Xử lý dứt điểm vi phạm, lập lại trật tự tại Di tích khởi nghĩa Bà Triệu

VHO - UBND tỉnh Thanh Hóa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện quản lý toàn diện, bảo vệ, khai thác và phát huy giá trị Di tích lịch sử - danh lam thắng cảnh quốc gia Địa điểm khởi nghĩa Bà Triệu, với hàng loạt nhiệm vụ, giải pháp quyết liệt, mốc thời gian cụ thể.

Di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh quốc gia Địa điểm khởi nghĩa Bà Triệu gồm cụm núi Nưa – đền Nưa – Am Tiên, trải rộng trên địa bàn các xã Tân Ninh, Trung Chính và Mậu Lâm (tỉnh Thanh Hóa).

Đây là không gian lịch sử, văn hóa, tâm linh đặc biệt, gắn với cuộc khởi nghĩa oanh liệt của Anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh năm 248, biểu tượng cho tinh thần quật cường, khát vọng độc lập của dân tộc Việt Nam trong thời kỳ Bắc thuộc.

Với giá trị nổi bật đó, năm 2009, di tích đã được Bộ VHTTDL xếp hạng là di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh cấp quốc gia.

Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, công tác quản lý di tích còn bộc lộ không ít bất cập: Tình trạng xây dựng trái phép, lấn chiếm không gian di tích; vi phạm trong quản lý đất rừng phòng hộ; cơ chế phối hợp giữa các địa phương chưa chặt chẽ; việc quản lý tài sản, hiện vật, nguồn thu chi thiếu đồng bộ, minh bạch…

Những tồn tại này không chỉ làm ảnh hưởng đến cảnh quan, giá trị nguyên gốc của di tích, mà còn gây bức xúc trong dư luận.

Trên cơ sở Kết luận số 131-KL/TU ngày 25.12.2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch quản lý toàn diện Di tích khởi nghĩa Bà Triệu, thể hiện quyết tâm chính trị cao trong việc lập lại kỷ cương, trả lại “đúng vị thế” cho di tích lịch sử đặc biệt này.

Chấn chỉnh dứt điểm vi phạm, lập lại trật tự quản lý di tích

Một trong những nội dung trọng tâm của Kế hoạch là yêu cầu chấn chỉnh, khắc phục dứt điểm các tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra tại Kết luận số 3926-KL/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.

Theo đó, công tác quản lý đất rừng phòng hộ trong phạm vi di tích được giao rõ trách nhiệm cho UBND các xã Tân Ninh, Mậu Lâm, Trung Chính, phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường, đảm bảo quản lý theo đúng địa giới hành chính và quy định pháp luật.

Đáng chú ý, tỉnh yêu cầu xử lý kiên quyết các vi phạm tồn đọng tại khu vực Am Tiên, nơi từng được xem là “điểm nóng”.

Các nhiệm vụ cụ thể được đặt ra với thời hạn rõ ràng: Xử lý người cư trú bất hợp pháp tại di tích; tháo dỡ các ki-ốt kinh doanh trái phép, trả lại không gian cảnh quan; di dời mộ đá xây dựng trái phép sát Giếng Tiên; dừng hoạt động các công trình tín ngưỡng xây dựng trái phép. Tinh thần xuyên suốt được nhấn mạnh là “không hợp thức hóa sai phạm”, xử lý đúng quy định pháp luật.

Song song với đó, công tác lập hồ sơ khoa học di tích, cắm mốc giới ngoài thực địa và xây dựng cơ chế phối hợp giữa các địa phương trong khoanh vùng bảo vệ cũng được đẩy nhanh, phấn đấu hoàn thành trong Quý II năm 2026. Đây là những nhiệm vụ có ý nghĩa nền tảng, giúp xác lập rõ ràng ranh giới bảo vệ di tích, tránh tình trạng chồng lấn, buông lỏng quản lý như trước.

Một điểm mới đáng chú ý là việc thành lập Tổ công tác của UBND tỉnh do một lãnh đạo UBND tỉnh làm Tổ trưởng, với sự tham gia của nhiều sở, ngành và địa phương liên quan.

Tổ công tác này có nhiệm vụ chỉ đạo tập trung, thống nhất việc xử lý vi phạm trong phạm vi di tích, đảm bảo an ninh trật tự, đặc biệt trong các thời điểm nhạy cảm như mùa lễ hội.

Để phục vụ công tác chỉnh trang, tu bổ, vệ sinh môi trường, UBND tỉnh quyết định tạm dừng hoạt động tham quan và thực hành tín ngưỡng tại di tích Am Tiên từ ngày 30.12.2025 đến 1.2.2026.

Việc tạm dừng này nhằm tạo điều kiện triển khai các hạng mục cần thiết, chuẩn bị tốt hơn cho việc đón nhân dân và du khách trong dịp Tết Nguyên đán và mùa lễ hội tiếp theo.

Hướng tới bảo tồn bền vững, phát huy giá trị gắn với du lịch văn hóa

Không chỉ dừng lại ở việc “siết” quản lý và xử lý vi phạm, Kế hoạch của UBND tỉnh Thanh Hóa còn hướng tới mục tiêu lâu dài: bảo tồn và phát huy giá trị Di tích khởi nghĩa Bà Triệu theo hướng bền vững, hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế – xã hội.

Theo đó, toàn bộ tài sản, hiện vật, hạng mục công trình, cơ sở vật chất, trang thiết bị tại di tích sẽ được rà soát, kiểm kê đầy đủ, làm rõ hiện trạng, giá trị và tình trạng pháp lý, từ đó lập hồ sơ quản lý thống nhất, chặt chẽ, ngăn ngừa thất thoát, hư hỏng, sử dụng sai mục đích.

Các nội dung liên quan đến việc tiếp nhận, bàn giao di tích theo hiện trạng tại đền Nưa và Am Tiên cũng được yêu cầu hoàn thành trước ngày 5.1.2026.

Đặc biệt, tỉnh yêu cầu tăng cường quản lý tài chính, minh bạch hóa hoạt động thu, chi tại di tích, bao gồm các khoản thu từ du khách, dịch vụ, công đức và các nguồn thu hợp pháp khác.

Công an tỉnh được giao nhiệm vụ xác minh toàn bộ khoản thu, chi của các cá nhân liên quan tại đền Nưa và Am Tiên trong giai đoạn 2010–2025, đồng thời Sở Tài chính chủ trì xây dựng phương án xác lập tài sản công đối với di tích, trình Chủ tịch UBND tỉnh xem xét, quyết định.

Về định hướng lâu dài, Ban Quản lý Di sản Thành nhà Hồ và các di tích trọng điểm tỉnh Thanh Hóa được giao khẩn trương hoàn thiện phương án quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích theo hướng gắn bảo tồn với khai thác hợp lý, phục vụ giáo dục truyền thống, phát triển văn hóa, du lịch.

Việc lắp đặt hệ thống camera giám sát tại các khu vực cần thiết cũng được triển khai nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ tài sản, hiện vật và đảm bảo trật tự trong hoạt động tham quan.

Tại Hội nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa ngày 25.12, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh đã nhấn mạnh yêu cầu các cấp, các ngành phải nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước đối với di tích, khắc phục dứt điểm những tồn tại, bất cập kéo dài, đồng thời phát huy giá trị di tích một cách đúng quy hoạch, đúng pháp luật, gắn với phát triển du lịch bền vững.