Xuất khẩu bản quyền sách VN: Chậm nhưng phải chắc

VH- “Trong những năm gần đây, hoạt động quảng bá xuất bản phẩm Việt Nam ra nước ngoài đã ngày một nhiều hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xuất bản và phát hành xuất bản phẩm ra nước ngoài hiện nay còn hạn chế, thiếu tính chiến lược và định hướng cho kế hoạch dài hạn”, đó là những thông tin được đưa ra tại buổi tọa đàm “Trao đổi kinh nghiệm bản quyền xuất bản trong khu vực và quốc tế” vừa diễn ra tại HN.

Thực tế hiện nay, việc quảng bá xuất bản phẩm Việt Nam ra nước ngoài đang được thực hiện thông qua kế hoạch hợp tác xuất bản giữa Việt Nam với các nước; tham gia Hội chợ Sách quốc tế; thông qua hoạt động hợp tác xuất bản của các nhà xuất bản, công ty phát hành sách; tác giả, tổ chức tự quảng bá. Cụ thể, hằng năm, ngành Xuất bản Việt Nam tổ chức các đoàn tham gia một số Hội chợ Sách quốc tế như: Hội chợ Sách quốc tế Frankfurt, Hội chợ Sách quốc tế Moskva, Hội chợ Sách quốc tế Bắc Kinh, Hội chợ Sách quốc tế Mỹ - Book Expo Ame¬rica (BEA), Hội chợ Sách quốc tế Havana - Cuba. Tuy nhiên, việc tham gia Hội chợ Sách quốc tế chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Việc tổ chức các gian hàng giới thiệu sách tại các Hội chợ gặp nhiều khó khăn do hạn chế về kinh phí và nhân lực, chưa đáp ứng được yêu cầu quảng bá xuất bản phẩm Việt Nam ra nước ngoài.
Ngoài ra, các kênh quảng bá xuất bản phẩm ra nước ngoài còn rời rạc, thiếu sự đầu tư và gắn kết; chưa có nhiều ấn phẩm thực sự có chất lượng được dịch ra tiếng nước ngoài để phục vụ hoạt động quảng bá cũng như để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu thông tin đa dạng về Việt Nam. Tỷ lệ xuất bản phẩm phát hành ra nước ngoài bằng tiếng nước ngoài chỉ chiếm khoảng 2% số lượng xuất bản phẩm xuất bản trong nước. Trong khi đó, muốn bán bản quyền sách Việt Nam ra nước ngoài, các công ty sách cần biết cách giới thiệu, quảng bá thông qua các hội sách lớn như Frankfurt Book Fair tại Đức, AmericaExpo tại New York, Mỹ; hội sách London (Anh), Bắc Kinh (Trung Quốc)… Đồng thời, công tác lựa chọn các tác phẩm phải có nội dung mang tính toàn cầu, nhưng vẫn độc đáo, mang bản sắc quốc gia, đặc biệt là phải hiểu rõ đặc điểm của từng thị trường mà mình muốn cung ứng, nhất là về văn hóa, xu hướng đọc…
Ví như gần đây nhất, NXB Dân Trí và Công ty cổ phần Văn hóa Giáo dục Long Minh đã xuất khẩu sang Nga và Malaysia, Singapore, Thái Lan và Indonesia bộ sách Em thích giỏi toán dành cho học sinh mẫu giáo và tiểu học. Hay như, một số tác phẩm văn học của các tác giả Việt Nam cũng được nhà xuất bản nước ngoài mua bản quyền như: Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh do NXB Trẻ ấn hành đã được NXB Nanmee Books (Thái Lan) ký hợp đồng chuyển ngữ sang tiếng Thái, NXB Dasan Books (Hàn Quốc) mua bản quyền và phát hành tại Hàn Quốc; tác phẩm Cánh đồng bất tận của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư, cũng do NXB Trẻ ấn hành, được NXB Asia Publishers mua bản quyền phát hành tại Hàn Quốc…
Tại buổi tọa đàm, bà Pimalpam Yutisri, Giám đốc điều hành Đại lý bản quyền Tuttle - Mori Agency (Thái Lan) cho biết, Việt Nam là thị trường tiềm năng, hấp dẫn cho hoạt động xuất bản. Đã đến lúc Việt Nam sẵn sàng cho các giao dịch bản quyền xuất bản phẩm, tham gia sâu hơn vào thị trường xuất bản khu vực, thế giới. Hơn thế nữa, đây cũng chính là cơ hội tốt để Việt Nam tận dụng mở rộng thị trường xuất bản. Độc giả Việt Nam rất thích đọc sách, đây là điều đáng quý. Đặc biệt, trong 5 năm trở lại đây, lượng sách mua bản quyền của Việt Nam thông qua Tuttle - Mori Agency đã tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng, đạt tỷ lệ lớn nhất trong khu vực Đông Nam Á.
Tuy nhiên, để làm tốt việc xuất bản sách của VN ra nước ngoài không phải là đơn giản. Bởi, nguồn nhân lực phục vụ hoạt động quảng bá xuất bản phẩm Việt Nam ra nước ngoài, đặc biệt là đội ngũ sáng tác, dịch thuật và cán bộ, biên tập viên còn thiếu và yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra trong bối cảnh tình hình mới... Vì thế, theo ông Nguyễn Văn Minh, Trưởng phòng Kế hoạch bản quyền, Công ty cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam, khi bắt tay vào công việc giới thiệu sách VN ra nước ngoài, các đơn vị của Việt Nam chưa nên làm trực tiếp mà thông qua một đơn vị đại diện bản quyền có uy tín. Như vậy, sách sẽ nhanh chóng được chuyển đến các đơn vị xuất bản có nhu cầu ở nhiều quốc gia, chứ không chỉ tới các tổ chức, cá nhân nghiên cứu… Bên cạnh đó, việc tìm hiểu kỹ và lựa chọn NXB phù hợp, uy tín để trao gửi tác phẩm của mình cũng rất cần thiết. Điều này giúp các tác giả bảo đảm về mặt bản quyền cho chính cuốn sách của mình.
Ngoài ra, theo bà Pimalpam Yutisri, việc xuất bản một cuốn sách ra nước ngoài cần phải bảo đảm nhiều tiêu chí về nội dung, hình thức, trong đó có bản tiếng Anh chuẩn bên cạnh bản bằng ngôn ngữ bản địa. Một ví dụ được bà Pimalpam Yutisri đưa ra, đó là ở Thái Lan, khi làm hồ sơ bán bản quyền xuất bản một cuốn sách cũng gặp rào cản lớn là ngôn ngữ. Bởi vì khi không bảo đảm về mặt ngôn ngữ, dịch xa với nội dung sẽ làm giá trị của cuốn sách mất đi 50%. Chính vì vậy, chúng ta nên dùng những bản tiếng Anh thật chuẩn, tạo ấn tượng đối với các nhà xuất bản trên thế giới. Họ sẽ không bỏ tiền đầu tư vào một cuốn sách mà họ lại phải mất công dịch lại 4 - 5 lần. 

Thanh Ngọc

Chú thích ảnh: Bộ sách “Dép thông minh” thuộc bộ sách “Em thích giỏi toán” là kết quả hợp tác của NXB Dân Trí và Công ty cổ phần Văn hóa Giáo dục Long Minh với các nhà xuất bản và đơn vị sách của Nga và 4 nước ASEAN là Malaysia, Singapore, Thái Lan và Indonesia Ảnh: INTERNET