Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện: Nội dung quyền tác giả, quyền liên quan phải giải quyết những vướng mắc từ thực tiễn

VHO- Sáng 13.10, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Ngọc Thiện đã có buổi làm việc với Cục Bản quyền tác giả về việc xây dựng nội dung quyền tác giả, quyền liên quan trong Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

 Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện chủ trì buổi làm việc Ảnh: TR.HUẤN

Theo báo cáo của Cục Bản quyền tác giả, Luật Sở hữu trí tuệ được thông qua năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2009 và 2019, sau gần 15 năm thi hành, cần sửa đổi, bổ sung để khắc phục những vướng mắc thực tiễn đặt ra do sự phát triển của khoa học, công nghệ, số hóa và cách mạng công nghiệp 4.0… Đồng thời đáp ứng thực thi các cam kết về quyền tác giả, quyền liên quan theo các điều ước quốc tế, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà Việt Nam ký kết, tham gia trong quá trình hội nhập quốc tế.

Bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể

Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Lê Hồng Phong cho biết, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ nhằm đáp ứng yêu cầu thực thi các cam kết quốc tế, yêu cầu của thực tiễn thi hành; củng cố, tăng cường khuôn khổ pháp lý cụ thể cho hoạt động Sở hữu trí tuệ của Việt Nam, từ đó hoàn thiện thể chế về Sở hữu trí tuệ theo hướng khuyến khích sáng tạo, đảm bảo tính minh bạch và tin cậy cao, quyền Sở hữu trí tuệ được bảo vệ và thực thi hiệu quả, đồng thời nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước về Sở hữu trí tuệ, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội của đất nước.

Ông Phong cho biết, thực hiện Quyết định số 2401/QĐ-BVHTTDL của Bộ VHTTDL, Cục Bản quyền tác giả được giao chủ trì, phối hợp với Vụ Pháp chế và các đơn vị liên quan xây dựng nội dung quyền tác giả, quyền liên quan trong Dự án Luật. Trong thời gian qua, Cục đã chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu, rà soát, xây dựng nội dung dự thảo về quyền tác giả, quyền liên quan. Cho đến nay, Cục Bản quyền tác giả đã nhận được ý kiến góp ý bằng văn bản của 6 Cục, Vụ có liên quan. Phó Cục trưởng Phạm Thị Kim Oanh cho biết thêm, quan điểm về việc xây dựng nội dung quyền tác giả, quyền liên quan trong Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ là kế thừa giá trị các văn bản pháp luật được thể nghiệm trong thực tiễn; bảo đảm quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong lĩnh vực văn hóa, khoa học và công nghệ; khuyến khích tổ chức, cá nhân nghiên cứu sáng tạo, bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan; bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể gồm người sáng tạo, nhà sử dụng, công chúng thụ hưởng.

Bên cạnh đó, thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về việc hoàn thiện thể chế về Sở hữu trí tuệ nói chung, quyền tác giả, quyền liên quan nói riêng. “Bảo đảm nhất quán, dễ hiểu, bảo vệ lợi ích quốc gia và bảo đảm sự tương thích giữa quy định pháp luật của Việt Nam với các điều ước quốc tế có nội dung về quyền tác giả, quyền liên quan mà Việt Nam là thành viên và các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như WCT, WPPT, CPTPP, EVFTA..., tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực thi có hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế, phù hợp với thông lệ quốc tế”, Phó Cục trưởng Phạm Thị Kim Oanh nhấn mạnh.

Thể hiện sự minh bạch, khả thi

Luật Sở hữu trí tuệ có 222 điều, trong đó có 45 điều quy định về quyền tác giả, quyền liên quan và 15 điều quy định chung. Dự thảo lần này đề xuất sửa đổi 20 điều và bổ sung 3 điều. Trong đó, tập trung giải quyết những vấn đề vướng mắc đặt ra từ thực tiễn như: Sửa đổi, bổ sung nhóm quy định về quyền tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, quyền của người biểu diễn, quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, quyền của tổ chức phát sóng, chủ sở hữu quyền liên quan; Sửa đổi quy định về giới hạn ngoại lệ quyền tác giả, quyền liên quan; về các trường hợp sử dụng không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao nhằm phục vụ nhu cầu sử dụng tại thư viện, sử dụng cho người khuyết tật, sử dụng trong môi trường số; sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả, quyền liên quan phù hợp với Bộ luật Dân sự, pháp luật về hội và thông lệ quốc tế; sửa đổi, bổ sung các quy định về hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số và quy định về thực thi trên môi trường số...

Ba điều bổ sung gồm: Bổ sung điều 56a: Nguyên tắc xác định việc thu, phân chia tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khi khai thác, sử dụng tác phẩm và các đối tượng quyền liên quan. Bổ sung Điều 198a: Giả định về quyền tác giả, quyền liên quan. Bổ sung Điều 198b: Quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian.

Phát biểu tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện lưu ý, Luật Sở hữu trí tuệ là một trong những bộ luật quan trọng. Việc thực hiện sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật cần được kế thừa các giá trị của các văn bản pháp luật được thể nghiệm trong thực tiễn. Mục đích cuối cùng của Luật này cũng như các nội dung quyền tác giả, quyền liên quan nhằm đảm bảo quyền, nghĩa vụ của công dân trong lĩnh vực văn hóa, khoa học và công nghệ. Vì vậy, cần bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể, thể hiện sự minh bạch, khả thi. Theo Bộ trưởng, các nội dung, điều khoản xây dựng nội dung quyền tác giả, quyền liên quan trong Dự án Luật có vai trò đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay. Để xây dựng các nội dung sát thực tiễn, có tính khả thi cao, ban soạn thảo cần xác định vấn đề mấu chốt, tức là mục tiêu cao nhất của việc thực thi Luật là nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan. “Bản quyền tác giả lâu nay vẫn là vấn đề khó. Xây dựng một hành lang pháp lý không đơn giản, và để thực thi hiệu quả lại càng phức tạp. Có nhiều trường hợp nảy sinh từ thực tiễn rất khó xử lý, vì thế, đòi hỏi từng nội dung, điều khoản cần được cân nhắc kỹ lưỡng, xây dựng bài bản, chặt chẽ, góp phần khắc phục những vấn đề còn vướng mắc”, Bộ trưởng lưu ý.

Bộ trưởng ủng hộ việc thành lập Quỹ hỗ trợ sáng tạo với nguồn tiền tác quyền đã thu nhưng không tìm được tác giả- chủ sở hữu tác phẩm. Đồng thời nhấn mạnh, từng trường hợp thực tế diễn ra sẽ rất khác nhau, đòi hỏi cơ quan xây dựng pháp luật phải thiết kế các giải pháp kỹ thuật chặt chẽ. Chẳng hạn, phải phân tách các chương trình biểu diễn có thu từ quảng cáo với các chương trình biểu diễn phục vụ mục đích chính trị, phục vụ trẻ em và cộng đồng khi thực thi vấn đề bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan. 

 PHƯƠNG ANH