Bảo tồn phát huy giá trị di tích miếu thờ Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong

VHO - UBND tỉnh Khánh Hòa vừa phối hợp với Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Hội Bảo tồn di sản văn hóa và du lịch tâm linh Khánh Hòa tổ chức hội thảo “ Đề đốc Trịnh Phong - Thủ lĩnh phong trào Cần Vương ở Khánh Hòa”. Qua đó, nhằm làm rõ hơn thân thế, sự nghiệp của Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong, để có nhìn nhận đúng, tôn vinh, giáo dục, bảo tồn phát huy giá trị di tích Trịnh Phong xứng tầm hơn.

Cổng vào di tích lịch sử miếu thờ Trịnh Phong

 Tại hội thảo 150 đại biểu là các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, đại diện các cơ quan, ban, ngành tỉnh Khánh Hòa đã tập trung thảo luận, làm rõ những vấn đề  về Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong - Thủ lĩnh phong trào Cần Vương ở Khánh Hòa.

Trịnh Phong - thủ lĩnh phong trào Cần Vương

PGS-TS Bùi Văn Liêm (Viện Khảo cổ học) cho biết: Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong đến nay vẫn chưa rõ năm sinh. Ông được xác định là người làng Phú Vinh, tổng Xương Hà, huyện Vĩnh Xương (nay là thôn Phú Vinh, xã Vĩnh Thạnh, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa). Năm 1864, ông đậu cử nhân và làm quan dưới triều Nguyễn đến chức Đề đốc. Ông tham gia phong trào Cần Vương với vai trò thủ lĩnh, đến khi bị bắt và xử chém năm 1886. Người dân cảm kích ân đức nên lén đem xác ông an táng tại thôn Phú Vinh, xã Vĩnh Thạnh, thành phố Nha Trang. Hiện vẫn còn đền thờ, miếu thờ và mộ của Trịnh Phong tại tỉnh Khánh Hòa.   

Trong khi đó, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư (102 tuổi) cho biết: Phong trào Cần Vương tổ chức khởi nghĩa chống Pháp xâm lược, dựng cờ “Bình Tây Đại tướng” từ năm 1885 đến tháng 5-1886. Phong trào Cần Vương ở Khánh Hòa khác với các nơi khác; thủ lĩnh là một tướng lĩnh của triều đình nhà Nguyễn; lực lượng nghĩa quân chủ yếu là người Phước Điền, Diên Khánh; vũ khí có súng thần công, súng hỏa mai, gươm giáo, chải ba, câu liêm. Vào giai đoạn cuối của phong trào, vì có kẻ chỉ điểm, quân Pháp bắt được Trịnh Phong ở Ninh Hòa, sau đó đưa về chém, bêu đầu ở gò Sông Cạn thuộc làng Phước Thạnh (huyện Diên Khánh nay), nhân dân qua lại đều thương cảm, kính phục người anh hùng.

“Việc hy sinh của Trịnh Phong cùng các chiến hữu của ông và nghĩa quân Cần Vương chứng minh hào khí của người dân Khánh Hòa luôn trung thành với Tổ quốc. Khi Tổ quốc gặp nạn thì luôn sẵn sàng đứng lên chiến đấu để bảo vệ, dù phải hy sinh cả mạng người”, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư nhấn mạnh.     

Thạc sĩ Lê Văn Hoa -Phó Giám đốc Sở VHTT tỉnh Khánh Hòa khẳng định: Phong trào Cần Vương Khánh Hòa giành thắng lợi trong hơn 1 năm là do sức mạnh tổng hợp của toàn dân, của nhiều lực lượng, trong đó có Hội Nam Trung sĩ. Ông Lê Văn Hoa mong muốn các nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu về lịch sử hào hùng, cũng là nhằm tri ân những người đã ngã xuống để bảo vệ vùng đất Khánh Hòa.

Khu miếu thờ Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong

Hầu hết các ý kiến tại hội thảo đều thống nhất, nhân dân Khánh Hòa hưởng ứng chiếu Cần Vương do Trịnh Phong làm thủ lĩnh ở Khánh Hòa diễn ra rất sớm so với các địa phương khác trong cả nước. Cuộc khởi nghĩa tạo nên sức mạnh to lớn trong lòng nhân dân và là cuộc khởi nghĩa đã có sự liên kết chặt chẽ với các địa phương Nam Trung Kỳ, Hội Nam Trung nghĩa sĩ.

Cần phát huy giá trị di tích

Ông Nguyễn Quốc Việt, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Khánh Hòa cho rằng, việc nghiên cứu về Trịnh Phong và phong trào Cần Vương Khánh Hòa hiện nay vẫn còn rời rạc, chưa có tính logic do nhiều nguyên nhân như sự đan xen của dã sử và sử học thành văn; sự đứt gãy, thiếu tính kế thừa trong nghiên cứu.

PGS-TS Trần Đức Cường- Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam khẳng định: Về xuất thân, dòng dõi, năm sinh, lý do được phong chức Đề đốc của Trịnh Phong cần nghiên cứu thêm, quan trọng là chúng ta cần đánh giá đúng vai trò thủ lĩnh phong trào Cần Vương của ông. Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam kiến nghị cần tiếp tục nghiên cứu về Trịnh Phong; địa phương xem xét để có hình thức làm đền thờ, bia tưởng niệm, đặt tên địa danh, tên đường...   

Nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng, từ trước đến nay, người dân Khánh Hòa đã có những hình thức tôn vinh Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong như: Lập miếu thờ, tôn tạo lăng mộ, đặt tên đường, đặt tên trường… Sau hội thảo, ban tổ chức cần chỉnh lý tập kỷ yếu để xuất bản thành sách nhằm phổ biến rộng hơn đến người dân, nhất là học sinh. Bên cạnh đó, địa phương cần tiếp tục có những sự vinh danh, ghi dấu ấn về Trịnh Phong, các nghĩa sĩ của phong trào Cần Vương ở Khánh Hòa trong đời sống hôm nay. Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam sẽ có sự đề xuất để điều chỉnh, bổ sung nội dung về Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong vào phần Biên niên cận đại của bộ Lịch sử Việt Nam. 

Ông Đinh Văn Thiệu - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, cho biết: Đến nay, những thông tin liên quan đến cuộc đời, thân thế, sự nghiệp của Đề đốc Trịnh Phong và phong trào Cần Vương ở Khánh Hòa vẫn còn nhiều điều cần làm sáng tỏ để chúng ta nhìn nhận, tôn vinh, giáo dục, bảo tồn phát huy những giá trị về Đề đốc Trịnh phong xứng tầm hơn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa mong muốn các nhà khoa học, nhà nghiên cứu làm rõ thêm về thời điểm lịch sử, quá trình hoạt động hưởng ứng chiếu Cần Vương của Đề đốc Trịnh Phong và hào sĩ ở Khánh Hòa. Những thông tin, kiến thức từ hội thảo sẽ bổ sung thêm vào kho tư liệu liên quan đến quá trình, địa điểm hoạt động, thân thế, sự nghiệp của Đề đốc Trịnh Phong. Từ đó, giúp tỉnh Khánh Hòa xây dựng kế hoạch bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử nơi cuộc khởi nghĩa diễn ra.   

Bàn thờ Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong

Tại vị trí ông Trịnh Phong bị chém, bêu đầu ở gò Sông Cạn (nơi có cây dầu đôi vẫn tồn tại đến ngày nay) người dân đã lập miếu thờ (thuộc đường 23/10 xã Diên An, huyện Diên Khánh) vào năm 1886. Trong đền thờ có nhiều sắc phong ghi lại công lao của ông trong phong trào “Cần Vương” khởi nghĩa chống lại thực dân Pháp. Miếu thờ Trịnh Phong được Bộ VHTTDL công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1991.

Cứ vào ngày 16.3 âm lịch hằng năm, UBND tỉnh Khánh Hòa lại tổ chức cúng giỗ ông Trịnh Phong, giỗ tiến hành theo nghi thức đại lễ. Lãnh đạo các cấp, nhân dân trong vùng lại quy tụ về miếu thờ thắp nhang tưởng nhớ, tri ân công lao to lớn của ông.

XUÂN HƯỚNG