"Nghêu Sò Ốc Hến" được dàn dựng với góc nhìn mới

Nhiều người nói đạo diễn trẻ, NSƯT Lâm Tùng đã rất liều khi nhận dàn dựng, làm mới vở dân gian Nghêu Sò Ốc Hến trên sân khấu Nhà hát hát Kịch VN bởi tác phẩm này đã được dàn dựng thành công trên các sân khấu Tuồng, Chèo, Cải Lương, Kịch... Ngay trên sân khấu Nhà hát Kịch VN cũng đã có hai đạo diễn tên tuổi là NSND Nguyễn Đình Nghi, NSƯT Đặng Tú Mai dàn dựng. Tuy nhiên với góc nhìn hiện đại và lối dàn dựng đầy sáng tạo, Lâm Tùng đã thực sự chinh phục được khán giả, kể cả những khán giả khó tính là những người trong nghề cũng bị cuốn theo những trận cười ngả nghiêng về một cốt truyện tưởng như đã quá quen thuộc mà vẫn thấy lạ....

Nghêu Sò Ốc Hến phiên bản mới thành công trước hết là ở công tác biên tập và tư duy dàn dựng của đạo diễn. Đạo diễn Lâm Tùng đã mất nhiều thời gian để biên tập và chỉnh sửa tới 80% toàn bộ ngôn ngữ cũng như tình tiết của kịch bản trước đây. Vẫn là diễn biến, cốt truyện dân gian nhưng khi chuyển qua ngôn ngữ kịch nói, tác phẩm thêm  nhiều đoạn đối thoại, độc thoại gây cười. Dù là tích truyện dân gian, thông điệp trong Nghêu Sò Ốc Hến vẫn phù hợp với xã hội hiện đại. Tác phẩm đả kích những lãnh đạo quan liêu, giả dối thông qua hình tượng tầng lớp cường hào ác bá phong kiến. Quan huyện và thầy đề ngày ngày kiếm cớ phạt vạ dân những tội như để chó "cắn hóng", mổ trâu không xin phép, nhà có người chết không khai tử. Họ bàn bạc, chia chác công khai những đồng tiền mồ hôi nước mắt của người dân. Trên công đường, họ ra vẻ uy nghiêm, quang minh chính đại nhưng nhanh chóng lộ bộ mặt tham lam, hèn nhát với dục vọng tầm thường.

Quan huyện, thầy đề  kiếm cớ để nạt nộ dân thường

NSƯT Lâm Tùng mang hơi thở hiện đại vào tác phẩm qua những câu thoại mới mẻ, một số từ ngữ quen thuộc được lan truyền trên mạng xã hội. Anh cũng sử dụng nhiều loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống như chèo, tuồng, cải lương... để tạo ra không khí náo nức, xô bồ của làng quê Bắc bộ trong xã hội cũ. Đạo diễn cho biết có ý kiến hỏi tại sao anh không “hiện đại” Nghêu Sò Ốc Hến thì sao không cho các nhân vật mặc hiện đại luôn với quần tây, đội mũ phớt hay sử dụng nhạc tây, nhưng đạo diễn đã không làm như vậy, muốn Nghêu Sò Ốc Hến toát lên tinh thần hiện đại của một vở hài kịch châm biếm nhưng vẫn giữ được yếu tố truyền thống. Có những xử lý ở một số cảnh của đạo diễn bằng phần chiếu bóng như cảnh Thị Hến tắm, cảnh hai thầy trò Nghêu, Ốc đi ăn trộm... mang lại hiệu quả cao và giảm bớt được độ dài cho tác phẩm bởi bớt đi những tình tiết hay lời giải thích.

Nghêu Sò Ốc Hến hấp dẫn nhờ vào khả năng diễn hài  tung tẩy của các nghệ sĩ 

Điều thú vị là sự sáng tạo của ê kíp dựng vở  từ trang trí cho tới âm nhạc. Hoạ sĩ, NSƯT Doãn Bằng đã rất khéo léo khi xử lý ba tàu lá chuối để tạo nên một không gian sáng tạo ước lệ và rất phù hợp với bối cảnh và các tình tiết của tác phẩm. Trên sân khấu là những gam màu  đẹp, rất dân gian hỗ trợ rất nhiều cho xử lý diễn xuất của diễn viên. Nhưng thú vị hơn cả  là sự tung tẩy diễn xuất của dàn nghệ sĩ, trong đó có rất nhiều diễn viên trẻ mới vào nghề. Bên cạnh những nghệ sĩ đàn anh như Phú Đôn (vai thầy bói mù Nghêu), Mai Nguyên (vai Quan huyện) thì là sự trẻ trung, duyên dáng của diễn viên Khánh Linh (vai Thị Hến). Tuy mới đầu quân về nhà hát 2 năm nhưng Khánh Linh đã rất nỗ lực để tạo nên một điểm sáng cho vai Thị Hến, tạo dựng một hình ảnh người đàn bà goá thông minh, trẻ trung, xinh đẹp. Khánh Linh múa, hát uyển chuyển, thoại dí dỏm khiến khán giả vô cùng thích thú. Được biết, đạo diễn Lâm Tùng đã rất vất vả để làm việc với các diễn viên, đặc biệt là những diễn viên trẻ như Khánh Linh để mọi người tin vào lối diễn cách điệu, trào lộng. Chính cách xử lý này đã giúp cho vở diễn không bị kéo dài và giản lược được những diễn tiến trong cốt truyện trước đây.
Với Nghêu Sò Ốc Hến, các nghệ sĩ Nhà hát Kịch VN đã mang tới những tiếng cười vừa thâm thuý, vừa “trẻ hoá” tươi mới. Điều này không phải tác phẩm nào khi dựng lại những vở cũ cũng có thể làm được.

NGUYÊN NGỌC