Hội thảo 100 năm hình thành và phát triển nghệ thuật sân khấu kịch nói Việt Nam

VHO-Trong khuôn khổ Tuần lễ kỷ niệm 100 năm sân khấu kịch nói Việt Nam (1921-2021), ngày 23-10, Bộ VHTTDL phối hợp với Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức Hội thảo “100 năm hình thành và phát triển nghệ thuật sân khấu kịch nói Việt Nam - Những vấn đề đặt ra, định hướng và giải pháp phát triển”. Hội thảo thu hút sự tham dự của nhiều nhà quản lý văn hóa, các chuyên gia, nhà nghiên cứu sân khấu cùng đại diện lãnh đạo nhiều đơn vị nghệ thuật. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông đã tới dự và phát biểu tại Hội thảo.

Tham dự Hội thảo có: Thứ trưởng Tạ Quang Đông và các nhà quản lý văn hóa, chuyên gia, nhà nghiên cứu sân khấu cùng đại diện lãnh đạo nhiều đơn vị nghệ thuật

Phát biểu khai mạc hội thảo, NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam khái quát, kịch nói Việt Nam hình thành từ sự kết hợp giữa sân khấu truyền thống và sân khấu phương Tây từ Pháp du nhập vào nước ta cách đây đúng 100 năm và đã trải qua nhiều bước thăng trầm. Nửa đầu thế kỷ XX, kịch nói tồn tại với sự tài tử, nghiệp dư ở mọi phương diện như: Kịch bản, dàn dựng, diễn xuất, thưởng thức. Sự tài tử này chỉ chấm dứt sau năm 1954, hòa bình lập lại ở miền Bắc, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bắt tay ngay vào chuyên nghiệp hóa thể loại kịch Việt Nam, cử người đi học để được đào tạo chính quy. Sân khấu Việt Nam hiện đại vì thế trở thành nền sân khấu được chuyên nghiệp hóa. Những năm 1970-1980, loại hình này phát triển hoàng kim với nhiều tác phẩm sáng giá, thu hút khán giả, sân khấu sáng đèn hàng đêm, người xem chật kín rạp. Tuy nhiên, cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI, sân khấu Việt nói chung, sân khấu kịch nói riêng gặp nhiều khó khăn và ngày càng thưa vắng khán giả, đặc biệt trong 2 năm gần đây do ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Toàn cảnh hội thảo tại Nhà gương của Nhà hát Lớn, Hà Nội

Trong bối cảnh ấy, Hội thảo “100 năm hình thành và phát triển nghệ thuật sân khấu kịch nói Việt Nam - Những vấn đề đặt ra, định hướng và giải pháp phát triển” được tổ chức trong khuôn khổ chuỗi hoạt động kỷ niệm 100 năm sân khấu kịch nói Việt Nam nhằm ôn lại chặng đường lao động sáng tạo của sân khấu kịch nói Việt Nam, thúc đẩy sự phát triển mới của sân khấu kịch nói sau đại dịch Covid-19.

Hội thảo đã ghi nhận ý kiến, tham luận của lãnh đạo các Hội nghề nghiệp, cơ quan quản lý, đơn vị nghệ thuật sân khấu; các nhà nghiên cứu, lý luận, phê bình sân khấu, nghệ sĩ uy tín như: PGS Tất Thắng; PGS, TS Phạm Duy Khuê; Nhà văn Ngô Thảo; PGS, TS Nguyễn Thị Minh Thái; Nhà viết kịch Nguyễn Hiếu; NSND Lê Tiến Thọ; NSND Giang Mạnh Hà; NSND Trung Hiếu;  NSƯT Xuân Bắc; Đạo diễn Lê Quý Dương, Nhà viết kịch Lê Quý Hiền... Các đại biểu vừa ôn lại chặng đường lao động sáng tạo nghệ thuật sân khấu kịch nói của các thế hệ, vừa nêu những vấn đề và tìm giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển mới của sân khấu kịch nói.

PGS, TS, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo

PGS, TS Trần Trí Trắc đọc đề dẫn tại Hội thảo

Các đại biểu tham dự Hội thảo

Nhiều ý kiến tập trung phân tích, khẳng định, nền sân khấu kịch nói Việt Nam tuy ra đời muộn nhưng đã tiếp thu những tinh hoa của nhân loại nên có sự phát triển nhanh chóng, tạo dấu ấn trong lòng công chúng, phục vụ nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của nhân dân, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, thẩm mỹ, nhân cách người Việt Nam. Nghệ thuật kịch Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng đã phát triển thành nền kịch chuyên nghiệp, hoàn thiện, hiện đại, hữu ích, có tính dân tộc, khoa học và đại chúng; có sự phong phú về đề tài, chủ đề, thể tài với nhiều hình thái sinh động như: Sân khấu lớn, sân khấu nhỏ, sân khấu Nhà nước, sân khấu xã hội hóa…

Bên cạnh đó, các tham luận cũng thẳng thắn nêu lên thực trạng cũng như những thách thức đối với vấn đề phát triển sân khấu kịch nói Việt Nam hiện nay như: Hiện trạng thiếu vắng khán giả, hình thức và nội dung cũ kỹ, đặc biệt là thiếu đề tài đương thời của cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế…

Tổng kết hội thảo, PGS, TS Trần Trí Trắc nêu bật một số vấn đề mang tính giải pháp để sân khấu kịch Việt Nam có thể phát triển vững vàng thời gian tới. Theo đó, sân khấu kịch Việt Nam cần có sự phối hợp giữa Bộ VHTTDL với Bộ Giáo dục và Đào tạo để có kế hoạch đào tạo khán giả tiềm năng; đào tạo tác giả, mở trại sáng tác theo hình thức mới hiệu quả hơn; đẩy mạnh giao lưu sân khấu quốc tế, nhất là với các nước theo cơ chế thị trường để học tập, rút kinh nghiệm; đào tạo đạo diễn, diễn viên ở các nước có nền nghệ thuật sân khấu tiên tiến; xây dựng cơ chế đặc thù cho nghệ thuật sân khấu nói chung, kịch nói nói riêng…

Vở Người tốt nhà số 5 của Nhà hát Kịch Việt Nam biểu diễn trong chuỗi các sự kiện của Tuần lễ kỷ niệm 100 năm sân khấu kịch nói Việt Nam

Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo, PGS, TS, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông tán thành các ý kiến tâm huyết tại hội thảo, trong đó khẳng định, 100 năm qua, sân khấu kịch nói Việt Nam có những giai đoạn gian nan hơn, nhưng bằng nỗ lực và sáng tạo, các thế hệ đi trước đã duy trì và phát triển sân khấu kịch nói. Thứ trưởng Tạ Quang Đông cũng chia sẻ với những khó khăn mà các nhà hát, đơn vị nghệ thuật đang đối mặt, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh vừa qua. Thứ trưởng cũng thông tin, Bộ VHTTDL đã đưa đề án giáo dục học đường vào Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam, Bộ cũng đang lên kế hoạch để triển khai chương trình lớn để các tác phẩm của các nhà hát được phổ biến, lưu diễn trong năm 2022. Đây là những nỗ lực nhằm đưa nghệ thuật sân khấu bám sát hơn với thị trường, đến với khán giả nhiều hơn. Theo Thứ trưởng Tạ Quang Đông, thời gian tới, các nhà quản lý, đơn vị nghệ thuật, nghệ sĩ phải quan tâm đến vấn đề đào tạo nguồn nhân lực, nhất là về viết kịch bản, diễn xuất... Các đơn vị cần đầu tư kỹ thuật tiên tiến, tiếp cận với những hình thức thể hiện sân khấu mới, tập trung sáng tạo tác phẩm xứng tầm, tăng cường giao lưu, hợp tác quốc tế, đẩy mạnh xã hội hóa sân khấu kịch nói để tập trung được nguồn lực về con người, cơ sở vật chất, kinh phí nhằm đầu tư các tác phẩm sân khấu chất lượng đỉnh cao... để sân khấu kịch nói vượt qua giai đoạn khó khăn này và phát triển lên tầm cao mới.

Thuý Hiền, Ảnh: Hoà Nguyễn