Hòn đảo nhỏ bé đóng vai trò chiến lược khi xung đột Israel - Iran leo thang

VHO - Chỉ dài vỏn vẹn 8 km song Kharg – một hòn đảo nhỏ ở Vịnh Ba Tư – được cho là một trong hai địa điểm chiến lược tối quan trọng đối với thị trường dầu toàn cầu trong trường hợp cuộc chiến Israel và Iran trở nên mất kiểm soát.

Hòn đảo này nằm cách bờ biển phía Tây Bắc Iran 25 km và cũng là hòn đảo “độc nhất vô nhị” tại Vịnh Ba Tư vì nền đá vôi của đảo cho phép đảo có được nguồn dự trữ nước ngọt xa xỉ.

Đây cũng là cảng chính xuất khẩu dầu thô của Iran. Khoảng 90% lượng dầu xuất khẩu của Iran chảy qua cảng phức hợp Kharg. Khoảng 1/3 lượng dầu xuất khẩu đó là sang Trung Quốc.

Ngoài đảo Kharg, điểm chiến lược trọng yếu còn lại là Eo biển Hormuz. Khoảng một phần ba khí đốt tự nhiên hóa lỏng của thế giới và 25% dầu thô phải đi qua eo biển này xuất phát từ Vịnh Ba Tư đến tay người mua ở châu Âu, châu Á và những nơi khác. Các tàu chở dầu khổng lồ chở dầu và khí đốt tự nhiên từ Iran, Iraq, Saudi Arabia, Oman và Abu Dhabi của Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, Qatar và Bahrain đều đi qua eo biển quan trọng này.

Eo biển Hormuz nằm ở phía Nam Iran và phía Bắc Oman. Trong nhiều năm qua, bất cứ khi nào có xung đột liên quan đến Iran, thế giới đều lo ngại Tehran có thể chặn eo biển.

Chính với những địa điểm chiến lược này, nên cuộc tấn công bất ngờ của Israel vào các cơ sở hạt nhân và quân sự của Iran trong ngày 12.6 đã khiến giá dầu thô bật tăng tới 14%.

Cụ thể, ngày 13.6, giá dầu Brent Biển Bắc tăng 4,87 USD (7,02%) chốt phiên ở mức 74,23 USD/thùng. Trước đó trong phiên, dầu Brent có thời điểm tăng vọt hơn 13% lên 78,50 USD/thùng, mức cao nhất kể từ ngày 27.1.2025. So với một tuần trước đó, giá dầu Brent đã tăng 12.5%.

Giá dầu thô ngọt nhẹ của Mỹ (WTI) kết thúc phiên tăng 4,94 USD (7,62%), đứng ở mức 72,98 USD/thùng. Trong phiên, giá dầu WTI có lúc nhảy vọt hơn 14% lên 77,62 USD/thùng, mức cao nhất kể từ ngày 21.1.2025. So với một tuần trước, giá WTI đã tăng 13%.

Cả hai loại dầu chủ chốt này đều ghi nhận biến động trong ngày lớn nhất kể từ năm 2022, thời điểm Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Theo hãng tin Reuters, một số nhà phân tích cho rằng trong trường hợp cảng biển Kharg đóng cửa và Eo biển Hormuz bị phong tỏa, giá dầu thô có thể lên tới 120 USD/thùng hoặc cao hơn, đẩy giá xăng lên mức giá trung bình cao nhất của Mỹ là 5,22 USD/gallon hồi tháng 5.2022.

Tuy nhiên, các nhà quan sát tin rằng mọi chuyện sẽ không vượt tầm kiểm soát.

Trong một bản ghi dành cho khách hàng, ông Amarpreet Singh, một nhà phân tích của Barclay, cho biết "những cái đầu lạnh sẽ thắng thế".

Trong khi đó, Ian Bremmer, chủ tịch của công ty tư vấn Eurasia Group, cho rằng Iran nắm giữ trong tay rất ít quân bài trong cuộc xung đột này.

Theo các nhà phân tích của JP Morgan, nền kinh tế Iran phụ thuộc lớn vào việc lưu thông tự do hàng hóa và tàu bè qua tuyến đường biển Hormuz, do hoạt động xuất khẩu dầu của Iran hoàn toàn dựa vào đường biển. Việc cắt đứt Eo biển Hormuz sẽ phản tác dụng, trong bối cảnh khách hàng dầu mỏ duy nhất của Iran là Trung Quốc.

Iran, một thành viên của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC), hiện sản xuất khoảng 3,3 triệu thùng/ngày và xuất khẩu hơn 2 triệu thùng dầu và nhiên liệu mỗi ngày. Theo các nhà phân tích và quan sát viên OPEC, công suất dự phòng của OPEC và các đồng minh, bao gồm cả Nga, để bơm thêm dầu bù đắp cho bất kỳ sự gián đoạn nào, gần tương đương với sản lượng dầu của Iran.