Toàn văn bài phát biểu của đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tại Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

VHO - Báo Văn Hóa xin trân trọng giới thiệu bài phát biểu của Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa tại Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Kính thưa đồng chí Tô Lâm, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam!

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam!

Kính thưa các nhà báo lão thành, các đồng chí, các đoàn nhà báo quốc tế và quý vị đại biểu!

Hôm nay, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Nhà báo Việt Nam, cùng các cơ quan báo chí và những người làm báo trong cả nước phấn khởi, tự hào tổ chức   trọng thể Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025). Đây là dấu mốc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khẳng định, tôn vinh truyền thống vẻ vang 100 năm phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân của nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Kính thưa các đồng chí và quý vị đại biểu!

Ngày 5.6.1911, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Văn Ba rời xa Tổ quốc, đi tìm con đường cứu nước, cứu dân. Năm 1918, Người gia nhập Đảng Xã hội Pháp. Năm 1919, với tên gọi Nguyễn Ái Quốc, Người đã cùng những người Việt Nam yêu nước, trong đó có Phó bảng Phan Châu Trinh và Tiến sĩ Phan Văn Trường, soạn thảo và gửi bản “Yêu sách của nhân dân An Nam” gồm tám điểm, viết bằng tiếng Pháp, tới Hội nghị Hòa bình Véc-xây (Versailles). Cuối năm 1920, Người trở thành đảng viên, sáng lập viên của Đảng Cộng sản Pháp và là người cộng sản đầu tiên của Việt Nam. Năm 1921, Người tham gia thành lập Hội Liên hiệp Thuộc địa. 

Năm 1922, Người chủ trì xuất bản tờ báo Người cùng khổ (Le Paria). Ngay bài viết cho số đầu tiên, Người khẳng định sứ mệnh tờ báo là “giải phóng con người”. Giữa năm 1923, Nguyễn Ái Quốc bí mật rời Pháp sang Liên Xô. Tại đây, Người đã thấm nhuần, quán triệt sâu sắc quan điểm của Lênin về báo chí, đó là: “Trong thời đại ngày nay, không có tờ báo chính trị thì không thể có phong trào …chính trị”,... “chúng ta cần trước hết là tờ báo, không có nó thì không thể tiến hành một cách có hệ thống cuộc tuyên truyền, cổ động hết sức có nguyên tắc và toàn diện”; “Báo chí là người tuyên truyền, cổ động tập thể, tổ chức tập thể, lãnh đạo tập thể”. 

Tháng 11 nǎm 1924, Nguyễn Ái Quốc rời Liên Xô tới Quảng Châu. Người lựa chọn các thành viên tích cực của tổ chức Tâm Tâm Xã để đào tạo, huấn luyện, lập nên Cộng sản Đoàn, rồi từ đó, lập ra Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. 

Ngày 21 tháng 6 năm 1925, Người sáng lập Báo Thanh niên - Cơ quan ngôn luận của Hội, góp phần truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam, chuẩn bị về tư tưởng, chính trị và tổ chức để tiến tới thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam 5 năm sau đó. Ngày 22 tháng 8 năm 1926, Báo Thanh niên (số 61) đăng bài chính luận của Nguyễn Ái Quốc với bút danh “Diệu Hương” khẳng định: “Chỉ có thành lập một Đảng Cộng sản theo kiểu Bôn-sê-vích của Lênin thì cách mạng nước ta mới thành công”. Báo được in và phát hành bí mật với số lượng 400 đến 500 bản một kỳ, được chuyển về nước qua đường tàu biển hoặc đường bộ.

Ngay từ những ngày đầu gian khó ấy, Báo Thanh Niên đã thu hút sự chú ý của nhiều người, nhiều tổ chức yêu nước, cách mạng ở Việt Nam và người Việt Nam hoạt động yêu nước ở Trung Quốc, Pháp, Thái Lan, Lào… Báo Thanh Niên đã vạch trần tội ác xâm lược, bóc lột dã man của thực dân, phong kiến; phản ánh đời sống lầm than, cùng cực của dân nghèo; đề xuất phương hướng, biện pháp đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; khơi dậy tinh thần yêu nước, đoàn kết, nhất tề đứng lên đánh đổ thực dân Pháp xâm lược và phong kiến tay sai, giành độc lập tự do, xây dựng một xã hội tốt đẹp, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh. 

Thông qua Báo Thanh Niên, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã kết hợp nhuần nhuyễn giữa truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin với đường lối cứu nước, cứu dân theo yêu cầu mới của cách mạng Việt Nam lúc bấy giờ; từng bước thoát khỏi tình trạng bế tắc về đường lối cứu nước của tầng lớp sỹ phu, văn thân yêu nước cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Tính đến ngày 14 tháng 2 năm 1930, Báo Thanh niên xuất bản được 208 kỳ, vừa là tài liệu tuyên truyền, học tập, vừa được chuyển về nước để giác ngộ các tầng lớp nhân dân. 

Những năm sau đó, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tham gia chỉ đạo, cổ vũ, viết bài cho các tờ báo cách mạng ở trong nước như: Tạp chí Đỏ, Búa Liềm, Tranh đấu, Dân chúng... Năm 1941, ngay khi vừa về nước, Người đã lập, chỉ đạo, viết bài cho các báo: Việt Nam Độc lập, Cứu Quốc, Cờ giải phóng, Sự Thật,... Đó là những tờ báo cách mạng ra đời trong 20 năm vận động và đấu tranh cách mạng, góp phần quan trọng vào sự kiện thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 3/2/1930; cho các cao trào đấu tranh cách mạng 1930 - 1931, 1936 - 1939, 1939 - 1945, làm nên cuộc cách mạng vĩ đại tháng Tám năm 1945, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Nhà nước dân chủ, nhân dân đầu tiên ở Đông Nam châu Á. 

Đồng chí Hoàng Quốc Việt, cán bộ tiền bối của Đảng kể lại: “Lớp thanh niên của những năm 1930 như chúng tôi vô cùng háo hức mỗi khi được đọc một cuốn sách, thậm chí một bài báo của Mác, Ăng-ghen, Lênin, Nguyễn Ái Quốc. Báo Thanh Niên do Bác sáng lập và viết nhiều bài, mỗi lần mang về nước là chúng tôi truyền tay nhau đọc đến nhàu nát, rồi chép đi chép lại đến thuộc lòng. Lúc này, tuy chưa được gặp Bác nhưng qua sách, báo của Bác, chúng tôi đã học được ở Bác rất nhiều. Học Bác về lý tưởng cách mạng và cách làm cách mạng. Học Bác về cách tổ chức một đoàn thể. Học Bác về chủ nghĩa yêu nước thương dân, ghét bọn ăn bám, bóc lột. Bài học đầu tiên mà Bác dạy cho chúng tôi là bài học “Tư cách người Kách mệnh””.

Kính thưa các đồng chí và quý vị đại biểu!

Kỷ niệm trọng thể 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam là dịp để tất cả chúng ta ôn lại, nhân lên niềm tự hào, kính trọng, lòng biết ơn vô hạn đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh - Lãnh tụ thiên tài, Người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam, Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới, Người chiến sĩ cộng sản quốc tế mẫu mực, Người bạn thân thiết của các dân tộc yêu chuộng hòa bình và tiến bộ xã hội trên toàn thế giới. Chính Người đã sáng lập, lãnh đạo, rèn luyện, và là người thầy vĩ đại của nền Báo chí cách mạng Việt Nam. 

Chúng ta mãi mãi tự hào và trân trọng biết ơn các nhà lãnh đạo, các chiến sỹ cách mạng, các nhà báo tiền bối xuất sắc, mẫu mực như: Huỳnh Thúc Kháng, Nguyễn Văn Cừ, Phan Đăng Lưu, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Xuân Thủy, Tố Hữu, Hải Triều, Hoàng Tùng, Lưu Quý Kỳ, Hồng Hà, Trần Lâm, Hữu Thọ, Đào Duy Tùng, Hà Đăng, Thép Mới, Trần Văn Giàu, Quang Đạm, Trần Công Mân, Trần Bạch Đằng, Nguyễn Thành Lê, Lý Văn Sáu, Phan Quang, Huỳnh Văn Tiểng…

Chúng ta mãi mãi ghi nhớ lớp lớp các nhà báo đã trực tiếp chiến đấu và hy sinh anh dũng trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, như: Trần Kim Xuyến, Nam Cao, Trần Đăng, Thôi Hữu, Hoàng Lộc, Thâm Tâm, Hồng Nguyên, Nguyễn Thi, Nguyễn Mỹ, Lê Anh Xuân, Dương Thị Xuân Quý, Trương Thị Mai, Nguyễn Thị Thanh Xuân, Lương Nghĩa Dũng, Nguyễn Ngọc Tứ, Trần Viết Thuyên, Phạm Minh Tước, Trương Công Nghĩa,…và hàng trăm nhà báo, liệt sỹ khác.

Chúng ta mãi mãi biết ơn công lao của các thế hệ nhà báo - chiến sĩ đã giương cao ngọn cờ tư tưởng của Đảng, tuyên truyền, cổ vũ và thực hiện Đề cương về văn hóa Việt Nam 1943; phương châm “Văn hóa hóa kháng chiến, kháng chiến hóa văn hóa”, “toàn dân toàn diện, trường kỳ kháng chiến”; ý chí “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”; tinh thần “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/ Mà lòng phơi phới dậy tương lai”; quyết tâm khắc phục hậu quả nặng nề của chiến tranh, thiên tai, bảo vệ vững chắc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Chúng ta đánh giá cao và vinh danh những thành tựu, bài học mà báo chí thời kỳ Đổi mới tạo nên, đã làm sâu sắc hơn chức năng, nhiệm vụ, tôn chỉ, mục đích của báo chí cách mạng với tính Đảng, tính Nhân dân, tính Khoa học, tính Dân chủ và tính Nhân văn; thể hiện trình độ, năng lực, tư duy về quản lý và thực hành báo chí, năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp của những người làm báo. 

Chúng ta trân trọng cảm ơn các tầng lớp nhân dân đã đùm bọc, che chở, giúp đỡ, khích lệ, động viên, đồng hành với các cơ quan báo chí và những người làm báo cách mạng trong suốt 100 năm qua.

Báo chí đang có bước chuyển mạnh mẽ trong việc tổ chức bộ máy, cơ cấu nhân sự, chuyển đổi số, tư duy làm báo, phát triển các loại hình báo chí, kinh tế báo chí, công nghệ làm báo; coi trọng hơn đến hệ sinh thái báo chí và vai trò công chúng báo chí, dư luận xã hội. Nhiều tác phẩm báo chí phát hiện, cổ vũ, góp phần nhân rộng các nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương người tốt việc tốt; phân tích, phản biện xã hội, góp phần xây dựng, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật; kiên trì, dũng cảm đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; tích cực, chủ động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phản bác thông tin, luận điệu sai trái, thù địch; coi trọng thông tin đối ngoại, bảo vệ chủ quyền biên giới, biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Nhiều giải báo chí được tổ chức nghiêm túc, khoa học, góp phần nâng cao trình độ, năng lực, uy tín các cơ quan báo chí và các nhà báo, như: Giải báo chí quốc gia; Giải báo chí về xây dựng Đảng mang tên Búa liềm vàng; Giải báo chí về Quốc hội và Hội đồng Nhân dân mang tên Giải Diên Hồng; Giải báo chí vì sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc; Giải báo chí về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; Giải thưởng báo chí về chủ đề học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh…

Chạm ngưỡng cửa 100 năm, không chỉ là truyền thống vẻ vang, là dấu ấn cách mạng, là những câu chuyện quá khứ tự hào, mà còn là vị thế, diện mạo của một nền báo chí, với gần 800 cơ quan báo chí và đội ngũ 41.000 người làm báo tinh thông nghiệp vụ, bản lĩnh vững vàng, làm chủ công nghệ báo chí hiện đại, là những cơ quan báo chí chủ lực quốc gia, các cơ quan báo chí được công chúng tin yêu và vươn tầm khu vực, thế giới.

Kính thưa các đồng chí và quý vị đại biểu!

Đất nước ta đang đứng trước ngưỡng cửa của giai đoạn phát triển mới, với thời cơ và thách thức đan xen. Báo chí cách mạng đứng trước những thay đổi có tính bước ngoặt, đột phá. Những mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp chiến lược mà toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị đang quyết tâm thực hiện để đưa đất nước vững vàng đi lên trong kỷ nguyên mới chính là đề tài, mục tiêu, nhiệm vụ của các cơ quan báo chí và đội ngũ những người làm báo. 

Đó là cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp để khơi thông các điểm nghẽn, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, kiến tạo không gian phát triển mới. Là cuộc cách mạng về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, tạo động lực tăng trưởng mới và cạnh tranh toàn cầu. Là tầm cao mới của hội nhập quốc tế sâu rộng, chủ động, tích cực. Là trọng trách nặng nề trong nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, không để  bị động, bất ngờ, bảo đảm giữ vững môi trường hòa bình cho phát triển. Là bảo vệ các quyền tự do, dân chủ, quyền con người của mỗi công dân theo Hiến pháp, pháp luật và chuẩn mực quốc tế mà Việt Nam công nhận và ký kết.

Bối cảnh và mục tiêu đó, đòi hỏi mỗi cơ quan báo chí và những người làm báo trong cả nước, trước hết, cần đổi mới tư duy, nhận thức và hành động thực tiễn để báo chí cách mạng hơn, chuyên nghiệp hơn, hiện đại hơn, nhân văn hơn, xứng đáng với truyền thống vẻ vang 100 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của báo chí cách mạng Việt Nam, do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo, rèn luyện; được Đảng, Nhà nước quan tâm, lãnh đạo, dìu dắt, cổ vũ; được nhân dân tin yêu, giúp đỡ, đồng hành.

Đảng và Nhà nước ta luôn xác định: Báo chí cách mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít, không thể tách rời trong toàn bộ công tác tư tưởng, văn hóa của Đảng, của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Báo chí ta lấy lợi ích quốc gia, dân tộc, hạnh phúc, ấm no của Nhân dân làm mục tiêu tối thượng, tất cả vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. 

Mọi cuộc cách mạng đều bắt đầu từ việc thay đổi phương thức sản xuất, lực lượng lao động, năng suất, chất lượng và hiệu quả công việc. Thách thức về chuyển đổi số tạo ra sức ép rất lớn, thậm chí gay gắt cho báo chí. Giá trị báo chí truyền thống vẫn cần được nuôi dưỡng, phát huy, tiếp lửa bên cạnh những phương thức và nền tảng chuyển tải thông tin hiện đại. Trí tuệ nhận tạo không thay thế được bản lĩnh, cốt cách, tâm hồn, sự dấn thân vì cộng đồng của báo chí. Công nghệ đem lại cho báo chí hơi thở mới, diện mạo mới, cách thức tác nghiệp mới, nhưng không thể thay thế tư duy, cá tính hóa, phong cách hóa, vì con người, cho con người và cộng đồng.

Kỷ nguyên mới, thời kỳ cách mạng mới cần phương thức thông tin, tri thức, tư duy mới, tiên tiến, nhân văn, mà báo chí cách mạng phải đảm đương. Công chúng báo chí không chỉ cần cung cấp thông tin nhanh nhạy, hấp dẫn mà còn cần tính chính xác, tính nhân văn, sự kiểm chứng, tính định hướng, sự phân tích, bình luận, đưa ra giải pháp mang tính xây dựng và dự báo đa chiều. Tư duy cũ để cơ quan báo chí tồn tại lâu nay, cần thiết phải thay đổi để tạo động lực phát triển mới. Các nền tảng công nghệ và cách mạng chuyển đổi số sẽ tạo thay đổi căn bản phương thức tác nghiệp của báo chí. Mỗi chuyển động quốc tế đều gắn kết hữu cơ với đời sống trong nước, khi không gian mạng là vô hạn, quốc gia gắn liền với khu vực và thế giới, trong sự hội nhập liên kết, bản sắc, cái riêng, độc đáo là những giá trị cần có trong cộng đồng nhân loại. Báo chí thông tin, tuyên truyền chủ trương, chính sách, nhưng cũng cần dũng cảm, trách nhiệm phản biện, trao đổi để hướng tới chân lý và những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc; hướng tới Chân, Thiện, Mỹ; đấu tranh kiên quyết với cái xấu, sự suy thoái, biểu hiện tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Thực tiễn sinh động đó, đòi hỏi mỗi nhà báo, mỗi tòa soạn, mỗi cấp hội địa phương hay Trung ương đều phải thay đổi và hoàn thiện mình. 

Hành trình 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam đã ghi dấu những nỗ lực, thành tựu, bài học và những thử thách, thăng trầm, khát vọng đi tới. Trong buổi lễ long trọng ngày hôm nay, chúng ta, những người làm báo cách mạng, vinh dự, tự hào và có thể khẳng định, một thế kỷ qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã luôn bền bỉ, kiên trung, phụng sự sự nghiệp cách mạng cao cả của Đảng, của dân tộc, phục vụ Nhân dân. Chúng ta sẽ bước vào hành trình 100 năm tiếp theo với những khát vọng, quyết tâm, nỗ lực lớn lao để hoàn thành xuất sắc vai trò, sứ mệnh mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân tin tưởng giao phó, góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, vì một Việt Nam “hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”, sánh vai với các cường quốc  năm châu, như tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh và khát vọng cháy bỏng của toàn dân tộc.

Xin kính chúc đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm và các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các nhà báo lão thành, các đoàn nhà báo quốc tế, các quý vị đại biểu sức khỏe, hạnh phúc, thành công.

Xin trân trọng cảm ơn!