Phát triển bền vững nghề dệt Dèng của đồng bào Tà Ôi

VHO - Sau 7 năm được Bộ VHTTDL đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nghề dệt Dèng của đồng bào Tà Ôi ở huyện A Lưới (tỉnh Thừa Thiên Huế) ngày càng được phát triển. Không chỉ tạo ra các sản phẩm văn hóa phục vụ du lịch mà còn hình thành các tour trải nghiệm để đông đảo du khách biết đến nghề dệt Dèng gắn với văn hóa truyền thống của đồng bào Tà Ôi.

Phụ nữ huyện vùng cao A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế phát triển nghề dệt Dèng

Hàng trăm năm qua, cộng đồng đồng bào Tà Ôi ở trên dãy Trường Sơn hùng vĩ vẫn không ngừng giữ gìn, khôi phục và quảng bá tinh hoa của dệt Dèng (một loại vải thổ cẩm) và sản phẩm từ Dèng. Huyện A Lưới đã xây dựng các chương trình, đề án khôi phục và phát triển nghề dệt Dèng ở các xã Quảng Nhâm, A Roàng, Lâm Đớt, thị trấn A Lưới… và các địa phương này cũng trở thành điểm dừng chân của nhiều đoàn du khách đến tham quan, trải nghiệm về nghề truyền thống này.

Ban đầu, dệt Dèng lưu truyền trong cộng đồng dân tộc Tà Ôi, nhưng về sau nhiều đồng bào các dân tộc Pa Cô, Cơ Tu, Vân Kiều, Pa Hy đang sinh sống trên địa bàn huyện miền núi A Lưới cũng học hỏi và phát triển nghề. Theo thống kê, hiện toàn huyện có 6 hợp tác xã dệt Dèng với sự tham gia của hàng trăm phụ nữ, vừa giữ nghề vừa phát triển kinh tế gia đình.

Bà Mai Thị Hợp, người có gần 50 năm gắn bó với dệt Dèng truyền thống của đồng bào Tà Ôi

Bà Mai Thị Hợp, Giám đốc hợp tác xã thổ cẩm xanh Aza-Kooh, cho biết: trước đây, nguồn nguyên liệu cho dệt Dèng được lấy từ tự nhiên nên muốn có được một sản phẩm phải trải qua nhiều công đoạn và mất khá nhiều thời gian. Sau này, có nguyên liệu là sợi cotton, sợi chỉ, sợi len nhiều màu như đen, đỏ, trắng, xanh đậm…, phù hợp về cả chất liệu lẫn màu sắc cho dệt Dèng nên thuận lợi hơn rất nhiều. Nhờ sự tận tình chỉ dạy, truyền nghề của các thế hệ trước, nhiều con cháu sau này đã tiếp bước lưu giữ, bảo tồn và phát huy giá trị dệt Dèng truyền thống.

Với gần 50 năm gắn bó với dệt Dèng, bà Mai Thị Hợp đã hỗ trợ đào tạo, trao truyền và tạo công ăn việc làm cho nhiều chị em phụ nữ trên địa bàn. Cách đây gần 20 năm, bà Hợp thành lập tổ hợp dệt Dèng thị trấn A Lưới, sau này chuyển thành hợp tác xã thổ cẩm xanh Aza-Kooh và hiện đã có hơn 100 người tham gia. Sản phẩm của các chị em trong hợp tác xã đã được giới thiệu, quảng bá và tiêu thụ rộng khắp; được sáng tạo thành các mặt hàng lưu niệm, phù hợp với nhu cầu của du khách, như: túi xách, áo dài, váy, giày dép, khăn choàng…

Trung bình mỗi tấm vải Zèng bán ra ngoài thị trường có giá từ 200.000 đến 500.000 đồng/tấm, có loại đến gần 2 triệu đồng. Đặc biệt, những năm trở lại đây, sản phẩm từ Dèng đã được nhiều nhà thiết kế thời trang nổi tiếng trong nước sử dụng để làm chất liệu cho các bộ sưu tập của mình. Như nhà thiết kế Minh Hạnh đã đưa những bộ sưu tập Dèng trình diễn tại Nhật Bản và Pháp; hay tại các kỳ Festival Huế, những chương trình nghệ thuật thời trang cũng xuất hiện sản phẩm từ Dèng; không gian trưng bày quảng diễn nghề cũng thu hút đông đảo du khách đến trải nghiệm, tham quan và mua sắm sản phẩm dệt Dèng...

Hoa hậu Ngọc Hân từng thiết kế những bộ sưu tập từ Dèng và giới thiệu đến công chúng

Những năm qua, đẩy mạnh phát triển làng nghề truyền thống gắn với du lịch, nghề dệt Dèng với bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào Tà Ôi cũng đã được giới thiệu và quảng bá. Các đơn vị tổ chức tour du lịch cộng động tại A Lưới thường kết hợp để du khách khám phá và cùng trải nghiệm thú vị với các nghệ nhân dệt Dèng để thấy được sự hấp dẫn của nghề truyền thống. Hiện nay, UBND huyện A Lưới cũng đang xây dựng mô hình trải nghiệm tìm hiểu nghề dệt Dèng của dân tộc Tà Ôi tại thôn Pa Ris Ka Vin, xã Lâm Đớt nhằm phát huy giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào Tà Ôi gắn với phát triển du lịch.

Đặc biệt, “Dèng A Lưới” đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KHCN) cấp chứng nhận nhãn hiệu tập thể từ năm 2019, tạo điều kiện thuận lợi cho nghề truyền thống của đồng bào Tà Ôi phát triển bền vững, phụ nữ vùng cao có thu nhập ổn định.

Bài, ảnh: SƠN THÙY