Nhiều chính sách có hiệu lực trong tháng 10

VHO - Từ 1.10.2025, hàng loạt chính sách quan trọng chính thức có hiệu lực, tác động trực tiếp đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, từ giáo dục, gia đình, y tế đến tài chính và kinh tế.

Những thay đổi này không chỉ nhằm hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm quyền lợi và trách nhiệm của công dân, mà còn thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc xây dựng môi trường minh bạch, công bằng và nhân văn hơn. Dưới đây là tổng hợp một số chính sách nổi bật sẽ được áp dụng từ tháng 10.2025.

Bỏ hình thức “đình chỉ học tập” trong kỷ luật học sinh

Từ ngày 31.10.2025, Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT của Bộ GD&ĐT ban hành Quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh chính thức có hiệu lực, mang lại nhiều thay đổi quan trọng trong công tác khen thưởng và kỷ luật học sinh, đặc biệt nhấn mạnh tính giáo dục, nhân văn và phù hợp với lứa tuổi.

Điểm nổi bật nhất là hình thức “đình chỉ học tập” vốn tồn tại lâu nay đã được bãi bỏ. Thay vào đó, học sinh vi phạm sẽ được áp dụng các biện pháp kỷ luật mang tính răn đe nhẹ nhàng và có tính hướng dẫn nhiều hơn, như nhắc nhở, phê bình trực tiếp hoặc trước tập thể lớp, yêu cầu viết bản kiểm điểm, cam kết sửa chữa khuyết điểm hoặc thực hiện các hành động tích cực để bù đắp sai sót.

Đối với học sinh tiểu học, hình thức kỷ luật càng được thiết kế mềm dẻo hơn, chỉ dừng lại ở việc nhắc nhở, phê bình hoặc yêu cầu xin lỗi nếu gây ảnh hưởng đến bạn bè và tập thể. Điều này thể hiện quan điểm mới của ngành giáo dục: học sinh cần được uốn nắn bằng tình thương, sự kiên nhẫn và đồng hành của thầy cô, thay vì tạo ra sự kỳ thị, mặc cảm có thể ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển nhân cách.

Ngoài kỷ luật, Thông tư cũng nhấn mạnh việc khuyến khích, khen thưởng học sinh đạt thành tích trong học tập và rèn luyện. Hình thức khen thưởng đa dạng, từ giấy khen của giáo viên chủ nhiệm, của nhà trường cho đến những hình thức ghi nhận linh hoạt như tuyên dương trước lớp, công nhận qua các hoạt động tập thể.

Chính sách mới giúp thay đổi cách tiếp cận giáo dục theo hướng hiện đại: coi trọng sự phát triển toàn diện của học sinh, giảm áp lực thành tích, tăng cường tính nhân văn và tạo ra môi trường học tập thân thiện, an toàn. Đây là bước tiến nhằm đưa học đường trở thành không gian phát triển nhân cách tích cực, giúp học sinh vừa tuân thủ kỷ luật, vừa được khích lệ, nuôi dưỡng tinh thần sáng tạo và tự tin trong xã hội.

Tài khoản giao thông là phương thức thanh toán duy nhất

Từ ngày 1.10.2025, Nghị định 119/2024/NĐ-CP của Chính phủ Về tài khoản giao thông và tổ chức thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng chính thức có hiệu lực, quy định rõ việc sử dụng tài khoản giao thông thay cho tài khoản thu phí truyền thống.

Theo đó, mỗi ô tô sẽ phải liên kết với một tài khoản giao thông được mở tại ngân hàng hoặc tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, cho phép nạp tiền trực tiếp từ các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt như ví điện tử, thẻ ngân hàng, mobile banking.

Điểm mới quan trọng là tài khoản giao thông sẽ trở thành phương thức thanh toán duy nhất khi phương tiện qua trạm thu phí tự động (ETC). Nếu tài xế không hoàn tất việc chuyển đổi, xe sẽ không thể đi qua làn thu phí, đồng thời có nguy cơ bị xử phạt theo quy định. Chính sách này nhằm khắc phục tình trạng phân tán dữ liệu giữa các nhà cung cấp dịch vụ thu phí trước đây, đồng thời thúc đẩy lộ trình thanh toán không dùng tiền mặt trong lĩnh vực giao thông.

Với tài khoản giao thông, người dân chỉ cần duy trì một tài khoản duy nhất, có thể sử dụng để chi trả nhiều loại dịch vụ công khác nhau trong tương lai như phạt nguội, phí đăng kiểm hay phí đỗ xe. Đây không chỉ là một bước tiến trong cải cách thủ tục hành chính mà còn giúp minh bạch hóa dòng tiền, hạn chế tiêu cực và tạo điều kiện cho cơ quan quản lý giám sát chính xác lưu lượng, doanh thu thu phí.

Về phía người dân, việc này sẽ mang lại sự tiện lợi, an toàn và tiết kiệm thời gian. Với hiệu lực từ 1.10.2025, tài khoản giao thông được kỳ vọng sẽ trở thành hạ tầng thanh toán nền tảng, hiện đại hóa toàn diện hoạt động thu phí đường bộ và tạo tiền đề để triển khai nhiều dịch vụ giao thông thông minh trong tương lai.

Thêm 3 khoản thu nhập mới thuộc diện miễn thuế thu nhập cá nhân

Từ ngày 1.10.2025, Luật số 93/2025/QH15 ngày 28/6/2025 của Quốc hội về Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo có hiệu lực thi hành. Theo quy định, người dân sẽ được hưởng thêm ba khoản thu nhập mới thuộc diện miễn thuế thu nhập cá nhân. Đây được coi là một động thái quan trọng của Nhà nước trong việc khuyến khích nghiên cứu, sáng tạo và phát triển khoa học công nghệ, đồng thời tạo động lực để người lao động có thêm cơ hội cống hiến trong những lĩnh vực đặc thù.

Theo quy định mới, các khoản thu nhập phát sinh từ hoạt động khoa học và công nghệ, từ đổi mới sáng tạo cũng như từ việc thương mại hóa sản phẩm khoa học sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân. Điều này có nghĩa là những nhà khoa học, kỹ sư, tác giả công trình nghiên cứu hay những cá nhân trực tiếp tham gia hoạt động sáng tạo có thể yên tâm hơn về quyền lợi của mình, thay vì lo ngại về phần thu nhập sẽ bị giảm do nghĩa vụ thuế.

Chính sách miễn thuế mới này không chỉ là sự khích lệ về tài chính, mà còn mang tính biểu tượng, cho thấy định hướng phát triển quốc gia dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới.

Thực tế, trong nhiều năm qua, các nhà khoa học và những người làm nghiên cứu thường gặp khó khăn khi nguồn thu từ sáng chế, công trình nghiên cứu không đủ lớn, trong khi lại phải thực hiện nghĩa vụ thuế như những khoản thu nhập thông thường. Việc miễn thuế sẽ góp phần tháo gỡ rào cản, khuyến khích nhiều hơn nữa các cá nhân, tổ chức tham gia vào lĩnh vực khoa học, biến sáng tạo thành động lực then chốt của nền kinh tế.

Đây cũng là bước đi phù hợp với xu thế quốc tế, nơi nhiều quốc gia đã áp dụng ưu đãi thuế để giữ chân nhân tài và thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ. Như vậy, từ tháng 10.2025, chính sách thuế không chỉ dừng lại ở chức năng điều tiết thu nhập, mà còn trở thành công cụ đắc lực cho chiến lược phát triển quốc gia dựa trên đổi mới sáng tạo.

Quy định mới về hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ vì mục đích nhân đạo

Một điểm nhấn quan trọng trong loạt chính sách có hiệu lực từ 1.10.2025 là Nghị định 207/2025/NĐ-CP về Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ vì mục đích nhân đạo.

Nghị định này ra đời nhằm hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho cả bên hiến, bên nhận, người mang thai hộ cũng như đứa trẻ sinh ra từ các phương pháp đặc biệt này. Theo đó, các cơ sở y tế đủ điều kiện mới được phép thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ, đồng thời phải đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn nghiêm ngặt về chuyên môn, nhân lực và trang thiết bị.

Quy định mới cũng xác lập rõ các quyền và nghĩa vụ của những người tham gia: bên hiến tinh trùng, noãn, phôi được bảo đảm thông tin cá nhân, an toàn sức khỏe và quyền tự nguyện tuyệt đối; bên nhận và người mang thai hộ được pháp luật bảo vệ quyền lợi, đồng thời phải tuân thủ các cam kết về tài chính, y tế và trách nhiệm nuôi dưỡng.

Đặc biệt, nghị định cũng đưa ra các nguyên tắc nhân đạo, đảm bảo việc mang thai hộ chỉ thực hiện trên cơ sở tự nguyện, không vì mục đích thương mại, và nhằm giúp những cặp vợ chồng không có khả năng sinh con bằng con đường tự nhiên có cơ hội làm cha mẹ.

Nghị định 207/2025/NĐ-CP cũng quy định cơ chế giám sát chặt chẽ từ phía cơ quan quản lý nhà nước, nhằm ngăn chặn nguy cơ lợi dụng việc mang thai hộ để trục lợi, mua bán con người hay khai thác cơ thể phụ nữ. Đồng thời, trẻ em sinh ra từ các phương pháp hỗ trợ sinh sản hoặc mang thai hộ đều được bảo đảm quyền được khai sinh, quyền có cha mẹ hợp pháp và các quyền nhân thân khác theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Đây là bước tiến quan trọng, vừa thể hiện tính nhân văn sâu sắc, vừa khẳng định nỗ lực của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền con người, nhất là quyền được làm cha mẹ, đồng thời ngăn ngừa các rủi ro xã hội và đạo đức có thể phát sinh.

Giao dịch vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên phải thực hiện thông qua tài khoản ngân hàng

Từ ngày 10.10.2025, Nghị định 232/2025/NĐ-CP của Chính phủ về Quản lý hoạt động kinh doanh vàng chính thức có hiệu lực, tạo nên bước ngoặt trong quản lý và điều hành thị trường vàng tại Việt Nam. Điểm mới quan trọng nhất là quy định mọi giao dịch vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên phải thực hiện thông qua tài khoản ngân hàng, thay vì giao dịch trực tiếp bằng tiền mặt như trước đây.

Quy định này nhằm mục tiêu minh bạch hóa các hoạt động mua bán vàng, hạn chế tình trạng giao dịch ngầm, rửa tiền, trốn thuế và giảm thiểu rủi ro cho cả người mua lẫn người bán. Cùng với đó, nghị định cũng bãi bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng của Ngân hàng Nhà nước, mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng, qua đó tăng tính cạnh tranh và đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường.

Tuy nhiên, để tránh những rủi ro, Nghị định đặt ra các tiêu chuẩn rất chặt chẽ đối với các doanh nghiệp được phép sản xuất, kinh doanh vàng, bao gồm yêu cầu về vốn, năng lực quản trị và hệ thống giám sát. Người dân khi giao dịch vàng cũng sẽ phải làm quen với việc lưu lại lịch sử giao dịch qua ngân hàng, điều này giúp đảm bảo quyền lợi pháp lý, đồng thời tạo ra cơ sở dữ liệu minh bạch cho quản lý nhà nước.

Sự thay đổi này hứa hẹn sẽ tác động lớn đến thói quen mua bán vàng của người dân vốn chuộng tiền mặt, nhưng về lâu dài sẽ giúp thị trường vàng ổn định, an toàn và hội nhập hơn với thông lệ quốc tế. Đây được xem là bước đi cần thiết nhằm kiểm soát tốt hơn nguồn lực vàng trong nền kinh tế, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý vĩ mô và tạo lập môi trường tài chính minh bạch.

Phân loại mức thuế suất dựa trên quy mô doanh thu

Từ ngày 1.10.2025, Luật số 67/2025/QH15 ngày 28/6/2025 của Quốc hội về Thuế thu nhập doanh nghiệp có hiệu lực thi hành, đánh dấu lần điều chỉnh quan trọng trong chính sách thuế, đặc biệt là việc phân loại mức thuế suất dựa trên quy mô doanh thu.

Theo luật mới, các doanh nghiệp có doanh thu hằng năm không quá 3 tỷ đồng sẽ áp dụng mức thuế suất 15%; doanh nghiệp có doanh thu từ trên 3 tỷ đến 50 tỷ đồng chịu mức thuế suất 17%; và các doanh nghiệp còn lại tiếp tục áp dụng thuế suất phổ thông 20%.

Quy định này cho thấy sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước đối với khu vực doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, giúp giảm gánh nặng thuế, tạo điều kiện để họ tái đầu tư, mở rộng sản xuất, nâng cao sức cạnh tranh. Ngoài ra, luật cũng mở rộng đối tượng nộp thuế, bao gồm cả doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam thông qua thương mại điện tử và nền tảng số, bảo đảm sự công bằng và hạn chế thất thu ngân sách.

Đáng chú ý, luật mới còn bổ sung một số khoản thu nhập được miễn thuế và chi phí được trừ, nhằm khuyến khích đổi mới sáng tạo, đầu tư vào khoa học công nghệ, cũng như hỗ trợ doanh nghiệp trong việc thích ứng với môi trường kinh doanh hiện đại.

Đây không chỉ là chính sách thuế, mà còn là công cụ quan trọng để định hướng nền kinh tế phát triển bền vững, dựa trên tri thức và sáng tạo. Việc áp dụng từ tháng 10.2025 sẽ đặt ra yêu cầu cho các doanh nghiệp phải nhanh chóng rà soát tình hình kinh doanh, điều chỉnh kế hoạch tài chính, đảm bảo tuân thủ luật và tận dụng tối đa các ưu đãi mà chính sách mới mang lại.

Cho vay đặc biệt không cần tài sản bảo đảm

Từ ngày 1.10.2025, Luật số 66/2025/QH15 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng bắt đầu có hiệu lực, trong đó điểm đáng chú ý là quy định về cơ chế cho vay đặc biệt đối với các ngân hàng bị kiểm soát đặc biệt.

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước sẽ được phép cho vay đặc biệt mà không cần tài sản bảo đảm, với mức lãi suất ưu đãi có thể là 0% trong một số trường hợp. Đây là một biện pháp mạnh mẽ nhằm đảm bảo an toàn hệ thống, ngăn chặn nguy cơ đổ vỡ dây chuyền và bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền.

Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng tham gia hỗ trợ hoặc nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém cũng được hưởng cơ chế giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tạo thêm động lực để các ngân hàng khỏe mạnh chung tay xử lý khó khăn của hệ thống.

Chính sách mới phản ánh quyết tâm của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước trong việc tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, bảo vệ sự ổn định tài chính quốc gia, đồng thời mở ra cơ chế hỗ trợ kịp thời, linh hoạt, tránh tình trạng khủng hoảng niềm tin như từng xảy ra ở một số quốc gia. Tuy nhiên, đi kèm với ưu đãi này là những điều kiện kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo cho vay đặc biệt chỉ nhằm mục đích phục hồi hoạt động của tổ chức tín dụng.

Với việc áp dụng từ tháng 10.2025, chính sách này sẽ là công cụ quan trọng giúp củng cố hệ thống ngân hàng, góp phần giữ ổn định kinh tế vĩ mô và niềm tin của công chúng đối với đồng tiền Việt Nam.