Trồi sụt mùa phim cuối năm

VHO - Sau nửa đầu năm 2025 sôi sục bởi những cơn “địa chấn” trăm tỉ, phòng vé Việt cuối năm bất ngờ chùng xuống với hàng loạt “hố đen” doanh thu.

Sự trồi sụt của những đề tài vốn được coi là “miếng bánh ngon” không chỉ là chuyện con số, mà là tín hiệu thanh lọc: Khán giả ngày càng khắt khe, những kịch bản rỗng tuếch và lối làm phim “ăn đong” dần hết thời, trong khi áp lực cạnh tranh từ các bom tấn quốc tế ngày một đè nặng.

 Những “hố đen” doanh thu

Thực tế phòng vé thời gian qua đã bóc trần sự lỗi thời của những “công thức chiến thắng” vốn được giới làm phim tin dùng suốt nhiều năm. Khi các dự án đầu tư hàng chục tỉ đồng cho quảng bá vẫn thất bại thảm hại, người ta mới nhận ra rằng, sự hào nhoáng bên ngoài không thể bù đắp cho thiếu hụt ở cốt lõi nghệ thuật.

Sân chơi điện ảnh giờ đây đã xoay trục sang một chương mới, nơi sự chỉn chu và tính độc bản trở thành yêu cầu sống còn. Bên cạnh đó, những kỷ lục trăm tỉ từ đầu năm không còn là ánh hào quang, mà là bức tường thành cao ngất: Nếu không đủ nội lực, các tác phẩm kế nhiệm sẽ rất khó vượt qua để chạm tới cảm xúc của đám đông vốn đã bắt đầu “no nê” và khắt khe hơn.

Nhìn vào bức tranh phòng vé cuối năm, sắc màu xám xịt bao phủ lên nhiều dự án dù được đầu tư kinh phí “khủng” nhưng thu về kết quả không tưởng. Điển hình là Thế hệ kỳ tích của đạo diễn Hoàng Nam. Với kinh phí sản xuất được tiết lộ khoảng 26 tỉ đồng - một con số đủ để xây dựng một tác phẩm chỉn chu - bộ phim lại gây sốc khi chỉ thu về hơn 852 triệu đồng sau hai tuần công chiếu.

Rời rạp với mức doanh thu chưa đầy 1 tỉ cho thấy sự chênh lệch khủng khiếp, khiến nhà sản xuất gần như trắng tay. Giới chuyên môn chỉ ra nguyên nhân nằm ở việc đề tài truyền cảm hứng bị xử lý quá an toàn, thiếu cao trào điện ảnh, khiến phim nhanh chóng rơi vào tình trạng “chết lâm sàng” trước khi chính thức rút lui.

Tương tự, Hoàng tử quỷ cũng đang đứng trước “bài toán” doanh thu đầy nan giải. Kinh phí sản xuất lên tới 25-30 tỉ đồng, nhưng tính đến cuối tháng 12, phim mới chạm mốc 28 tỉ đồng thu về. Theo quy luật chia tỷ lệ với nhà rạp, để hòa vốn, bộ phim này cần vượt mốc 60 tỉ đồng.

Tuy nhiên, với sức mua chậm lại và sự cạnh tranh của phim ngoại, khả năng cao tác phẩm sẽ khép lại hành trình ở mức dưới 40 tỉ đồng, đồng nghĩa đoàn phim đối diện nguy cơ lỗ nặng. Đáng nói, Hoàng tử quỷ kén khách một phần do ra mắt đúng thời điểm dòng phim kinh dị đang bị thị trường đào thải không thương tiếc, bất kể chất lượng sản xuất có được đầu tư đến đâu.

Ngay cả mảng phim hài - kinh dị vốn được coi là dễ “hốt bạc” cũng chịu chung số phận. Phòng trọ ma bầu dừng lại ở mức doanh thu 7,5 tỉ đồng, con số khó lòng bù đắp chi phí sản xuất và truyền thông trong bối cảnh giá cả leo thang. Thể loại này sau một thời gian dài làm mưa làm gió nay đang đối mặt sự thoái trào mạnh mẽ. Khán giả sớm nhận ra sự rỗng tuếch sau những chiến dịch quảng bá vượt xa chất lượng thực tế.

Việc các phim Việt liên tục rời rạp với doanh thu dưới 10 tỉ đồng trong khi kinh phí bỏ ra gấp nhiều lần đã đặt ra một “hồi chuông” báo động về kiểm soát rủi ro và chiến lược kịch bản của các hãng phim nội địa.

Áp lực từ “bom tấn” quốc tế?

Sự bùng nổ của những “siêu bom tấn” nội địa thời gian qua đã vô tình tạo ra một tiêu chuẩn kép đầy khắc nghiệt. Khán giả không còn dễ dãi với những bộ phim tầm trung. Khi đã được chiêu đãi những bữa tiệc điện ảnh mãn nhãn đầu năm, họ bắt đầu nhìn nhận phim Việt bằng một hệ quy chiếu khác. Áp lực này càng nặng nề khi phim nội địa phải đối đầu trực diện với “cơn bão” từ Hollywood.

Sự thống trị của Zootopia 2 và đặc biệt là Avatar 3: Lửa và Tro tàn đã đẩy phim Việt vào thế lép vế gần như hoàn toàn. Trong tháng 12, doanh thu phim ngoại chiếm lĩnh thị trường, buộc các nhà phát hành trong nước phải chấp nhận giảm suất chiếu mạnh. Đây là thực tế khắc nghiệt: Khi phim nội thiếu những dự án đủ tầm để đối đầu, việc nhường sân chơi cho các siêu phẩm quốc tế là điều khó tránh khỏi.

Tuy nhiên, trong bóng tối của những thất bại doanh thu, thị trường vẫn lóe lên tia sáng từ các tác phẩm giàu mỹ cảm như Quán Kỳ Nam. Dù doanh thu chỉ đạt gần 5 tỉ đồng sau ba tuần và chắc chắn không thể hòa vốn so với chi phí sản xuất phim nghệ thuật tỉ mỉ, sự công nhận tại các LHP quốc tế danh giá như Venice hay Hawaii vẫn chứng minh vị thế nghệ thuật của điện ảnh Việt.

Những lời kêu gọi từ cộng đồng để “cứu” lấy các bộ phim tử tế cho thấy một bộ phận khán giả đang khao khát cái hay, cái đẹp đích thực, vượt lên trên những yếu tố giải trí thông thường. Tuy nhiên, dường như bộ phim cũng không mấy hợp “gu” với đông đảo công chúng Việt; cộng hưởng với tần suất suất chiếu khá thưa thớt, tác phẩm vẫn rơi vào cảnh “ế” vé.

Nhìn về mùa phim năm mới 2026, điện ảnh Việt được dự báo sẽ bước vào giai đoạn thanh lọc gắt gao hơn bao giờ hết. Bài học từ những cú ngã đau đớn của năm 2025 cho thấy khán giả sẵn sàng quay lưng với các sản phẩm “ăn đong”, dù đó là dự án của đạo diễn tên tuổi hay có sự góp mặt của ngôi sao quốc tế.

Để vươn xa và bền vững, nhà làm phim buộc phải từ bỏ tư duy chạy theo phong trào, tập trung khai phá đề tài mới lạ và đặc biệt đầu tư thỏa đáng cho khâu tiền kỳ, kịch bản. Chỉ khi chất lượng nội dung được đặt ở vị trí tối thượng và có chiến lược phát hành đủ mạnh để đối đầu với phim ngoại, điện ảnh Việt mới có thể lấy lại niềm tin nơi khán giả và viết tiếp những kỷ lục mới, biến mỗi tác phẩm ra rạp thành một giá trị văn hóa thực thụ thay vì chỉ là một canh bạc thương mại rủi ro.