Đam mê chất liệu múa dân gian dân tộc

VHO- Để được công chúng đón nhận những tác phẩm múa đạt chất lượng nghệ thuật, xứng đáng với danh hiệu NSƯT, Đỗ Văn Hiền càng phải phấn đấu, cống hiến nhiều hơn nữa không chỉ bằng những tấm huy chương mà còn sống vì niềm đam mê để không phụ lòng tin yêu của công chúng yêu nghệ thuật múa Việt Nam.

Từ một cậu bé nông thôn chân chất, theo mẹ ra đồng mò cua, bắt ốc. Những buổi rong chơi theo nhóm bạn chăn trâu, cắt cỏ trên cánh đồng làng quê bạt ngàn hương lúa. 12 tuổi, cậu bé Văn Hiền từ xã Dục Tú, Đông Anh, Hà Nội thi đỗ vào Học viện Múa Việt Nam. Cứ cuối tuần, có anh trai là ca sĩ, NSND Đỗ Quốc Hưng lóc cóc đạp xe đưa, đón em về nhà thăm mẹ, chiều chủ nhật lại đạp xe về khu Văn công Mai Dịch để kịp hôm sau hai anh em lên lớp học. Bước chân vào con đường nghệ thuật múa, ít ai nghĩ rằng người nghệ sĩ múa lại gian truân, khổ luyện vô cực. Những buổi lên lớp lăn lộn bám dóng, từng giọt mồ hôi thấm đẫm chảy dài trên sàn tập, những vết trầy xước thậm chí bật cả móng chân, bong gân rồi lại băng bó, chịu đựng nuốt nước mắt vào trong, cứ như vậy đến hết 7 năm học chuyên Ballet của cậu học trò đam mê múa. Sau buổi báo cáo tốt nghiệp, những tràng pháo tay không ngớt của bạn bè, người thân là động lực để Văn Hiền tự tin bước chân vào nghề. Nhận lời mời của một đơn vị đứng đầu cả nước về nghệ thuật múa Ballet, Văn Hiền về công tác tại Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam. Vẫn tiếp tục những buổi lên sàn tập luyện chuyên môn, múa những vở múa Ballet nổi tiếng được công chúng yêu mến cùng đồng nghiệp . Với lòng đam mê sáng tạo nghệ thuật và thiên hướng về múa đương đại, năm 2002, Văn Hiền may mắn nhận được học bổng để sang Pháp du học, được học tập, nâng cao trình độ chuyên môn trên một đất nước phát triển cũng như học hỏi, tích lũy cho bản thân nhiều kiến thức, kinh nghiệm của nghệ thuật múa đương đại.

Trở về Việt Nam, NSƯT Văn Hiền cùng bạn bè đồng nghiệp thành lập nhóm múa mang tên +84, (+84 là mã số điện thoại Việt Nam). Thời điểm đó, nghệ thuật múa đương đại còn khá xa lạ đối với công chúng yêu múa Việt Nam. Mang vốn kiến thức học được bên trời Tây về nước để phát triển sự nghiệp, nhóm biên đạo: Văn Hiền, Minh Đức, Thi Ngọc đã quyết định chung sức, vừa múa vừa biên đạo tác phẩm: “Tam nguyên”. Đây là tác phẩm đầu tay của nhóm về múa dân gian đương đại. Sau đó, nhóm tiếp tục xây dựng ý tưởng, tìm tòi theo xu hướng mới phù hợp với văn hóa Việt Nam, lần lượt cho ra đời nhiều tác phẩm múa như: +84, Vừng ơi, Là thế…được công chúng yêu múa Việt Nam đón nhận như một cơn gió lạ.

Được đào tạo bài bản chuyên sâu về nghệ thuật múa Ballet, 2 năm du học về nghệ thuật múa đương đại, nhưng NSƯT Văn Hiền lại không theo đuổi lâu dài con đường mình được đào tạo. Theo anh, nghệ thuật luôn phải mới mẻ, tiếp thu những tinh hoa hiện đại từ các nước phát triển cộng với văn hóa bản địa thì mới sống lâu với công chúng. Những tác phẩm múa dân gian đương đại của NSƯT Văn Hiền ra đời và bắt đầu được nhiều đơn vị nghệ thuật trong cả nước biết đến. Có lẽ, cộng đồng 54 dân tộc anh em mới làm cho Văn Hiền sống trọn được với nghề lâu dài, niềm đam mê yêu văn hóa các dân tộc Việt Nam được trỗi dậy để anh bắt đầu nghiên cứu, tìm đọc, khai thác và khám phá văn hóa các dân tộc, đặc biệt là dân tộc thiểu số vùng núi phía Bắc không có động tác múa cơ bản nằm trong giáo trình giảng dạy của Học viện múa Việt Nam.

Biên đạo rất nhiều tác phẩm múa, nhưng có lẽ cho đến bây giờ NSƯT Văn Hiền vẫn luôn tâm đắc, yêu thích nhất là tác phẩm: “Chóng thần” mà anh biên đạo cho Đoàn nghệ thuật dân tộc tỉnh Hà Giang tham gia Liên hoan múa Quốc tế năm 2001 tại Ninh Bình. NSƯT Văn Hiền tìm thấy mình ở cái chất nghệ sĩ trong đó. Âm hưởng dân gian mộng mị, đằm thắm chất tình cùng với  âm nhạc, chỉ đơn giản bằng tiếng trống thần của đồng bào dân tộc Giáy, một dân tộc ít người ở vùng cao Hà Giang. Nét mới lạ, sự chơi vơi, ma mị, khúc khuỷu trong từng động tác múa kết hợp với tiếng trống đánh trực tiếp, làm cho tác phẩm rất đáng yêu. Cái thần, cái hồn trong âm nhạc và động tác múa hòa quyện vào nhau như chính cuộc sống đời thật của đồng bào người Giáy vùng cao nguyên đá Đồng Văn làm cho người xem say đến trọn vẹn….

Văn Hiền thường xuyên được cộng tác với các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp các tỉnh miền núi để xây dựng chương trình tham gia hội diễn và các tác phẩm mới hàng năm. Với mỗi chương trình nghệ thuật, anh khai thác chất liệu từ văn hóa bản địa để gần gũi với cộng đồng các dân tộc nơi đây. Bản sắc văn hóa được thể hiện trong mỗi tác phẩm múa là sự kết nối từ tinh hoa, khơi nguồn cảm xúc của tâm hồn nghệ sĩ đến với công chúng để mỗi một chương trình lại chất, lạ, mê đắm, lấy được cảm xúc của người xem. Thích được đi nhiều nơi, khám phá, trải nghiệm trong cuộc sống, đặc biệt là đến các xã vùng cao xa xôi, vùng dân tộc thiểu số để thẩm thấu, cảm nhận, lấy chất liệu múa, tìm hiểu nét sinh hoạt văn hóa đặc trưng bản địa để từ đó có được nhiều ý tưởng hay, vốn văn hóa độc đáo của các dân tộc Việt Nam đưa lên sân khấu. 

Không nói đến thành tích trong hoạt động nghệ thuật để thấy rằng người nghệ sĩ vẫn luôn sáng tạo và đam mê say nghề. Chỉ biết rằng các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp miền núi vẫn thích được mời NSƯT Văn Hiền cộng tác để khám phá cái chất mộng mị, đáng yêu của mảnh đất và con người miền núi kiến tạo, hình thành lên vốn văn hóa độc đáo của vùng cao phía Bắc.

NSƯT LÒ HẢI LAM