Dự thảo Nghị định quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT: Nhiều ý kiến về mở rộng đối tượng xét tặng danh hiệu

VHO- Ngày 23.6 tại Hà Nội, Bộ VHTTDL đã tổ chức Hội nghị đánh giá tác động về đối tượng, tiêu chuẩn, điều kiện xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT và Hội nghị lấy ý kiến góp ý dự thảo Nghị định quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT khu vực phía Bắc. Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy chủ trì Hội nghị.

Thứ trưởng Trịnh Thị Thuỷ phát biểu tại Hội nghị

Hội nghị có sự tham dự của lãnh đạo các Cục, Vụ, đơn vị chức năng thuộc Bộ; đại diện các đơn vị nghệ thuật, hãng phim, các nhà hát thuộc Bộ; lãnh đạo các Hội VHNT chuyên ngành Trung ương và địa phương; các Sở VHTTDL, Sở VHTT, Đài PTTH các tỉnh, thành khu vực phía Bắc; các chuyên gia, các NSND, NSƯT...

Đối tượng mới trong xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT

Tại Hội nghị, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ Nghiêm Thị Thanh Nguyệt đã trình bày báo cáo công tác triển khai xây dựng dự thảo Nghị định quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT. Theo đó, ban hành Nghị định quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT  thay thế Nghị định số 89/2014/NĐ-CP ngày 29.9.2014 và Nghị định số 40/2021/NĐ-CP ngày 31.3.2021 của Chính phủ theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhằm hoàn thiện, khắc phục những vấn đề còn bất cập của Nghị định số 89/2014/NĐ-CP và Nghị định số 40/2021/NĐ-CP, mang lại cơ sở pháp lý đầy đủ hơn trong việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cho người sáng tạo tác phẩm VHNT, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về thi đua, khen thưởng nói chung và pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với lĩnh vực  VHNT nói riêng.

“Dự thảo Nghị định được xây dựng bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và phù hợp với quy định của Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022 và quy định tại một số văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành; Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của nội dung dự thảo Nghị định trong hệ thống pháp luật và các văn bản là căn cứ pháp lý nói riêng”, bà Nguyệt cho biết.

Quá trình xây dựng Dự thảo Nghị định quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT được Bộ VHTTDL thực hiện đúng quy trình, đảm bảo theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Bộ đã tổ chức Hội nghị Tổng kết thực hiện Nghị định số 89/2014/NĐ-CP và Nghị định số 40/2021/NĐ-CP quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT  tại Hà Nội (khu vực phía Bắc, tháng 11.2022) tại TP.HCM (khu vực phía Nam, tháng 12.2022).

Bộ đã thành lập Ban soạn thảo và Tổ biên tập xây dựng dự thảo Nghị định gồm đại diện các cơ quan, đơn vị thuộc các Bộ, ngành liên quan.

NSƯT Trần Ly Ly, Q. Cục trưởng Cục NTBD phát biểu tại Hội nghị

Dự thảo được xây dựng trên cơ sở bám sát quy định của Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022 và kế thừa các quy định đang phù hợp với thực tiễn công tác xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT về đối tượng, tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục, hồ sơ quy định tại Nghị định số 89/2014/NĐ-CP; Nghị định số 40/2021/NĐ-CP. Đáng chú ý, dự thảo Nghị định bổ sung thêm đối tượng mới "người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật" (đây là đối tượng mới được quy định tại điểm b khoản 1 Điều 66 Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022).

Để việc quy định xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT đối với đối tượng người sáng tạo tác phẩm VHNT phù hợp với từng loại hình của từng chuyên ngành, ngày 23.3.2023, Bộ VHTTDL đã có Công văn gửi 9 Hội VHNT chuyên ngành Trung ương, đề nghị báo cáo và cung cấp một số nội dung liên quan đến đối tượng người sáng tạo tác phẩm VHNT thuộc lĩnh vực chuyên ngành, trong đó đề xuất cụ thể về đối tượng, tiêu chuẩn và cách tính thời gian hoạt động trong lĩnh vực VHNT của từng đối tượng.

Bà Nguyệt cho biết, đến ngày 10.4.2023, Bộ nhận được Công văn của 9/9 Hội VHNT chuyên ngành Trung ương báo cáo, đề xuất về các nội dung liên quan đến đối tượng "người sáng tạo tác phẩm văn hóa nghệ thuật" trong xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT. Trong đó, chỉ có 3 hội đề xuất bổ sung đối tượng gồm: Hội Nghệ sĩ Múa Việt Nam đề xuất đối tượng: Tác giả kịch bản múa; Hội Nhạc sĩ Việt Nam đề xuất đối tượng: Nhạc sĩ sáng tác và phối khí; Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam đề xuất đối tượng: Nghệ sĩ sáng tác; Nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh; Giảng viên giảng dạy nhiếp ảnh.

"Ban soạn thảo đã họp, thảo luận và thống nhất rằng có một số đối tượng chưa phù hợp. Đối tượng "Tác giả kịch bản múa" và "Nhạc sĩ phối khí" không phải là tác giả sáng tạo độc lập của tác phẩm VHNT;  "Giảng viên giảng dạy nhiếp ảnh" thuộc đối tượng xét danh hiệu NGND, NDƯT; "Nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh" thuộc đối tượng xét tặng "Giải thưởng Hồ Chí Minh","Giải thưởng Nhà nước" về VHNT", bà Nguyệt thông tin.

Nhiều ý kiến tại Hội nghị bàn thảo về nội dung mở rộng đối tượng xét tặng danh hiệu trong dự thảo Nghị định

Nhiều ý kiến tại Hội nghị bàn thảo về nội dung mở rộng đối tượng xét tặng danh hiệu trong dự thảo, gồm nhạc sĩ và nhiếp ảnh gia. NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội NSSK Việt Nam cho rằng, dự thảo Nghị định lần này đã có nhiều sửa đổi, sát thực tiễn, tuy nhiên, vẫn còn một số vấn đề cần cân nhắc kỹ. Hai đối tượng được dự thảo đưa vào đối tượng xét tặng danh hiệu là nhạc sĩ và nhiếp ảnh gia là đối tượng xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT, giờ đưa vào xét danh hiệu NSND, NSƯT không phù hợp, phân định không rõ dễ dẫn đến chồng chéo.

Theo bà Mùi, nếu nói một bên Giải thưởng là xét tác phẩm, danh hiệu là xét con người thì chưa hợp lý. Tác phẩm nào cũng gắn con người cụ thể. Với sân khấu, danh hiệu NSND, NSƯT gắn liền các vai diễn, vở diễn, và tên tuổi của các nghệ sĩ. Với âm nhạc, nhạc sĩ có tác phẩm được xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT.

Tuy nhiên nhiều ý kiến khác cho rằng việc mở rộng các đối tượng này phù hợp với quy định tại Luật Thi đua, khen thưởng là hợp lý. Theo NSƯT Trần Ly Ly, Q. Cục trưởng Cục NTBD thì hoàn toàn có thể một đối tượng được xét tặng danh hiệu và Giải thưởng, chủ yếu là cách phân định rõ ràng để tác phẩm, chùm tác phẩm không đăng ký hai lần xét tặng. “Việc áp dụng Luật Thi đua Khen thưởng thì việc bổ sung đối tượng mới là người sáng tạo tác phẩm VHNT là điều hợp lý. Nhạc sĩ và nhiếp ảnh gia là những đối tượng có nhiều đóng góp quan trọng cho hoạt động sáng tạo VHNT…”, NSƯT Trần Ly Ly bày tỏ.

NSƯT Tấn Minh, Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Thăng Long cho rằng việc quy đổi huy chương cần lưu ý đến đặc thù của  từng lĩnh vực. Chẳng hạn, HCV trong điện ảnh có thể nói khó gấp 100 lần lĩnh vực sân khấu. Vì vậy có thể thành lập hội đồng xét tác phẩm có giá trị, lan toả... để xét danh hiệu.

Đảm bảo tính thực chất và sự thiêng liêng của danh hiệu

Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy cho biết, trong quá trình soạn thảo Nghị định, có những vướng mắc cần có ý kiến từ thực tiễn. Nhiều vấn đề đến nay còn chưa đồng nhất, vì vậy, Bộ VHTTDL mong muốn nhận được nhiều ý kiến đóng góp, đặt trong tổng thể hệ thống văn bản pháp luật, đảm bảo tính thống nhất, khách quan, để tôn vinh xứng đáng, tránh bỏ sót các nghệ sĩ thực sự có tài năng, có nhiều cống hiến, nhưng cũng đảm bảo việc trao danh hiệu thực chất, để danh hiệu thực sự có ý nghĩa cao quý trong lòng nghệ sĩ và công chúng.

Tiếp thu các ý kiến góp ý của các đại biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy cho biết, Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022 có nội dung thay đổi căn bản về đối tượng xét tặng, bổ sung "Người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật" nên dự thảo Nghị định quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT lần này được Bộ VHTTDL xây dựng trên cơ sở tiếp tục hoàn thiện những quy định hiện nay đang phù hợp tại Nghị định số 89/2014/NĐ-CP và Nghị định số 40/2021/NĐ-CP.

Bổ sung thêm một số đối tượng hoạt động nghệ thuật mới: Quay phim thể loại phim kết hợp nhiều loại hình; Bổ sung đối tượng xét theo tiêu chí "trường hợp đặc biệt": cá nhân hoạt động trong loại hình nhạc giao hưởng thính phòng, nhạc vũ kịch; Bổ sung thêm việc quy đổi giải thưởng của tác phẩm để tính thành tích cho một số thành phần tham gia trong tác phẩm, tránh thiệt thòi cho nghệ sĩ (biên đạo múa trong vở diễn sân khấu; diễn viên chính trong vở diễn sân khấu; diễn viên nhạc của dàn nhạc trong các vở diễn sân khấu).

Xây dựng mới về điều kiện, tiêu chuẩn, cách tính thời gian tham gia hoạt động sáng tạo văn hóa nghệ thuật; lượng hóa về tiêu chuẩn "có tác phẩm xuất sắc có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật được công chúng yêu thích đón nhận" cho đối tượng xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT là "người sáng tạo tác phẩm văn hóa nghệ thuật".

Thứ trưởng cho biết, hiện nay, do vẫn trong khoảng thời gian lấy ý kiến góp ý dự thảo Nghị định, nên các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân đang gửi ý kiến góp ý về Bộ VHTTDL (từ 18.5 đến 18.7.2023). Bộ đề nghị các các cơ quan, đơn vị trực tiếp triển khai công tác xét tặng tại Hội đồng cấp cơ sở, Hội đồng cấp Bộ/tỉnh (ở Trung ương là các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp của các Bộ/ngành; tại địa phương là các Sở VHTTDL; Sở VHTT tỉnh, thành phố): tiếp tục nghiên cứu, có những đóng góp cụ thể về dự thảo Nghị định, trong đó đặc biệt chú ý về đối tượng mới được quy định tại Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2022: Cho ý kiến đề xuất về đối tượng "người sáng tạo tác phẩm văn hóa nghệ thuật" của các lĩnh vực VHNT để đưa vào đề nghị xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cho chính xác và phù hợp.

Cho ý kiến về cách tính thời gian hoạt động trong lĩnh vực VHNT đối với đối tượng "người sáng tạo tác phẩm văn hóa nghệ thuật" theo quy định tại điểm c khoản 2 và điểm c khoản 3 Điều 66 Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022, được tính từ thời điểm nào? nêu căn cứ tính (nội dung này đang dự kiến quy định tại khoản 4 Điều 3 của dự thảo Nghị định); Về cách tính cụ thể đối với tiêu chuẩn "có tác phẩm xuất sắc có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật được công chúng yêu thích đón nhận" theo quy định tại điểm d khoản 2 và điểm c khoản 3 Điều 66 Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022 được thể hiện dưới hình thức nào?

"Trên cơ sở các ý kiến góp ý, Bộ VHTTDL sẽ hoàn thiện dự thảo Nghị định theo hướng khoa học, khả thi, hiệu quả, bám sát thực tế để tôn vinh những nghệ sĩ có tài năng nổi trội của từng loại hình, ngành nghề nghệ thuật, tránh bỏ sót việc tôn vinh các nghệ sĩ thực sự có tài năng, có nhiều cống hiến cho nền VHNT nước nhà nhưng vẫn phải đảm bảo bảo các quy định tại Điều 66 Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2022", Thứ trưởng  Trịnh Thị Thuỷ khẳng định.

PHƯƠNG ANH