Chia một lá gan từ người cho chết não để ghép cho hai bệnh nhân

VHO- Đã hoàn thiện thủ tục ghép gan cho một người lớn, nhưng bất ngờ xuất hiện một bệnh nhi cấp cứu cần phải được ghép gan gấp, các bác sĩ Bệnh viện hữu nghị Việt Đức đã quyết định chia lá gan để ghép cho cả hai bệnh nhân. Người hiến gan là một bệnh nhân bị chết não.

Đây là ca chia gan để ghép cho hai người lần đầu tiên thực hiện tại Việt Nam được Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức công bố vào sáng 15.3. Trước đó, một bệnh nhân nam 30 tuổi điều trị tại Trung tâm Gây mê hồi sức (Bệnh viện hữu nghị Việt Đức) bị chết não, gia đình có nguyện vọng hiến đa tạng cho những người bệnh khác. Sau khi tiến hành các xét nghiệm, kết quả cho thấy có thể lấy tim, gan và hai thận để ghép cho bệnh nhân. 

Người nhận gan là bệnh nhân nam 49 tuổi (ở Hà Nội) bị viêm gan B nhưng không được theo dõi thường xuyên và cách đây hai tháng đã phát hiện ung thư gan trên nền gan xơ và không còn phương pháp điều trị nào hiệu quả ngoài ghép gan. PGS.TS Nguyễn Quang Nghĩa, Giám Trung tâm ghép tạng Bệnh viện Việt Đức cho biết, trong khi đang hoàn thiện thủ tục để ghép gan cho bệnh nhân này thì các chuyên gia của bệnh viện nhận được cuộc gọi mời sang Bệnh viện Nhi Trung ương hội chẩn cho trường hợp bé gái 8 tuổi ở Hà Nội Bệnh bị suy gan – hôn mê gan mất bù trên bệnh lý teo đường mật bẩm sinh đã được phẫu thuật, kèm theo rối loạn chuyển hóa đồng, một sự kết hợp giữa 2 bệnh lý hiếm và nặng, cần phải ghép gan cấp cứu.

Bệnh nhi sau khi được ghép gan

Bệnh nhi vào viện trong tình trạng suy gan, phải lọc huyết tương liên tục, cháu có biểu hiện hôn mê. Bệnh viện Nhi Trung ương có kế hoạch ghép gan từ người hiến sống, tuy nhiên tình trạng bệnh nhân quá nặng, người hiến sống chưa được đánh giá đầy đủ nên sau khi nghe ý kiến các bác sĩ của Bệnh viện Việt Đức, GS Trần Bình Giang, Giám đốc Bệnh viện hữu nghị Việt Đức  đã quyết định hiến hành ghép gan cho cháu dù xác định đây là ca ghép có nhiều khó khăn bởi cháu bé rất yếu, cân nặng chỉ có 19kg, có sẹo mổ cũ, rối loạn đông máu rất nặng, nhiều chỉ số cao hơn mức nguy hiểm nhiều lần.

Ngày 9.3, ê kíp ghép tạng của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức tiến hành cùng lúc lấy đa tạng để ghép cho 5 bệnh nhân (1 bệnh nhân ghép tim, 2 bệnh nhân ghép gan, 2 bệnh nhân ghép thận), ngoài ra còn lấy các đoạn mạch máu để gửi vào Ngân hàng mô bảo quản sau này ghép cho các bệnh nhân khác. 

“Vì người cho chết não nên bị rối loạn chuyển động rất nặng, không chia gan được trong cơ thể mà phải chia ở ngoài. Gan được chia làm 2 phần, phần nhỏ vớ trọng lượng khoảng 250g để ghép cho bệnh nhi, phần còn lại nặng 900g ghép cho bệnh nhân người lớn. Ca phẫu thuật kéo dài 16 giờ. Sau 6 ngày ghép gan, cả hai bệnh nhân đều hồi phục, tỉnh táo, các chức năng của gan mới đã hoạt động tốt và hòa hợp với người nhận”, PGS.TS Nguyễn Quang Nghĩa chia sẻ.

Bệnh nhân 49 tuổi sau khi được ghép gần

Các bác sĩ cho biết, hiện nay bệnh nhân người lớn bình phục tốt hơn, đã được chuyển từ Phòng Hồi sức tích cực về Trung tâm ghép tạng để theo dõi, còn bệnh nhi được theo dõi hồi sức thêm vài ngày về phổi. Nói thêm về ca ghép đa tạng, GS Trần Bình Giang cho hay,  bệnh viện cùng lúc chia làm 6 ê kíp trên 6 bàn mổ. Kỹ thuật chia gan để ghép là kỹ thuật rất khó, cùng lúc phải có 3 kíp phẫu thuật, đòi hỏi bác sĩ phải thuần thục cả 3 kỹ thuật và không phải trung tâm ghép tạng nào cũng làm được 3 việc một lúc. Để chuẩn bị cho ca phẫu thuật, bệnh viện đã huy động các chuyên gia đầu ngành từ nhiều chuyên khoa: phẫu thuật ghép tạng, phẫu thuật tim mạch, phẫu thuật vi phẫu, gây mê hồi sức, chẩn đoán hình ảnh, các labo xét nghiệm…

Trên thế giới, năm 1988 ca chia gan cho 2 bệnh nhân đầu tiên được thực hiện. Kỹ thuật chia gan để ghép thời kỳ đầu chủ yếu chia trên bàn rửa cho 2 bệnh nhân nhận là người lớn, về sau khi kỹ thuật ghép gan người hiến sống ra đời thì kỹ thuật chia gan để ghép hiện tại được thống nhất gan chia làm 2 phần: 2-3 cho trẻ em, phần còn lại sẽ ghép cho người lớn. Với kỹ thuật này đã cải thiện đáng kể kết quả xa, cho phép thời gian sống của mảnh ghép tương đương với mô hình ghép toàn bộ từ người chết não hoặt từ người hiến sống. Tuy nhiên, kỹ thuật này rất khó thực hiện chính vì vậy kỹ thuật chia gan để ghép hiện nay chưa phổ biến trên thế giới. Theo tổng kết đến năm 2016 tại Mỹ là quốc gia ghép gan nhiều nhất thế giới, số ca chia gan để ghép chỉ chiếm 1%, còn tại Châu Âu thì tỷ lệ này là 6%.

Theo GS.TS Trần Bình Giang, hiện tại bệnh viện đã chủ động trong hầu hết các kỹ thuật ghép gan: ghép toàn bộ từ người cho chết não, ghép gan bán phần từ người cho sống, giảm thể tích gan từ người cho chết não để ghép. Số ca ghép gan của Bệnh viện Việt Đức là 62 trường hợp, chiếm >50% toàn bộ số ghép gan cả nước. Khó khăn lớn nhất của ghép gan là sự khan hiếm của nguồn tạng, do vậy số lượng ga ghép chỉ thỏa mãn khoảng 10-15% nhu cầu. Chính vì vậy Bệnh viện đã chủ trương tăng tối đa khả năng ghép gan cho bệnh nhân, trong đó giao cho Trung tâm ghép tạng nghiên cứu triển khai kỹ thuật chia gan để ghép.
 

THANH THUỶ