Giải pháp nâng cao chất lượng xuất bản phẩm trong tình hình mới

VHO Sáng 21.3, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Bộ VHTTDL, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng xuất bản phẩm trong tình hình mới”.

Hội thảo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm cung cấp cơ sở lý luận, thực tiễn phục vụ việc tổng kết 20 năm thực hiện Chỉ thị 42-CT/TW, ngày 25.8.2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản”.

Dự và chủ trì hội thảo có Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phan Xuân Thủy; Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản Phạm Minh Tuấn, cùng đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương; các cơ quan chỉ đạo, quản lý, những người làm công tác xuất bản, các chuyên gia, nhà khoa học…

Phát biểu đề dẫn hội thảo, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản Phạm Minh Tuấn cho biết, Hai mươi năm qua, Chỉ thị số 42-CT/TW là cơ sở chính trị quan trọng để hoạt động xuất bản phát triển.

Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, những chủ trương lớn của Đảng đã được thể chế hóa thành nhiều chính sách quan trọng giúp ngành xuất bản từng bước phát triển, tiếp tục khẳng định vị thế là một lĩnh vực tư tưởng - văn hóa quan trọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân, là một bộ phận của nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Hoạt động xuất bản đã có bước phát triển mạnh mẽ, các chỉ số phát triển về đầu sách, bản sách có sự tăng trưởng cao đạt và vượt mức đề ra tại Chỉ thị 42 và Kết luận số 19. Năng lực sản xuất của ngành xuất bản tăng hơn 2,3 lần; tỷ lệ sách bình quân đầu người đạt 6,1 bản vào năm 2023, giúp Việt Nam lọt top 3 khu vực Đông Nam Á.

Việc ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số trong ngành đang diễn ra mạnh mẽ, với 4.500 đầu sách điện tử năm 2023, chiếm 15,3% tổng xuất bản phẩm. Ứng dụng AI, công nghệ cao trong biên tập, xuất bản, phát hành sách ngày càng trở nên phổ biến. Xuất bản điện tử ngày càng phát triển với 32 nhà xuất bản đã đăng ký hoạt động trong lĩnh vực này.

Nội dung và thể loại xuất bản phẩm ngày càng phong phú, hấp dẫn, đa dạng, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ chính trị, đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Các nhà xuất bản đã xuất bản được nhiều sách lý luận, chính trị, giáo khoa, khoa học công nghệ, văn hóa, văn học nghệ thuật có giá trị; xây dựng được nhiều tủ sách, bộ sách về đề tài chiến tranh cách mạng, sách tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển đảo, sách người tốt việc tốt, sách phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, chống tham nhũng, xuống cấp về đạo đức...

Bên cạnh những kết quả quan trọng đã đạt được, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam Phạm Minh Tuấn cũng chỉ ra những hạn chế trong việc thực hiện nâng cao chất lượng nội dung xuất bản phẩm theo tinh thần chỉ đạo của Chỉ thị số 42-CT/TW.

Mặc dù số lượng xuất bản phẩm phong phú, đa dạng, nhưng chưa đạt đến sự tinh lọc cần thiết. Thiếu vắng các công trình có giá trị đỉnh cao trong nhiều lĩnh vực. Sách chuyên sâu như cẩm nang, hướng nghiệp, dạy nghề hay sách ứng dụng tiến bộ khoa học – công nghệ phục vụ phát triển kinh tế, xã hội còn ít. Trong khi đó, vẫn còn nhiều sách có chất lượng trung bình, hàm lượng tri thức và thông tin thấp.

Dù số lượng sai sót đã giảm qua từng năm, trong mấy năm gần đây không còn những cuốn sách sai phạm về chính trị tư tưởng nhưng những sai sót ở một số chi tiết vẫn còn khá phổ biến, thậm chí có những sai phạm lặp lại và chậm được khắc phục.

Một số lỗi đã xuất hiện từ 20 năm trước vẫn tiếp tục tái diễn, chẳng hạn như phản ánh lịch sử thiếu khách quan, không dựa trên quan điểm lịch sử cụ thể. Ngoài ra, các lỗi về văn hóa, văn phong, ngữ pháp tuy có giảm nhưng vẫn còn tồn tại.

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung khẳng định vị trí vai trò của hoạt động xuất bản với tư cách là một lĩnh vực chính trị, tư tưởng văn hóa quan trọng của Đảng, đánh giá khách quan, toàn diện về chất lượng nội dung xuất bản phẩm trong thời gian qua.

Đồng thời làm rõ nhiều vấn đề còn bất cập, những rào cản, điểm nghẽn đang cản trở việc nâng cao chất lượng hoạt động xuất bản nói chung và chất lượng nội dung xuất bản phẩm nói riêng; đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả nội dung xuất bản phẩm, thúc đẩy sự phát triển của công tác xuất bản trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Phát biểu kết luận Hội thảo, ông Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định, các ý kiến phát biểu và tham luận gửi đến hội thảo là kết quả của sự nghiên cứu công phu, nghiêm túc và tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, những người làm công tác xuất bản, cung cấp thêm nhiều luận chứng, luận cứ, góc nhìn làm sâu sắc thêm những vấn đề liên quan đến chủ đề của Hội thảo.

Nhiều tham luận, nhiều ý kiến phát biểu tâm huyết, trách nhiệm đề xuất các giải pháp rất sâu sắc, thiết thực để nâng cao chất lượng, hiệu quả nội dung xuất bản phẩm, thúc đẩy sự phát triển của công tác xuất bản trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Nhấn mạnh bối cảnh sau hơn 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW đã và đang đặt ra những yêu cầu mới đối với việc nâng cao chất lượng hoạt động xuất bản nói chung và đối với chất lượng nội dung xuất bản phẩm nói riêng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phan Xuân Thủy chỉ rõ một số nhiệm vụ và giải pháp cần tập trung triển khai trong thời gian tới.

Cụ thể, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng, sự quản lý của Nhà nước; sự phối hợp với Hội Xuất bản Việt Nam và cơ quan liên quan, cơ quan chủ quản xuất bản nhằm giữ vững vai trò lãnh đạo, định hướng để xuất bản thực hiện tốt sứ mệnh của mình trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên thịnh vượng, giàu mạnh và phát triển.

Các cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý cần khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định của Đảng, cơ chế chính sách của Nhà nước nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản trong việc tạo động lực thúc đẩy hoạt động xuất bản nói chung và nội dung xuất bản phẩm nói riêng.

Tiếp tục thể chế hóa Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trong thời gian từ năm 2016 đến nay, đồng thời ban hành chiến lược mới phù hợp hơn với tình hình mới, trong đó, chú trọng tới lĩnh vực văn học, nghệ thuật. Xem xét triển khai một số chủ trương, chính sách lớn thúc đẩy sách có nội dung tốt, hay như hình thành Quỹ hỗ trợ Xuất bản, Quỹ dịch thuật hay phong trào hưởng ứng Toàn dân đọc sách nhân Ngày 21.4 hằng năm để các nhà sách, công ty sách cùng hưởng ứng, tạo ra giá trị chung cho thị trường sách…

Tăng cường những giải pháp mạnh mẽ để chăm lo đào tạo, phát triển đội ngũ văn nghệ sĩ - những “chiến sĩ trên mặt trận văn hóa” cho hôm nay và mai sau có đủ năng lực và điều kiện cống hiến nhiều nhất cho sự nghiệp phát triển của đất nước.

Ưu tiên bố trí nguồn lực, đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, chuyển đổi số cho hoạt động xuất bản. Gắn chặt giữa nâng cao chất lượng nội dung xuất bản phẩm với ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Sớm có quan điểm và nhận thức về việc liên kết giữa nhà xuất bản và các Công ty, Nhà sách bằng cơ chế hợp tác minh bạch, rõ ràng, tạo động lực tăng trưởng ngành xuất bản nói chung và xuất bản phẩm nói riêng.

Nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về xuất bản và chủ động tham gia khai thác bản quyền và quảng bá xuất bản phẩm Việt ra thế giới; đồng thời thúc đẩy các hoạt động giao lưu, trao đổi học thuật trong xuất bản.

Ông Phan Xuân Thủy đề nghị, Ban Tổ chức Hội thảo tiếp thu các ý kiến đóng góp sâu sắc của các đại biểu, các nhà khoa học; khẩn trương chắt lọc kết quả hội thảo để bổ sung, nâng cao chất lượng các sản phẩm của Đề án tổng kết Chỉ thị 42-CT/TW trình Ban Bí thư trong quý III/2025.