Bảo đảm an toàn, hỗ trợ nạn nhân mua bán người

VHO - Tội phạm mua bán người không chỉ là vấn đề an ninh - trật tự mà còn để lại những tổn thương sâu sắc về nhân phẩm, tâm lý và tương lai của nhiều cá nhân, đặc biệt là người yếu thế.

Trước thực trạng tội phạm ngày càng tinh vi, xuyên biên giới, Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 và Nghị định 162/2025/NĐ-CP đã đặt nền móng pháp lý cho quá trình này, từ phòng ngừa, phát hiện đến hỗ trợ, bảo vệ và tái hòa nhập nạn nhân.

Điểm nổi bật của khung pháp lý mới là quy định rõ ràng các dịch vụ hỗ trợ dành cho nạn nhân sau khi được giải cứu hoặc trở về. Theo Nghị định 162/2025/NĐ-CP, nạn nhân, kể cả người đang trong quá trình xác minh, được tiếp cận dịch vụ y tế khẩn cấp, chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ phiên dịch khi cần và bố trí nơi tạm trú an toàn trong trường hợp có nguy cơ bị trả thù hoặc tái xâm hại. Các biện pháp này nhằm bảo đảm an toàn ngay từ giai đoạn đầu - thời điểm nạn nhân dễ tổn thương nhất.

Chính sách mới hướng tới mục tiêu dài hạn là phục hồi và tự lập. Nạn nhân được hỗ trợ tư vấn tâm lý để vượt qua sang chấn; trẻ em và người chưa thành niên được bảo đảm quyền học văn hóa; người trưởng thành có thể tiếp cận các chương trình học nghề, đào tạo kỹ năng và định hướng việc làm. Đây là cơ sở quan trọng giúp nạn nhân ổn định cuộc sống, hạn chế nguy cơ tái rơi vào hoàn cảnh dễ bị lợi dụng.

Luật 2024 đặc biệt nhấn mạnh vai trò phòng ngừa. Trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến thông tin về nguy cơ mua bán người được giao cho nhiều chủ thể, từ chính quyền địa phương, cơ sở giáo dục đến các tổ chức xã hội. Các chương trình truyền thông trong trường học, sinh hoạt cộng đồng được khuyến khích triển khai nhằm giúp học sinh, phụ huynh và người lao động nhận diện sớm thủ đoạn lừa đảo, môi giới trá hình.

Đối với lao động di cư và người tìm việc, nhất là ở khu vực nông thôn, vùng biên giới, chính quyền và các tổ chức liên quan có trách nhiệm cung cấp thông tin, tư vấn việc làm hợp pháp, hướng dẫn kỹ năng an toàn trước khi di chuyển. Khi cộng đồng được trang bị kiến thức và kỹ năng, nguy cơ bị lôi kéo, dụ dỗ sẽ giảm đáng kể, góp phần ngăn chặn tội phạm từ xa.

Điểm mạnh khác của chính sách mới là cơ chế phối hợp liên ngành. Khi có dấu hiệu mua bán người, các lực lượng chức năng thực hiện xác minh, giải cứu; cơ sở y tế đảm nhiệm chăm sóc sức khỏe; chính quyền địa phương hỗ trợ tái hòa nhập và sinh kế; cơ sở giáo dục bảo đảm quyền học tập cho trẻ em; các tổ chức xã hội tham gia tư vấn tâm lý và hỗ trợ lâu dài. Việc phân công rõ ràng giúp tránh tình trạng hỗ trợ manh mún, bảo đảm nạn nhân không bị bỏ sót hoặc tái tổn thương.

Luật 2024 và Nghị định 162/2025/ NĐ-CP cũng chú trọng bảo vệ quyền lợi nạn nhân trong quá trình tố tụng. Nạn nhân được hỗ trợ pháp lý miễn phí, được thông báo tiến trình vụ án, bảo mật danh tính và áp dụng các biện pháp bảo vệ khi cung cấp lời khai. Quy định này không chỉ bảo vệ quyền con người mà còn khuyến khích nạn nhân mạnh dạn tố giác, hợp tác với cơ quan chức năng, góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh với tội phạm.

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, điểm tiến bộ nổi bật của khung pháp lý mới là nguyên tắc “lấy nạn nhân làm trung tâm” được quán triệt xuyên suốt. Nạn nhân không còn được nhìn nhận như đối tượng thụ động cần cứu trợ, mà là chủ thể có quyền, có tiếng nói và được tôn trọng trong quá trình hỗ trợ và phục hồi.

Việc xây dựng hệ thống chính sách từ phòng ngừa đến tái hòa nhập cho thấy quyết tâm của Nhà nước trong bảo vệ quyền con người và nhân phẩm. Tuy nhiên, để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức, sự tham gia của cộng đồng và mỗi công dân. Khi mọi khâu từ phát hiện, phòng ngừa đến hỗ trợ và hòa nhập được thực hiện đồng bộ, chính sách mới sẽ trở thành nền tảng vững chắc giúp nạn nhân mua bán người trở về an toàn và bền vững.