Siết trách nhiệm người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội

VHO - Sáng 4.6, tại Phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đại biểu đã thảo luận cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo. Phiên họp do Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá cao tinh thần làm việc nghiêm túc, trách nhiệm và nỗ lực của Ban soạn thảo là Bộ VHTTDL và cơ quan chủ trì thẩm tra là Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội. Bà nhấn mạnh, dự thảo Luật đã được chuẩn bị một cách công phu, kịp thời cập nhật nhiều vấn đề thực tiễn phát sinh trong lĩnh vực quảng cáo.

Dự thảo Luật đã phản ứng nhanh với thực tiễn

Thảo luận tại phiên họp, Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải bày tỏ đồng tình với việc dự thảo đã bổ sung các quy định về trách nhiệm của người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trên không gian mạng xã hội.

Theo bà Hải, trong thời gian gần đây đã xuất hiện không ít vụ việc quảng cáo trục lợi, gây ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội và niềm tin của người tiêu dùng.

Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu của Quốc hội cũng đánh giá, dự thảo Luật đã phản ứng nhanh với thực tiễn, bổ sung quy định về trách nhiệm của người có ảnh hưởng, đồng thời nâng mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm trong quảng cáo trên không gian mạng.

Tuy nhiên, bà cũng đề nghị dự thảo Luật cần tiếp tục mở rộng các quy định liên quan đến quảng cáo trên mạng xã hội – vốn có hình thức phong phú, biến hóa liên tục – nhằm bảo đảm tính linh hoạt, chủ động trong phòng ngừa vi phạm. Đồng thời, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra chuyên đề trong lĩnh vực quảng cáo nói chung và quảng cáo trên nền tảng số nói riêng.

Đáng chú ý, bà Nguyễn Thanh Hải nêu một vấn đề thực tiễn: “Liệu việc các đại biểu Quốc hội mặc trang phục có gắn logo thương hiệu khi tham dự kỳ họp có bị xem là quảng cáo hay không?”. Câu hỏi này đặt ra yêu cầu cần có cách hiểu thống nhất, rõ ràng về khái niệm “quảng cáo”.

Quảng cáo chỉ hình thành khi có yếu tố thương mại và lợi ích

Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh cần phân biệt rõ giữa hành vi quảng cáo và các hành vi thông thường. Theo ông, quảng cáo chỉ được xác định khi có thỏa thuận thương mại, hợp đồng tài chính hoặc lợi ích vật chất giữa người thực hiện quảng cáo và thương hiệu cụ thể.

“Việc mặc trang phục có gắn thương hiệu, nếu không phát sinh lợi ích, không có mục tiêu truyền thông hay hợp đồng quảng cáo thì không thể xem là hành vi quảng cáo”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định.

Bộ trưởng cũng cho biết, Ban soạn thảo sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, bảo đảm tính khả thi và phù hợp thực tiễn. Dự án luật lần này chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều, không phải là sửa đổi toàn diện. Do đó, chưa thể bao quát hết mọi vấn đề, nhưng cơ quan soạn thảo đã cố gắng đưa vào những nội dung cấp thiết, mang tính thực tiễn để xử lý.

Đối với ý kiến rằng cần rà soát kỹ hơn nội dung liên quan đến Luật Thương mại, theo Bộ trưởng, ban soạn thảo sẽ tiếp thu nghiêm túc và xem xét lại. Tuy nhiên, ông cũng khẳng định Bộ VHTTDL đã làm việc kỹ với Bộ Công Thương và Bộ Thông tin – Truyền thông và cả hai Bộ  đều đồng tình và đã có văn bản gửi Ủy ban Thường vụ và Quốc hội. "Chúng tôi sẽ tiếp tục rà soát, trao đổi thông tin để đảm bảo nội dung này không ảnh hưởng đến hoạt động thương mại trong lĩnh vực quảng cáo", Bộ trưởng nói.

Quản lý tốt sẽ tạo đà cho quảng cáo phát triển bền vững

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chia sẻ những quan sát sâu sắc về xu hướng tiêu dùng hiện nay. Ông cho rằng, thói quen “truyền miệng” – ví như “tôi nghe nói sản phẩm này tốt” – vẫn là kênh phổ biến trong đời sống tiêu dùng ở Việt Nam. Điều này khiến người có ảnh hưởng dễ rơi vào tình huống nhầm lẫn giữa chia sẻ trải nghiệm và quảng cáo có yếu tố thương mại.

“Từ sự nhầm lẫn đó, nhiều người nổi tiếng có thể vi phạm pháp luật mà không ý thức rõ mình đang vi phạm”, ông Hoan cảnh báo.

Theo ông, cần xây dựng các công cụ hướng dẫn minh bạch, dễ tiếp cận như video, infographic, bộ câu hỏi – đáp minh họa để giúp nhóm người có ảnh hưởng hiểu rõ quyền và nghĩa vụ khi tham gia quảng cáo. “Đây là nhóm đối tượng đa dạng về độ tuổi, trình độ, mức độ tiếp cận pháp luật, nên việc hướng dẫn cần thực sự thân thiện, dễ hiểu”, ông đề nghị.

Mục tiêu là để kênh quảng cáo trực tuyến tiếp tục phát huy hiệu quả trong thương mại điện tử, đồng thời hạn chế những vi phạm không chủ ý, phát sinh từ thiếu hiểu biết pháp lý.

Chia sẻ tại phiên họp, ông Lê Minh Hoan cũng nhắc lại một câu chuyện cụ thể trong chuyến công tác tại Trung Quốc: Chỉ trong vòng 5 tiếng livestream tại một vườn sầu riêng ở Thái Lan, một TikToker nổi tiếng đã giúp tiêu thụ lượng hàng trị giá lên tới 650 triệu USD. “Sức mạnh của truyền thông và người có ảnh hưởng là rất lớn. Nhưng nếu không quản lý đúng cách thì cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường”, ông cảnh báo.

Dẫn chứng từ việc một hãng xe Việt đã mời danh thủ David Beckham quảng bá sản phẩm tại thị trường quốc tế, ông Hoan cho rằng việc người tiêu dùng “tiêu dùng theo thần tượng” là xu thế không thể đảo ngược trong thời đại số. “Nếu quản lý tốt, đây sẽ là lực đẩy quan trọng cho thương mại điện tử và nền kinh tế số Việt Nam”, ông nhấn mạnh.