũng là cơ hội để người nông dân và cộng đồng được trao quyền để áp dụng các thực hành sản xuất nông nghiệp thân thiện với môi trường, là yêu cầu cốt lõi để đảm bảo một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người”.

Dự án đã giới thiệu hệ thống truy xuất lượng khí thải carbon trên mỗi quả thanh long.

Theo bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam,  nông dân và hợp tác xã đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện nông nghiệp thích ứng với khí hậu và phát triển kinh doanh xanh. "Dựa trên kinh nghiệm ở Bình Thuận, UNDP sẵn sàng hợp tác với Bộ NN&PTNT để đưa ra Đề án quốc gia về chuyển đổi ngành thanh long bền vững và phát thải ít các bon. Kế hoạch này sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất bền vững và phát thải các bon thấp, áp dụng các nguyên tắc tuần hoàn và tận dụng các cơ chế tài chính bền vững để nhân rộng các mô hình này ra cả nước” bà Ramla nói thêm.

Dự án đã giới thiệu một hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, cung cấp thông tin cập nhật về nguồn gốc vàchứng nhận chất lượng sản phẩm, cũng như truy xuất lượng khí thải các bon trên mỗi quả thanh long. Hệ thống này đã được áp dụng cho 269 ha trang trại được chứng nhận Global G.A.P, nâng cao tính minh bạch của sản phẩm và đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thị trường quốc tế.

Ông Đoàn Anh Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận khẳng định, tỉnh Bình Thuận sẽ tiếp tục phát huy những kết quả đạt được của dự án, tiếp tục phát triển các công cụ và hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử gắn với theo dõi dấu chân carbon, gắn với các ứng dụng điện tử thông minh cho phép quản lý một cách có hệ thống, góp phần thúc đẩy chuyển đổi sản xuất thanh long nói riêng và sản xuất nông nghiệp nói chung sang hướng sản xuất xanh, bền vững, phát thải ít các bon và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thanh long sau thu hoạch được rửa và sấy khô

Bộ NN&PTNT đã xác định thanh long là 1 trong số 14 loại trái cây chủ lực trong “Đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 và 2030”. Tuy nhiên, chuỗi giá trị ngành hàng thanh long đã và đang đối mặt với nhiều thách thức khi Trung Quốc, Ấn Độ, Mexico đã trồng thành công loại quả này. Năm 2021, Trung Quốc công bố đạt sản lượng 1,6 triệu tấn thanh long/năm, cao hơn Việt Nam đây là thách thức lớn đối với thanh long Việt Nam cần có hướng đi mới.

Để chuỗi giá trị thanh long Việt Nam phát triển bền vững, Bộ NN&PTNT xác định phát triển ngành hàng thanh long trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế các vùng sinh thái, đặc biệt tại 3 tỉnh trồng thanh long trọng điểm (Bình Thuận, Long An và Tiền Giang); nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm; bảo vệ môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đồng thời tổ chức lại sản xuất  của chuỗi ngành hàng thanh long theo hướng hợp tác liên kết theo chuỗi giá trị và khắc phục tình trạng thiếu kết nối giữa các chủ thể trong chuỗi; huy động nguồn lực tổng hợp của khu vực tư nhân (nông hộ, HTX, doanh nghiệp), nhà nước và hỗ trợ quốc tế.

Đặc biệt, chuyển đổi chuỗi giá trị thanh long theo hướng nâng cao hiệu quả, giá trị gia tăng, các bon thấp và bền vững phải dựa trên cơ sở lồng ghép và tận dụng mọi nguồn lực, phát huy nội lực và tạo động lực cho sự tham gia của các doanh nghiêp đầu tàu trong quá trình dẫn dắt quá trình chuyển đổi ngành hàng thanh long.

X.QUANG