Chia sẻ kinh nghiệm thích ứng với già hóa dân số và chăm sóc người cao tuổi của Nhật Bản

VHO - Theo dự báo, số người cao tuổi của Việt Nam sẽ tăng lên 16,8 triệu người vào năm 2039 và đạt 25,2 triệu người vào năm 2069. Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số già từ năm 2036, khi đó, tỉ trọng nhóm dân số từ trên 65 tuổi đạt 14,2% tổng dân số.

Sau 20 năm (2036-2055), Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số siêu già. Tỉ trọng nhóm dân số từ trên 65 tuổi năm 2056 và năm 2069 lần lượt chiếm 21,1% và 21,5% tổng dân số. Nếu như năm 2019, cứ hai trẻ em thì có một người cao tuổi thì 50 năm sau (năm 2069), cứ hai trẻ em sẽ có ba người cao tuổi.

Quang cảnh Hội thảo

Đây là thông tin được đưa ra tại Hội thảo Chia sẻ kinh nghiệm thích ứng với già hoá dân số và chăm sóc người cao tuổi giữa Nhật Bản và Việt Nam do Tổng cục Dân số (Bộ Y tế) tổ chức ngày 29.8 tại Hà Nội. Tham dự Hội thảo có hơn 100 đại biểu là những nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý, doanh nghiệp, cung cấp dịch vụ, nghiên cứu, giảng dạy… có liên quan đến lĩnh vực y tế - dân số và chăm sóc người cao tuổi ở Nhật Bản và Việt Nam.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số Phạm Vũ Hoàng cho biết, Việt Nam bắt đầu thời kỳ già hóa dân số từ năm 2011 và  là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh trên thế giới. Việt Nam hiện có 9 triệu người cao tuổi (từ 65 tuổi trở lên) và sẽ tăng lên 21,7 triệu người vào năm 2050

Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng, phát huy vai trò và chăm sóc, bảo vệ người cao tuổi trong đó có chăm sóc y tế. Nhiều chính sách, chương trình chăm sóc sức khỏe nói riêng và chăm sóc người cao tuổi nói chung đã được Việt Nam ban hành, thực hiện.

Cũng theo ông Phạm Vũ Hoàng, Nhật Bản là quốc gia điển hình và có nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng một xã hội dân số già. Các chuyên gia sẽ mang đến những bài học kinh nghiệm quý báu, những mô hình, cách làm hay và sự sáng tạo cho Việt Nam trong việc thích ứng với già hóa dân số từ việc xây dựng chính sách, chương trình đến hoạt động can thiệp tại địa phương. Từ việc chăm sóc y tế đến chăm sóc xã hội và lồng ghép các vấn đề già hóa dân số vào các chương trình phát triển kinh tế-xã hội; từ việc chăm sóc lão khoa đến việc phát huy vai trò và chăm sóc người cao tuổi tại gia đình và cộng đồng.

Các chuyên gia chia sẻ nhiều kinh nghiệm, sáng kiến về thích ứng với già hoá dân số 

Các chuyên gia nhận định, già hóa dân số mang đến cả cơ hội và thách thức cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Về cơ hội, già hóa dân số có thể thúc đẩy sự phát triển các lĩnh vực như bảo hiểm, ngân hàng, dinh dưỡng, du lịch, đổi mới công nghệ và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất hoặc quản lý trong bối cảnh thiếu lực lượng lao động… Tuy nhiên, già hóa dân số cũng đặt ra những thách thức nghiêm trọng về tăng trưởng kinh tế, an sinh xã hội, lao động, thiết kế cơ sở hạ tầng… đặc biệt là trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh không lây nhiễm cần điều trị suốt đời như huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, sa sút trí tuệ…

Nhật Bản là một quốc gia có dân số siêu già hiện nay. Nhóm dân số cao tuổi (65+ tuổi) của Nhật Bản năm 2022 là 36,2 triệu người, chiếm 29% tổng dân số . Dự báo đến năm 2030, nhóm dân số cao tuổi sẽ tăng lên là 37,3 triệu người nhưng lại chiếm tới 31% tổng dân số Nhật Bản (do mức sinh giảm, quy mô dân số cũng giảm) và sẽ tiếp tục tăng lên đến gần 40% tổng dân số vào năm 2060.

Các chuyên gia cho rằng, những kinh nghiệm từ thực tế Nhật Bản sẽ là những bài học quý báu cho Việt Nam trong việc chủ động thích ứng với già hóa dân số như tái cấu trúc hệ thống y tế, chăm sóc lão khoa, xây dựng và quản trị cơ sở chăm sóc người cao tuổi, xây dựng các chế độ chính sách an sinh xã hội, lao động, thiết kế cơ sở hạ tầng và việc phát huy vai trò, chăm sóc người cao tuổi... Hội thảo cũng là dịp gợi mở các sáng kiến, các đề xuất, các cơ hội hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản trong lĩnh vực dân số-y tế nhằm thích ứng với già hóa dân số và xây dựng một xã hội già hóa khỏe mạnh, sáng tạo và thịnh vượng.

Giáo sư Naoki Kondo, Trưởng khoa Dịch tễ học xã hội, Trường Y tế công cộng thuộc Đại học Kyoto chia sẻ, trước đây, để ứng phó với xã hội già hóa, Nhật Bản đã từng đưa ra nhiều chính sách nhưng thất bại. Tuy nhiên, khi chuyển chiến lược dân số, tiếp cận xây dựng cộng đồng với người dân địa phương đã đạt được thành công nhất định. Ví dụ, Nhật Bản đã thành lập các "quán" cộng đồng (nơi tụ họp xã hội) để ngăn ngừa khuyết tật chức năng ở người cao tuổi. Tại các "quán" cộng đồng này, người già có thể tương tác với nhau giúp giảm một nửa tỉ lệ người cần chăm sóc điều dưỡng.

Q.HOA