“Chứng nhân” lịch sử của tình hữu nghị Việt – Lào

VHO - Nằm giữa không gian núi đồi hùng vĩ, bình yên tại thôn Thái Sơn, phường Tây Hoa Lư (Ninh Bình) có một ngôi đền mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa đặc biệt, là biểu tượng cao đẹp cho tình hữu nghị son sắt, là “chứng nhân” lịch sử của tình hữu nghị Việt - Lào.

Theo sử sách cũ, vào thế kỷ XV dưới thời vua Lê Thánh Tông, Đại Việt phải đối phó với giặc ngoại xâm. Lúc bấy giờ, công chúa nước Lào (có tên phiên âm tiếng Việt là Nhồi Hoa công chúa) đã nhận lệnh vua cha mang theo một số lượng lớn voi chiến sang giúp Đại Việt, đồng thời trực tiếp huấn luyện đàn voi này. Sau khi hoàn thành sứ mệnh cao cả, trên đường trở về nước, không may công chúa Nhồi Hoa bị lâm bệnh nặng và qua đời tại khu vực đồi Đền (nay là thôn Thái Sơn, phường Tây Hoa Lư).

Ghi nhận công lao to lớn và sự hy sinh cao quý của công chúa, vua Lê Thánh Tông đã vô cùng cảm kích và cho lập lăng mộ và xây dựng đền thờ công chúa ngay tại nơi bà yên nghỉ. Cùng với tên gọi đền Thượng, nhân dân địa phương còn tôn kính gọi là đền Bà Chúa Hoa hay đền Mẫu. Đền thờ công chúa Nhồi Hoa đã được UBND tỉnh Ninh Bình công nhận là di tích cấp tỉnh năm 2007.

Đền Thượng có không gian cổ kính, tĩnh lặng, mặt chính của đền quay về hướng Nam, xung quanh bao bọc bởi cây cối xanh mát. Trong hậu cung còn lưu giữ các hiện vật có giá trị lịch sử như bức ảnh công chúa Nhồi Hoa chạm trên gỗ, các đồ thờ tự và đặc biệt là chín đạo sắc phong của các triều vua nhà Nguyễn, trong đó sắc phong cổ nhất còn giữ được là từ năm 1846.

Ông Đinh Thế Đoan, thủ nhang đền Thượng cho biết: Đền được xây dựng từ thế kỷ XV, đến nay kiến trúc vẫn còn nguyên vẹn từ những nét chạm trổ hoa văn mang đậm nét văn hóa Lào cho đến những trang trí rồng, phượng trong đền. Trải qua hàng trăm năm, ngôi đền chỉ đảo mái ngói và dựng cột gỗ mới, chưa tiến hành tu bổ, sửa chữa lớn nào. Trong thời kỳ chống giặc ngoại xâm, khu vực đền Thượng còn được chọn là nơi làm xưởng đúc vũ khí phục vụ cho kháng chiến. Để tưởng nhớ công lao to lớn của Nhồi Hoa công chúa, hàng năm vào ngày 3.3 âm lịch, nhân dân thôn Thái Sơn và Ban Quản lý di tích tổ chức Lễ húy nhật.

Lễ hội diễn ra trang trọng với các nghi thức tế lễ, rước kiệu và nhiều trò chơi dân gian. Đặc biệt, lễ hội còn có những điệu múa hát theo điệu múa cổ truyền của Lào, không chỉ là một nét văn hóa đặc sắc mà còn là cách để người dân nơi đây tưởng nhớ về quê hương của vị công chúa và tôn vinh truyền thống hữu nghị tốt đẹp giữa hai quốc gia Việt - Lào. Đền Thượng không chỉ là một di tích lịch sử, văn hóa mà còn là một “địa chỉ đỏ” giáo dục về truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam, đồng thời là biểu tượng sống động về tình đoàn kết, hữu nghị “Việt - Lào mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững” đã được xây đắp qua bao thời gian.