Chăm sóc phụ nữ mang thai đang trong thời gian cách ly y tế

VHO- Phụ nữ có thai (PNCT) nếu có nguy cơ lây nhiễm virus SARS-CoV-2 cũng phải chấp hành cách ly y tế. Trong điều kiện cách ly, các dịch vụ chăm sóc thai sản phần nào bị gián đoạn, vậy chăm sóc PNCT đang trong thời gian cách ly như thế nào?

Hiện nay tại Việt Nam đang áp dụng 4 loại hình cách ly y tế, bao gồm: Cách ly y tế tại nhà hoặc nơi cư trú; cách ly y tế tại cộng đồng như phố Trúc Bạch, xã Sơn Lôi…; cách ly y tế tại các cơ sở cách ly tập trung; cách ly tại các cơ sở y tế.

Trong thời gian cách ly, đặc biệt là khi cách ly tại nơi tập trung hoặc ở cơ sở y tế, nếu có điều kiện nên bố trí PNCT được ở phòng riêng, đảm bảo kín đáo, an toàn và có thể dễ dàng tìm kiếm sự hỗ trợ của những người xung quanh trong trường hợp cần thiết. Nếu phòng có nhiều người thì cần bố trí các giường cách nhau tối thiểu 2m, có chỗ treo quần áo, tư trang riêng của mỗi người, có rèm hoặc vách ngăn để PNCT có không gian riêng tư.

Em bé ra đời trong hoàn cảnh mẹ đang cách ly y tế

Phòng ở của PNCT cần đảm bảo thoáng khí và có nhiều ánh sáng. Ánh sáng vừa có tác dụng diệt khuẩn vừa giúp cho cơ thể tự tổng hợp Vitamin D. Nếu không thể mở cửa (vì lý do nào đó, như thời tiết chẳng hạn), nên dùng quạt thông gió để thông khí. Tốt nhất trong phòng có khu vệ sinh khép kín với đầy đủ nước sạch, xà phòng, nước rửa tay, dụng cụ và chất tẩy rửa, chỗ treo khăn tắm, khăn mặt riêng.

Nền, tường nhà, đồ vật, nhất là những đồ vật nhiều người  tiếp xúc như tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, công tắc điện, điều khiển TV, điện thoại bàn cần được lau, khử khuẩn hằng ngày bằng dung dịch chứa xà phòng, hoặc dung dịch có chứa tối thiểu 70% cồn y tế. Tuy nhiên, PNCT nên tránh tiếp xúc trực tiếp với các hoá chất khử khuẩn có chứa clo hoạt tính vì có có thể ảnh hưởng đến thai nhi.

PNCT tại nơi cách ly cần có một chế độ ăn riêng, đảm bảo đầy đủ và cân đối giữa các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết, chú ý tới các khoáng chất, vi chất cần thiết như can xi, sắt, a xit folic (Vitamin B9), Vitamin C. Đặc biệt, do phải hạn chế ra ngoài nên những PNCT đang phải cách ly cần được bổ sung thêm Vitamin D, một loại viamin cần thiết cho sự hình thành hệ xương của thai nhi.

Trong điều kiện cách ly, nhất là cách ly xa gia đình, PNCT rất dễ bị tổn thương về tâm lý, ảnh hưởng đến sức khoẻ của cả mẹ và thai nhi. Vì vậy, nhân viên y tế, đội ngũ cán bộ, nhân viên tại các cơ sở cách ly, đặc biệt là gia đình cần quan tâm đặc biệt đến PNCT, thường xuyên quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ, phát hiện các dấu hiệu bất thường về tâm lý và thông báo cho các cơ sở y tế để có những xử trí hoặc trị liệu phù hợp. Các cơ sở cách ly cần giúp PNCT giữ mối liên hệ với gia đình, người thân, điều đó rất quan trọng.

Trong thời gian cách ly, PNCT và gia đình cần tự theo dõi để phát hiện các dấu hiệu nguy hiểm ở bà mẹ và trẻ sơ sinh để kịp thời báo cho nhân viên y tế. Một số dấu hiệu nguy hiểm có thể xảy ra trong thai kỳ như đau bụng dưới, có thể là dấu hiệu của thai ngoài tử cung, thai ngoài tử cung doạ vỡ hoặc đã vỡ. Đây là một cấp cứu sản khoa, đe doạ đến tính mạng và cần được phẫu thuật kịp thời.

Bác sĩ phải mặc áo bảo hộ khi thực hiện ca mổ đẻ cho phụ nữ có thai

Đau bụng từng cơn, tăng dần cũng có thể là dấu hiệu của doạ sảy thai, sảy thai hoặc đẻ non nên cần báo ngay cho nhân viên y tế.

Đau đầu và (hoặc) nhìn mờ, nhiều khi có buồn nôn, nôn kèm theo có thể là dấu hiệu của tăng huyết áp thai kỳ hoặc tình trạng bệnh lý tiền sản giật, nặng hơn có thể là sản giật (co giật toàn thân). Đây là tình trạng bệnh lý rất nguy hiểm, ảnh hưởng đến tính mạng của bà mẹ và thai nhi. Do vậy, nếu thấy có đau đầu và/hoặc nhìn mờ, PNCT cần được đo huyết áp, xét nghiệm nước tiểu và thăm khám kịp thời.

Đối với PNCT 3 tháng cuối, nói với nhân viên y tế phụ trách việc cách ly liên hệ giúp với cơ sở chăm sóc sản khoa để đặt lịch thăm khám phù hợp. Tuỳ theo từng điều kiện cách ly và tình trạng của PNCT, việc thăm khám có thể thực hiện tại nơi cách ly hoặc tại cơ sở y tế, nhưng dù thực hiện ở đâu cũng cần tuân thủ đầy đủ các quy định về vận chuyển người nghi nhiễm SARS-COVI-2 và áp dụng các biện pháp phòng hộ cần thiết, an toàn cho sản phụ và người thực hiện khám thai.

Ngoài việc tự phát hiện những dấu hiệu nguy hiểm như đã nêu ở phần trên, PNCT 3 tháng cuối cần tự theo dõi dấu hiệu cử động thai (thai máy, thai đạp, cần liên hệ với nhân viên y tế để kiểm tra nếu theo dõi liền trong 6h không thấy thai cử động.

Ngoài PNCT 3 tháng cuối cũng cần theo dõi để tự phát hiện dấu hiệu chuyển dạ. khi đó bạn cần liên hệ ngay với nhân viên y tế để được hỗ trợ kịp thời.

Gần đến ngày sinh, PNCT đang trong thời gian cách ly nên được chuyển đến cơ sở sản khoa có đủ năng lực xử trí chuyển dạ cho sản phụ nghi mắc COVID-19 để theo dõi và chuẩn bị cho cuộc sinh nở. Do các nhân viên y tế tham gia xử trí ca đẻ (hoặc mổ đẻ) cũng sẽ phải cách ly cùng với bà mẹ và sơ sinh nghi nhiễm cho đến khi khẳng định chắc chắn không bị nhiễm virus SARS-COVI-2 nên cơ sở y tế cần chuẩn bị rất kỹ lưỡng về nhân lực và trang thiết bị phòng hộ cho nhân viên y tế đỡ đẻ và chăm sóc bà mẹ, sơ sinh sau đẻ.

                                                                                                                                                                                       Bác sĩ ĐINH ANH TUẤN

                                                                                                                                                             (Phó Vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ và Trẻ em – Bộ Y tế)