VHO - Sở VHTTDL Cao Bằng vừa tổ chức chương trình báo cáo mô hình điểm bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then gắn với phát triển du lịch tại huyện Hòa An; ra mắt Nhóm bảo tồn và phát triển di sản Then thị trấn Nước Hai.

Với người Tày, Nùng ở Cao Bằng nghệ thuật hát Then, đàn Tính là làn điệu dân ca đặc sắc, chiếm vị trí quan trọng trong kho tàng dân ca, dân vũ thường được biểu diễn trong các dịp lễ hội, nghi thức dân gian, phong tục tập quán, trong sinh hoạt đời sống hàng ngày.

Then Tày, Nùng ở Cao Bằng có nguồn gốc từ xa xưa, là loại hình diễn xướng dân gian đi vào đời sống lao động của nhân dân qua rất nhiều thế kỷ. Nghệ thuật hát Then, đàn Tính thường được biểu diễn trong các ngày lễ, Tết, chúc thọ và đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc. Qua thăng trầm của lịch sử và quá trình giao thoa văn hóa, nghệ thuật hát Then, đàn Tính đã tồn tại trong đời sống của đồng bào Tày, Nùng như một minh chứng cho sức mạnh trường tồn của tinh thần và bản sắc dân tộc.

Theo quan niệm dân gian, Then có nghĩa là Thiên, Thiên tức là “trời”, được coi là điệu hát của thần tiên truyền lại. Vì thế, trong đời sống của người Tày, Nùng nó được dùng trong những sự kiện trọng đại hay lễ cầu an, cầu mùa. Hát Then là sự tổng hòa của nhiều hoạt động nghệ thuật như múa, đàn, hát… Đàn Tính là một loại nhạc cụ dân gian độc đáo của người Tày, mang lại âm thanh mượt mà, ngọt ngào và ấm áp. Tiếng hát Then và đàn Tính hòa quyện, phản ánh tâm tư tình cảm của người chơi và người nghe.

Ngày 12.12.2019, “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” chính thức được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, Cao Bằng là một trong 11 tỉnh được UNESCO ghi danh là địa phương có di sản Then. Đây là niềm vinh dự, tự hào đối với cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng, Thái, là điều kiện thuận lợi để Cao Bằng xây dựng kế hoạch bảo tồn, phát huy di sản Then gắn với phát triển kinh tế - xã hội, trọng tâm là phát triển du lịch.

Để bảo tồn và tiếp tục phát triển giá trị văn hóa phi vật thể, tỉnh xây dựng Đề án "Bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể trong Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022 - 2025". Mô hình thí điểm bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then gắn với phát triển du lịch tại huyện Hòa An là một trong những hoạt động thiết thực bảo tồn di sản nhằm cụ thể hóa Đề án.

Đặc biệt là việc đề xuất các giải pháp gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trong đó có di sản Then gắn với phát triển du lịch.

Tại chương trình, Ban Tổ chức công bố quyết định thành lập Nhóm bảo tồn và phát triển di sản Then thị trấn Nước Hai; theo đó, nhóm gồm 15 thành viên chính thức và 7 cộng tác viên. Các thành viên có độ tuổi từ  9 - 60 tuổi, là những người yêu thích hát Then, có kinh nghiệm truyền dạy, biểu diễn hát Then, đàn tính.

Qua thời gian luyện tập, nhóm truyền dạy và xây dựng các tiết mục biểu diễn; các thành viên trong nhóm đánh đàn tính, hát các làn điệu Then cổ, Then cải biên, Then nâng cao. Hiện đã dàn dựng được 8 tiết mục để phục vụ các đoàn khách du lịch khi có nhu cầu thưởng thức hát Then đàn Tính cũng như các hoạt động văn hóa, văn nghệ tại địa phương. Đồng thời, nhóm là lực lượng tích cực trong việc truyền dạy hát Then, đàn tính vào các trường học trên địa bàn.

Việc ra mắt mô hình điểm bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then gắn với phát triển du lịch tại huyện Hòa An là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn hiện nay, có ý nghĩa trong việc giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống lịch sử, văn hóa của dân tộc, đẩy mạnh phong trào văn hóa, văn nghệ ở cơ sở; gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch.

Hát Then ở Cao Bằng có nét đặc sắc riêng. Thông qua làn điệu hát Then, đàn Tính giới thiệu nét di sản văn hóa đặc sắc của tỉnh Cao Bằng gắn với phát triển du lịch để từ đó bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong thời gian tới.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn hiện nay, có ý nghĩa trong việc giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống lịch sử, văn hóa của dân tộc, đồng thời là phương tiện để giới thiệu, quảng bá về hình ảnh, vùng đất, con người Cao Bằng đến du khách trong và ngoài nước.

VY OANH