Khánh Hòa: Nghề làm bánh in trước nỗi lo mai một

VHO - Trải qua hàng trăm năm, với biết bao thăng trầm, nghề bánh in dịp Tết có thời kỳ hưng thịnh, nhưng có lúc tưởng chừng như không thể tồn tại được ở Nha Trang (Khánh Hòa) do kinh tế thị trường thay đổi. Thế nhưng với niềm đam mê làm bánh, một số gia đình làm bánh in ngày Tết tại đây vẫn cố gắng bám trụ, gắn bó với nghề để tồn tại và lưu giữ nét văn hóa xưa cho đến hôm nay.

Nét văn hóa xưa từ nghề bánh in

Những ngày cuối năm, chúng tôi ghé thăm lò bánh của ông Trần Văn Minh ở Khu đô thị Mỹ Gia (xã Vĩnh Thái, Nha Trang) để "mục sở thị" nghề làm bánh in còn lưu truyền ở thành phố biển. Trải qua nhiều thế hệ, gia đình ông Minh vẫn lặng lẽ "đeo bám" với nghề này. Minh chứng là trước đây, khi sống ở đường Lam Sơn, gia đình ông Minh đã sống bằng nghề này. Sau này, do điều kiện thay đổi phải chuyển nhà sang khu đô thị Mỹ Gia, gia đình ông Minh vẫn mang theo tất cả dụng cụ làm bánh và tiếp tục với nghề.

Số ít người ở Nha Trang, Khánh Hòa bám trụ nghề làm bánh in

Nói về lý do đeo đuổi nghề làm bánh in ông Minh cho biết:  Nghề bánh in là nghề gia truyền của gia đình tôi. Đến thế hệ tôi không rõ là đời thứ mấy, tôi chỉ biết trước tôi là bố và ông nội tôi đều sống bằng nghề này. Ông Minh nuôi con cái ăn học đại học, ra trường, có công ăn việc làm ổn định cũng nhờ những chiếc bánh này. Nên cả đời ông Minh dù vất vả với nghề làm bánh in bao nhiêu, nhưng chưa bao giờ suy nghĩ có một ngày nào đó ông sẽ đổi nghề khác. "Sở dĩ tôi khó lòng bỏ nghề là vì chiếc bánh mang nét văn hóa đặc trưng riêng của phố biển Nha Trang", ông Minh khẳng định.

Vừa trò chuyện với chúng tôi, ông Minh vẫn thoăn thoắt đôi tay nhào bột cho vào khuôn để tạo ra những chiếc bánh đặc biệt, kịp giao hàng cho khách đặt ngày Tết. “Cứ vào dịp Tết Nguyên đán là người dân đặt mua bánh in nhiều. Lúc này, người làm bánh in sẽ phải làm việc luôn tay, có ngày làm từ sáng đến tối mà không kịp ăn cơm. Do một năm chỉ có một mùa Tết nên ai cũng phải tranh thủ làm mà không hề kêu tham vất vả”, ông Minh trải lòng.

Theo những thợ làm bánh xã Vĩnh Thái, Nha Trang: Trước đây, nghề làm bánh in ở địa phương khá phát triển, có thời điểm trong làng có trên 100 hộ gia đình theo nghề làm bánh. Và cứ mỗi độ Tết Nguyên đán đến gần là cả làng làm việc cả ngày lẫn đêm. Thu nhập của nghề làm bánh cũng khá cao, có khi làm 1 tháng là đủ tiền chi tiêu cả năm nên ai cũng hăng hái làm việc.

Theo những người thợ làm bánh tại đây cho biết, thành phần chiếc bánh in khá đơn giản, chỉ gồm bột nếp và đường. Theo yêu cầu của khách, gia chủ có thể thêm vào một ít gừng cho thơm. Điều khó nhất của loại bánh này là phải phơi  sương đêm đến khi nào bột đạt được độ ẩm, kết dính vừa phải thì cho bột vào khuôn. Chiếc bánh sau khi ra lò phải để một đêm cho cứng rồi mới có thể trang trí bằng bao ni-lông bọc bên ngoài với đủ sắc màu. Công đoạn tiếp theo là đặt bánh lên đĩa nhựa, gắn cánh sen giấy và hoa vải trang trí. Nhưng chiếc bánh in của người thợ ở Nha Trang sau khi thành phẩm có mẫu mã độc đáo, cao hơn 40cm, được in hoa văn, rồng phượng.

Bà Lê Thị Ngàn, một người dân cho biết: "Vừa rồi, tôi được một người quen ở Nha Trang tặng vài chiếc bánh in, tôi mang lên chùa dâng lên bàn thờ Phật thì các thầy tấm tắc ngợi khen sản phẩm rất đẹp, lạ".

Nỗi lo nghề bánh in mai một

Một số bạn trẻ theo truyền thống gia đình tiếp nối nghề làm bánh in

Trải qua hàng trăm năm, cuộc sống thay đổi nên người theo đuổi nghề làm bánh in ít dần. Theo ông Trần Văn Minh, có thời kỳ nghề bánh in rất “thịnh” và phát triển, nhưng hiện ở Nha Trang chỉ còn số ít hộ gia đình bám trụ nghề này là một thực tế. Lý giải về điều này, ông Minh cho rằng: Nghề bánh in hiện nay thu nhập không cao như một số nghề buôn bán, dịch vụ du lịch, đánh bắt nuôi trồng hải sản... Sản phẩm bánh in cũng chỉ tiêu thụ nhiều vào dịp Tết Nguyên đán, các tháng trong năm khác thợ làm bánh không bán được hàng nên không có thu nhập. Nhiều người không mặn mà gì với nghề bánh in cũng vì lý do đó.

“Cuộc sống hiện đại, con cái, thế hệ sau chúng tôi được học đại học và đi  làm nhiều nghề khác nhau có thu nhập cao nên không còn ai theo nghề làm bánh nữa. Sự tiếp nối nghề bánh in gia truyền trước nguy cơ mai một”, ông Minh bày tỏ sự lo lắng. Điều mà những người thợ làm bánh in như ông Minh muốn gắn bó với nghề, có lẽ là sự níu kéo những nét văn hóa xưa, một thời gắn bó.

Những ngày Tết Nguyên đán đang cận kề, không chỉ người dân Nha Trang mà người dân các tỉnh, thành khác cũng đặt mua bánh in để dâng lên ông bà, tổ tiên. Mẫu bánh in ở Nha Trang có hình thù lạ mắt, không "đụng hàng" với bất kỳ loại bánh in nào khác vẫn được số ít người lựa chọn tìm mua. Cùng với sự đổi thay theo  thời gian và thị trường, người theo nghề bánh in cũng thưa vắng dần, bánh in một thời phát triển chỉ còn đọng lại trong tiềm thức người dân trong quá khứ xưa, trong hoài niệm của những người thợ làm bánh yêu nghề .

XUÂN HƯỚNG