Mở rộng dư địa để báo chí phát triển

VHO - Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội vừa thông qua Luật Báo chí (sửa đổi). Luật gồm 4 chương, 51 điều và sẽ có hiệu lực từ ngày 1.7.2026. Việc thông qua Luật được đánh giá là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, tạo nền tảng pháp lý đồng bộ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển báo chí trong thời kỳ mới.

 Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Báo chí (sửa đổi)

Luật Báo chí (sửa đổi) đã bám sát thực tiễn hoạt động báo chí và định hướng phát triển lâu dài của ngành. So với luật hiện hành, Luật lần này có nhiều điểm mới nổi bật, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong bối cảnh chuyển đổi số. Một trong những nội dung đáng chú ý là việc xác định rõ các loại hình báo chí trong bối cảnh mới. Cùng với đó, Luật bổ sung các chính sách phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực thực hiện, từ cơ chế tài chính đến đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế theo hướng khả thi hơn.

Điều 9 Luật Báo chí (sửa đổi) quy định Nhà nước có chính sách đầu tư trọng tâm, trọng điểm trong đào tạo, bồi dưỡng nhân lực chuyên môn, phát triển nhân lực chuyển đổi số báo chí, nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ hiện đại; xây dựng nền tảng số báo chí quốc gia, hạ tầng dữ liệu báo chí số và công cụ số phục vụ giám sát hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Bên cạnh đó, Nhà nước có chính sách giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu và hỗ trợ cước vận chuyển, chi phí đăng tải, truyền dẫn, phát sóng đối với các nội dung phục vụ nhiệm vụ chính trị, quốc phòng, an ninh; thông tin về tình trạng khẩn cấp; thông tin đối ngoại; truyền thông chính sách; phục vụ thiếu nhi, người khiếm thính, khiếm thị; đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, miền núi, biên giới, hải đảo… Đây là cơ chế quan trọng bảo đảm báo chí thực hiện tốt chức năng xã hội, đồng thời duy trì hoạt động bền vững trong điều kiện thị trường cạnh tranh khốc liệt.

Một điểm mới nhận được sự quan tâm lớn là chính sách ưu đãi thuế cho báo chí. Theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, báo chí được hưởng mức thuế suất 10%. Trước đây, chỉ báo in được hưởng mức này, trong khi các loại hình khác chịu thuế 20%. Việc thống nhất mức thuế ưu đãi góp phần tạo môi trường bình đẳng, thúc đẩy kinh tế báo chí và hỗ trợ các tòa soạn trong quá trình chuyển đổi số.

Luật Báo chí (sửa đổi) tiếp tục làm rõ các điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép và tổ chức bộ máy. Trong đó, quy định về cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện là điểm nhấn quan trọng, phù hợp xu thế phát triển báo chí hội tụ.

Khoản 5 Điều 15 nêu rõ: Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, có cơ quan trực thuộc, được hưởng cơ chế tài chính đặc thù và phải phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng phê duyệt. Khoản 4 Điều 26 cho phép lãnh đạo cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện được kiêm nhiệm lãnh đạo một hoặc nhiều cơ quan báo chí trực thuộc. Quy định này giúp tinh gọn bộ máy, tận dụng nguồn lực con người chất lượng cao.

Đáng chú ý, khoản 7 Điều 15 giao Chính phủ quy định chi tiết cơ chế tài chính đặc thù cho từng cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, tương ứng với mức độ tự chủ. Đây được xem là bước tiến quan trọng để hình thành các cơ quan báo chí có năng lực cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới.

Luật cũng quy định cụ thể về thẻ nhà báo, trách nhiệm pháp lý của cơ quan báo chí và nhà báo đối với nội dung thông tin; quyền yêu cầu cải chính, gỡ bỏ thông tin vi phạm trên các nền tảng. Theo quy định mới, người được cấp thẻ lần đầu phải có thời gian công tác liên tục từ hai năm trở lên tại cơ quan đề nghị cấp thẻ và đã qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, đạo đức nghề báo. Đáng chú ý, người làm việc tại cơ quan tạp chí khoa học không thuộc đối tượng cấp thẻ.

Về cung cấp thông tin cho báo chí, Luật quy định cơ quan báo chí và nhà báo có quyền và nghĩa vụ không tiết lộ người cung cấp thông tin, trừ trường hợp có yêu cầu bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền. Quy định này vừa bảo vệ nguồn tin, vừa bảo đảm trách nhiệm pháp lý rõ ràng. Trong bối cảnh công nghệ phát triển hiện nay, Luật cũng đã hoàn thiện quy định về quản lý hoạt động báo chí trên không gian mạng và ứng dụng công nghệ mới, bao gồm việc điều chỉnh hành vi ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Cục trưởng Cục Báo chí (Bộ VHTTDL) Lưu Đình Phúc nhấn mạnh, việc Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Báo chí (sửa đổi) đánh dấu một bước tiến quan trọng trong tiến trình hoàn thiện thể chế về báo chí của nước ta.

Trong bối cảnh truyền thông toàn cầu đang thay đổi mạnh mẽ bởi công nghệ số và nhu cầu thông tin của công chúng ngày càng cao, Luật Báo chí (sửa đổi) đã xác lập khuôn khổ pháp lý rõ ràng, bao quát đầy đủ các loại hình báo chí từ báo in, phát thanh, truyền hình đến báo chí điện tử, phù hợp với xu thế phát triển đa dạng của hệ sinh thái truyền thông hiện đại. Mục tiêu trọng tâm của lần sửa đổi này là tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước nhưng đồng thời mở rộng dư địa để báo chí phát triển trong trật tự, trong hội nhập, mà không đánh mất bản chất cách mạng, nhân văn vốn có.

Việc hoàn thiện Luật cũng là bước đi cần thiết nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về công tác báo chí; đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh khoa học - công nghệ, phương thức truyền thông và hành vi tiếp nhận thông tin đang biến đổi nhanh chóng; đồng thời khắc phục những bất cập của hệ thống pháp luật hiện hành.

Luật Báo chí (sửa đổi) được thông qua sẽ tạo hiệu ứng tích cực trên nhiều bình diện. Với Nhà nước, Luật cung cấp công cụ pháp lý đủ mạnh để chủ động quản trị rủi ro truyền thông, bảo đảm an ninh tư tưởng và chủ quyền không gian mạng.

Với các cơ quan báo chí, Luật mở hành lang pháp lý thúc đẩy kinh tế báo chí, chuyển đổi số, khai thác nội dung đa nền tảng, phát triển cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, nền tảng để tiến tới hình thành các tập đoàn báo chí tầm quốc gia.