Kết nối cộng đồng qua nhạc cụ tre nứa

VHO - Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL) vừa phối hợp với Sở VHTTDL Kon Tum tổ chức Hội nghị nghiệm thu lớp truyền dạy nhạc cụ tre nứa và trình diễn, trưng bày nghệ thuật chế tác, tập quán sử dụng tre nứa của người Xơ Đăng và Ja Rai.

 Ông Phan Văn Hoàng, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Kon Tum cho biết: “Thực hiện nhiệm vụ của Dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Sở VHTTDL Kon Tum và Gia Lai phối hợp Cục Di sản văn hóa tổ chức triển khai xây dựng mô hình kết nối di sản Nghệ thuật chế tác và tập quán sử dụng tre nứa người Xơ đăng và Ja Rai”.

Theo ông Hoàng, nhạc cụ tre nứa cùng toàn bộ đời sống văn hóa, tập quán liên quan tới tre nứa là những di sản văn hóa phi vật thể quý giá, có vai trò và ý nghĩa quan trọng đối với đồng bào người Xơ đăng và Ja Rai ở cả Kon Tum và Gia Lai. Nhận thức được giá trị của di sản đối với đời sống văn hóa của cộng đồng, Sở VHTTDL tỉnh Kon Tum và Gia Lai đã thực hiện nhiều biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Tuy nhiên, trong quá trình toàn đô thị hóa và hiện đại hóa đang làm biến đổi các truyền thống, tập tục, nghi lễ, phai nhạt dần bản sắc tộc người, mặt khác các thiết bị thông minh với đa dạng nguồn giải trí đã khiến cho sự quan tâm của cộng đồng đối với các truyền thống văn hóa ngày một suy giảm, cùng với sự thu hẹp của vùng nguyên liệu tre nứa. “Vì thế, di sản nói chung và nhạc cụ tre nứa chưa thực sự phát huy được giá trị nội tại để biến di sản trở thành tiềm lực văn hóa phục vụ cho chính cộng đồng; cũng như chưa phát huy hiệu quả nguồn lực đầu tư của nhà nước, xã hội và cộng đồng trong công tác bảo vệ và phát huy các giá trị di sản văn hóa của đồng bào Xơ đăng và Ja Rai ở Kon Tum, Gia Lai”, ông Hoàng bày tỏ.

Phó Giám đốc Sở VHTTDL Kon Tum cho biết thêm, việc lựa chọn di sản nhạc cụ tre nứa cùng toàn bộ đời sống văn hóa, tập quán liên quan tới tre nứa để hỗ trợ truyền dạy và xây dựng mô hình di sản kết nối gắn với các hành trình du lịch để phát triển cộng đồng các dân tộc thiểu số có di sản tương đồng ở huyện Đắk Tô (Kon Tum) và huyện Ia Grai (Gia Lai) rất có ý nghĩa. “Đây là cơ hội hỗ trợ cho đồng bào trong việc tạo không gian thực hành và truyền dạy, tạo điều kiện cả về vật chất và tinh thần để các thế hệ được tiếp cận, duy trì, thực hành nghi lễ, thúc đẩy, nâng cao tự hào về giá trị bản sắc tộc người và tự tin với truyền thống cha ông, tổ tiên đã để lại cho họ”, ông Hoàng khẳng định.

Là một trong những nghệ nhân tham gia lớp đào tạo, Nghệ nhân Ưu tú Rơ Chăm Ty, huyện Ia Grai (Gia Lai) bày tỏ: “Đây cũng là cơ hội để cộng đồng người Xơ đăng và Ja Rai chúng tôi được học thêm cách tổ chức trình diễn, giới thiệu để đông đảo mọi người biết đến văn hóa truyền thống của chúng tôi. Tôi thấy rất tự hào và vinh dự vì được sự quan tâm, hỗ trợ của Nhà nước đối với di sản Nghệ thuật chế tác và sử dụng nhạc cụ tre nứa của chúng tôi. Con cháu chúng tôi xem những hình ảnh này cũng sẽ có ý thức để gìn giữ, trao truyền và thực hành di sản thường xuyên, đúng bài bản”.

Ông Nguyễn Nhật Quang, Trưởng phòng VHTT huyện Đăk Tô (Kon Tum) cho rằng: “Đây là một mô hình mới, bởi ngoài việc tập huấn để mọi người hiểu rõ về ý nghĩa, giá trị và vai trò của tre nứa trong đời sống con người và những giá trị của nhạc cụ tre nứa đới với đồng bào Xơ đăng và Ja Rai, mô hình còn có hoạt động tổ chức truyền dạy tại cộng đồng thực hành các quy trình chế tác nhạc cụ bằng tre nứa cho các học viên ngay trong không gian văn hóa của cộng đồng người Xơ đăng và Ja Rai. Chúng tôi hy vọng, cho dù dự án kết thúc, nhưng tinh thần tích cực và bản lĩnh văn hóa của cộng đồng người Xơ đăng và Ja Rai vẫn liên tục được củng cố và phát huy, để không ngừng trao truyền, thực hành và quảng bá di sản gắn với tre nứa nói riêng, truyền thống văn hóa tộc người nói chung, để thời gian tới, Nghệ thuật chế tác và tập quán sử dụng tre nứa người Xơ đăng và Ja Rai ở Kon Tum và Gia Lai sẽ được ghi danh tại Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia”.