Các đài truyền hình Việt Nam gặp khó

VHO - SEA Games 33 diễn ra vào tháng 12 tại Thái Lan đang trở thành bài toán nan giải đối với các đài truyền hình Việt Nam, khi Ban tổ chức nước chủ nhà thông báo sẽ thu phí tham dự tác nghiệp lên đến 20.000 USD (hơn 500.000.000 đồng) cho mỗi đơn vị.

Quy định mới này do Liên đoàn Thể thao Đông Nam Á (SEAGF) ban hành, áp dụng chung cho tất cả đài truyền hình trong khu vực nếu muốn cử phóng viên sang tác nghiệp trực tiếp tại Đại hội.

 Chưa có tiền lệ

Theo Ủy ban Olympic Việt Nam (VOC), mọi đài truyền hình có nhu cầu đưa tin từ hiện trường SEA Games 33 đều phải đăng ký qua VOC. Sau khi danh sách phóng viên được phê duyệt, VOC sẽ gửi lên SEAGF để làm căn cứ cấp thẻ tác nghiệp.

Điều kiện tiên quyết là mỗi đài phải nộp khoản phí tham dự 20.000 USD cho Ban tổ chức SEA Games 33. Đại hội năm nay, phía Thái Lan đã quyết định không bán bản quyền truyền hình theo cách thông thường, mà thay vào đó áp dụng mô hình thu phí tham dự cố định nói trên cho các nhà đài.

Có thể mức phí 20.000 USD được lý giải là khoản phí nhằm chia sẻ chi phí sản xuất tín hiệu và nâng tầm giá trị sự kiện, nhất là khi Thái Lan với tư cách chủ nhà sẽ chịu trách nhiệm sản xuất và cung cấp tín hiệu truyền hình gốc cho khoảng 29 môn thi đấu phổ biến tại Đại hội. Tuy nhiên, việc thu phí tác nghiệp này được xem là chưa từng có tiền lệ trong lịch sử SEA Games và đã làm dấy lên nhiều lo ngại.

Tại Hội nghị truyền thông SEA Games 33 tổ chức đầu tháng 9 ở Bangkok (Thái Lan), bầu không khí trở nên căng thẳng khi các đại biểu truyền hình nghe thông báo về khoản phí nói trên. Trước lo ngại từ các đài truyền hình, Ban tổ chức SEA Games 33 cho biết sẽ làm việc lại với SEAGF để xem xét điều chỉnh hoặc giảm mức phí này. Quyết định cuối cùng dự kiến được công bố vào cuối tháng 9.

Thực tế, tại SEA Games 32 năm 2023 ở Campuchia, nước chủ nhà cũng từng dự định thu phí tham dự của báo chí và đài truyền hình. Tuy nhiên, kế hoạch này đã phải hủy bỏ sau sự phản ứng quyết liệt từ Ủy ban Olympic các nước. Việc Campuchia nhượng bộ khi đó giúp các đài khu vực tiếp tục tác nghiệp miễn phí. Giới chuyên môn kỳ vọng mức phí 20.000 USD lần này cũng sẽ được giảm hoặc miễn, qua đó tạo điều kiện cho công tác truyền hình.

SEA Games 33 dự kiến diễn ra từ ngày 9 - 20.12 tại Bangkok, Chonburi và Songkhla (Thái Lan), với 54 môn thể thao (tổng cộng 574 nội dung thi đấu). Tuy nhiên, nước chủ nhà chỉ có kế hoạch truyền hình trực tiếp khoảng 29 môn, bao gồm cả một số môn mới như teqball và rugby, còn các môn như xe đạp đường trường, judo, kickboxing, pencak silat sẽ không có tín hiệu truyền hình.

Gánh nặng cho các đài truyền hình Việt Nam

Quy định thu phí tác nghiệp đặt các đài truyền hình Việt Nam vào tình thế khó khăn chồng chất về tài chính. Nếu chấp nhận nộp 20.000 USD để có quyền tác nghiệp chính thức, các đài sẽ phải gánh thêm một khoản chi đáng kể trong bối cảnh ngân sách eo hẹp.

Ngược lại, nếu không nộp phí, nhà đài vẫn có thể phát sóng SEA Games nhưng chỉ bằng cách tiếp sóng “sạch” từ đài truyền hình có bản quyền - tức là sử dụng nguyên vẹn tín hiệu do đài có bản quyền cung cấp, bao gồm cả phần quảng cáo thương mại có sẵn, không được chèn quảng cáo của riêng đài và phải được đài có bản quyền chấp nhận cho tiếp sóng hoặc phải mua lại. Muốn tiếp được sóng thì điều này khiến các đài gần như mất nguồn thu quảng cáo, dẫn đến rất khó kêu gọi tài trợ để bù đắp chi phí tác nghiệp.

Một lãnh đạo đài truyền hình cho biết, ngay cả những sự kiện hấp dẫn như World Cup hay Euro còn khó huy động tài trợ, huống hồ SEA Games khi đài không được tự chèn quảng cáo cho nhà tài trợ. Một đại diện đài truyền hình khác cũng cho biết, có thể họ phải chấp nhận phương án trả phí cho Ban tổ chức, nhưng sẽ phải tính toán lại các chi phí trong đó có việc tinh gọn phóng viên tác nghiệp để giảm bớt gánh nặng.

Bên cạnh bài toán phí tham dự, chi phí tổ chức sản xuất tin bài tại SEA Games ở nước ngoài vốn dĩ đã rất lớn. Mỗi kỳ SEA Games thường kéo dài khoảng 2 tuần, đồng nghĩa các cơ quan truyền hình phải cử nhân sự lưu trú tại nước bạn suốt thời gian này.

Chi phí ăn ở, đi lại cho một ê-kíp phóng viên trong khoảng 20 ngày ở nước ngoài không hề nhỏ. Với SEA Games 33, thách thức còn tăng lên khi Đại hội diễn ra đồng thời tại ba thành phố khác nhau. Ngay cả một đài truyền hình quy mô nhỏ cũng có thể phải cử ít nhất 3-4 ê kíp tác nghiệp song song tại các địa điểm thi đấu khác nhau, với tổng cộng hơn 10 nhân sự.

Riêng Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), với vai trò đài quốc gia thường phải đảm trách việc đưa tin toàn diện và phục vụ khán giả cả nước, nên quy mô đoàn phóng viên được cử sang SEA Games còn đông đảo hơn nhiều.

Ở các kỳ SEA Games trước, VTV thường cử ê kíp từ 30-35 người. Dự kiến ở kỳ Đại hội này, do tổ chức ở 3 thành phố khác nhau, VTV có thể cần huy động số lượng lớn hơn (bao gồm phóng viên, quay phim, kỹ thuật viên, biên tập...) để phụ trách đưa tin tất cả môn thi đấu chính, cũng như trực tiếp sản xuất các chương trình bên lề tại hiện trường. Chi phí cho một đoàn tác nghiệp hùng hậu như vậy là gánh nặng không nhỏ đối với nhà đài.

Với hàng loạt khó khăn, các đài truyền hình Việt Nam đang đứng trước lựa chọn nan giải liên quan đến SEA Games 33. Nếu chấp nhận tốn kém để tham gia tác nghiệp đầy đủ, họ phải nhanh chóng cân đối ngân sách hoặc huy động tài trợ trong thời gian ngắn.

Còn nếu tiết kiệm chi phí bằng cách chỉ tiếp sóng chương trình có sẵn từ Ban tổ chức, các đài có bản quyền, các nhà đài sẽ phải chấp nhận thiệt thòi về doanh thu, đồng thời khán giả trong nước có nguy cơ không được theo dõi đầy đủ mọi diễn biến thi đấu của đoàn thể thao Việt Nam tại Đại hội.

Hiện tại, tất cả đều đang chờ đợi động thái nhượng bộ từ phía Ban tổ chức SEA Games 33. Nếu mức phí 20.000 USD được giảm bớt hoặc hủy bỏ, gánh nặng sẽ phần nào được tháo gỡ và các đài Việt Nam có thể yên tâm lên kế hoạch tác nghiệp, sản xuất chương trình phục vụ người xem.

Ngược lại, trong trường hợp SEAGF và Thái Lan giữ nguyên yêu cầu thu phí, rất có thể phạm vi và chất lượng truyền hình SEA Games 33 tại Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.