Tri ân danh nhân Phạm Công Trứ – nhà chính trị, văn hóa, giáo dục xuất sắc thời Lê Trung hưng

VHO - Ngày 30.10, Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức Hội thảo khoa học “Tham tụng Phạm Công Trứ (1600 - 1675) - Con người và sự nghiệp” nhân kỷ niệm 350 năm ngày mất của Tham tụng Phạm Công Trứ (1675 - 2025) và hướng tới kỷ niệm 955 năm Ngày thành lập Văn Miếu (1070 - 2025).

Hội thảo là dịp tìm hiểu về danh nhân Phạm Công Trứ (1600 - 1675) - danh thần thời Lê Trung hưng có nhiều dấu ấn sâu đậm trong chính trị, kinh tế, giáo dục và sử học Việt Nam, đồng thời tôn vinh những đóng góp của ông đối với quê hương, đất nước.

Phạm Công Trứ sinh ra tại làng Liêu Xuyên, huyện Đường Hào, trấn Hải Dương (nay thuộc xã Nguyễn Văn Linh, tỉnh Hưng Yên). Năm 1625, ông đỗ khoa Sĩ vọng, đến khoa thi năm Mậu Thìn, niên hiệu Vĩnh Tộ thứ 10 (1628), ông đỗ Tiến sĩ.

Trong hơn 40 năm làm quan, Phạm Công Trứ đã phụng sự 5 đời vua Lê và 2 đời chúa Trịnh, từng đảm nhận nhiều trọng trách như Tham tụng, Lại bộ Thượng thư, Lễ bộ Thượng thư, Đông các Đại học sĩ…, góp phần củng cố triều cương, chỉnh đốn pháp luật, khuyến khích giáo hóa và tu sửa nhà Thái học.

Tài năng và phẩm chất của ông được vua Lê, chúa Trịnh hết sức xem trọng. Vì thế, dù đã xin cáo quan về quê nhà, nhưng không lâu sau, triều đình lại mời ông quay lại làm việc. Ngày nay, tên ông cùng địa danh quê hương vẫn được lưu giữ trên bia Tiến sĩ tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Tại hội thảo, các đại biểu cũng cung cấp nhiều thông tin hữu ích, khẳng định Phạm Công Trứ là bậc lương đống của xã tắc, có nhiều đóng góp trên nhiều lĩnh vực.

Đặc biệt, đối với Văn Miếu - Quốc Tử Giám những năm 60 của thế kỷ XVII, ông được giao trông coi và sau đó đã cho tu sửa nhà Thái học, làm cho nơi này trở nên khang trang, từ đó “phong khí nhà nho có phần phấn khởi”.

Hà Nội tặng tác phẩm “Vinh quy bái tổ” quý hiếm cho Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám

VHO - Sáng ngày 10.10, tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu – Quốc Tử Giám trang trọng tổ chức đón nhận tác phẩm tranh gỗ “Vinh quy bái tổ” của thành phố Hà Nội trao tặng.

Theo TS. Nguyễn Hữu Mùi (Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long), Tham tụng Phạm Công Trứ không chỉ là nhà khoa bảng trứ danh, làm quan hanh thông, lĩnh trải nhiều chức vụ khác nhau, mà còn là nhà chính trị, quân sự, văn hóa và giáo dục xuất sắc.

Sự nghiệp lẫy lừng của ông được sử gia Phan Huy Chú đánh giá cao, xếp ông là một trong 72 “người có công lao tài đức” ở nước ta trước đây.

Còn theo PGS.TS. Nguyễn Đức Nhuệ (Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam), sự nghiệp của danh nhân Phạm Công Trứ gắn liền với thời kỳ trị vì của các bậc quân vương.

Sự nghiệp của ông đạt đến đỉnh cao bắt đầu từ khi phò tá Trịnh Tạc, khi Trịnh Tạc chưa nối ngôi chúa. Trải hoạn lộ hơn 40 năm, hoạt động của Phạm Công Trứ thật đa dạng trên hầu khắp các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hóa.

Nhà nghiên cứu Dương Văn Hoàn (Viện Nghiên cứu Hán Nôm) cũng đưa ra nhiều thông tin nghiên cứu về thân thế, sự nghiệp của danh nhân Phạm Công Trứ. Theo đó, Phạm Công Trứ sớm nổi tiếng là người con trung hiếu và chăm học.

Năm 22 tuổi, ông đỗ kỳ thi Hương; năm 26 tuổi, ông đỗ khoa Sĩ vọng, nhậm chức Huấn đạo phủ Thường Tín; năm 29 tuổi, ông đỗ Đệ tam giáp Đồng Tiến sĩ, sau đó liên tiếp thăng tiến trong hoạn lộ.

Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng từ thấp đến cao trong triều đình như: Phủ doãn phủ Phụng Thiên, Tham chính sứ xứ Thanh Hoa, Lễ bộ Thượng thư, Tham tụng, Quốc lão tham dự triều chính, Thái bảo…

Ông có nhiều đóng góp trong nhiều lĩnh vực, riêng trong lĩnh vực văn hóa – xã hội, Phạm Công Trứ giữ vai trò quan trọng trong việc củng cố lễ nghi, giáo dục và tín ngưỡng.

Hội thảo khoa học Tham tụng Phạm Công Trứ (1600 - 1675) - Con người và sự nghiệp nhận được 21 bài tham luận của các nhà khoa học, đại biểu đến từ Viện Sử học, Viện Nghiên cứu Hán Nôm, Viện Văn học, Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long, Viện Trần Nhân Tông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), Trường Đại học Phương Đông, Bảo tàng tỉnh Hưng Yên, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, Hội Dân tộc học và Nhân học Việt Nam và Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Các tham luận đã tập trung vào việc khẳng định thông tin quê hương và dòng họ Phạm Công Trứ, cùng với con người và sự nghiệp của Tham tụng Phạm Công Trứ.