Phát huy cao nhất giá trị của bộ sưu tập

VHO - Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM vừa mở niêm phong kiện hàng vận chuyển bộ sưu tập mỹ thuật Đông Dương, mỹ thuật Gia Định do ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê hiến tặng. Sự kiện diễn ra với sự chứng kiến của lãnh đạo Sở VHTT TP.HCM, đại diện gia đình và đông đảo cơ quan báo chí.

 Bộ sưu tập mang tên “Từ Mỹ thuật Đông Dương đến Mỹ thuật Gia Định (1925-1975)” gồm 43 tác phẩm của 16 tác giả, trong đó có nhiều danh họa nổi tiếng từng học tập, tốt nghiệp tại Trường Mỹ thuật Đông Dương và Trường Mỹ thuật Gia Định như Lê Phổ, Vũ Cao Đàm, Bùi Xuân Phái, Tạ Tỵ, Phạm Tăng, Trần Phúc Duyên, Thái Tuấn… Đây là những tên tuổi đã góp phần định hình diện mạo mỹ thuật Việt Nam thế kỷ XX, nhiều người trong số đó còn để lại dấu ấn trong dòng chảy nghệ thuật quốc tế.

43 tác phẩm đều đặc sắc và có giá trị riêng

Bộ sưu tập được ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê sưu tầm và trân trọng giữ gìn nhiều năm tại Pháp. Sau khi hoàn tất quy trình tiếp nhận tại Pháp, bộ sưu tập đã được vận chuyển về Việt Nam.

Đặc biệt, ngoài số lượng 34 tác phẩm theo danh mục dự kiến ban đầu, ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê còn quyết định trao tặng thêm 9 tác phẩm khác của các họa sĩ Lê Bá Đảng, Bùi Xuân Phái, Tạ Tỵ và Thái Tuấn, nâng tổng số lên 43 tác phẩm. Bên cạnh đó, bộ sưu tập còn có 121 đầu sách chuyên khảo về hội họa và điêu khắc quý hiếm.

Ông Trần Minh Công, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM cho biết, đoàn công tác gồm đại diện lãnh đạo Sở VHTT TP.HCM, Trường ĐH Văn hóa TP.HCM và Bảo tàng Mỹ thuật TP đã sang Pháp từ 28.8 đến 6.9.2025 để tiếp nhận các tác phẩm.

Trong chuyến công tác này, đoàn đã triển khai đầy đủ các bước nghiệp vụ để tiếp nhận các tác phẩm trong danh mục hiến tặng. Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM Nguyễn Minh Nhựt nhận định, đợt hiến tặng này của gia đình ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê tuy số lượng không nhiều như các lần trước, nhưng các tác phẩm đều đặc sắc và có giá trị riêng trong quá trình sưu tập của gia đình. Kiện hàng lần này gồm 43 tác phẩm của 16 tác giả, đại diện cho một giai đoạn quan trọng của mỹ thuật Việt Nam từ Mỹ thuật Đông Dương đến Mỹ thuật Gia Định.

Thông tin từ Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM cho biết, đây là bộ sưu tập thứ ba (lần hiến tặng thứ tư) của ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê. Năm 2018 và 2019, ông bà đã trao tặng 27 tác phẩm (26 tác phẩm của nữ họa sĩ Lê Thị Lựu và 1 tác phẩm của ông Ngô Thế Tân). Đến năm 2023, Bảo tàng tiếp tục được đón nhận bộ sưu tập lớn gồm 236 tác phẩm và tư liệu quý của họa sĩ Lê Bá Đảng.

Bảo tàng sẽ cam kết thực hiện đầy đủ

Đại diện gia đình ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê tại Việt Nam, PGS.TS Lâm Nhân - Hiệu trưởng Trường ĐH Văn hóa TP.HCM xúc động chia sẻ: “Đợt hiến tặng lần này là lần thứ tư cũng là lần cuối cùng khi ông bà đã quyết định trao lại toàn bộ những tác phẩm còn lại trong bộ sưu tập của gia đình. Ban đầu, danh mục gồm 34 tác phẩm thuộc dòng Mỹ thuật Đông Dương và Mỹ thuật Gia Định.

Tuy nhiên, trong quá trình dọn dẹp, ông bà tình cờ tìm thấy thêm 6 tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng, những sáng tác đặc biệt về đề tài chiến tranh, phản ánh nỗi đau và mất mát mà bảo tàng hiện chưa có. Ngoài ra, trong lúc chuẩn bị tặng thêm sách, ông bà cũng phát hiện một số tác phẩm khác của các danh họa, nên đã quyết định hiến tặng thêm. Tổng cộng, toàn bộ số tranh còn lại trong gia đình đều đã được gửi gắm cho Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM”.

Ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê từng tâm sự, gắn bó với những bức tranh này suốt hơn 50 năm, nên khi xa chúng, không tránh khỏi nỗi buồn. Nhưng nếu tiếp tục giữ lại, chỉ riêng ông bà mới được nhìn thấy; còn khi trở về Việt Nam, các tác phẩm sẽ đến với đông đảo công chúng và du khách trong, ngoài nước.

Đó là niềm hạnh phúc lớn nhất của người hiến tặng. Gia đình rất mong Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM trân trọng những tác phẩm này và sớm đưa ra triển lãm để công chúng được chiêm ngưỡng”.

Tại buổi mở niêm phong và kiểm đếm kiện hàng tác phẩm hiến tặng, ông Trần Minh Công cho biết, tổng số hiện vật được tiếp nhận là 43 tác phẩm. Tất cả tác phẩm đều được bảo quản trong tình trạng tốt, đúng như khi đóng gói tại Paris trước khi vận chuyển về Việt Nam.

PGS.TS Lâm Nhân bày tỏ vui mừng khi toàn bộ những bức tranh quý mà ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê dành cả đời sưu tập đã an toàn về đến bảo tàng. Ông nhấn mạnh, nhiều tác phẩm trong số này là độc bản, có giá trị đặc biệt trong việc phản ánh tiến trình mỹ thuật Việt Nam. Vì vậy, ông mong muốn bảo tàng sớm đưa hiện vật vào kho bảo quản theo điều kiện chuẩn, đảm bảo cho các tác phẩm trường tồn với thời gian.

PGS.TS Lâm Nhân lưu ý về điều kiện khí hậu nóng ẩm ở Việt Nam, có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ tác phẩm: “Mong rằng bảo tàng sẽ có giải pháp bảo quản tối ưu để những hiện vật quý này trường tồn cùng thời gian”.

Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM Nguyễn Minh Nhựt ghi nhận nỗ lực của tập thể cán bộ, nhân viên bảo tàng trong việc tổ chức tiếp nhận bộ sưu tập tranh quý. Ông bày tỏ sự trân trọng và biết ơn đến gia đình, đặc biệt khi có sự hiện diện của PGS.TS Lâm Nhân và TS Lan Hương tại buổi lễ.

Ông Nhựt khẳng định Sở VHTT sẽ có định hướng chỉ đạo để Bảo tàng phát huy giá trị cao nhất của bộ sưu tập này. Không chỉ dừng lại ở một trưng bày chuyên đề dự kiến vào dịp kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam 23.11.2025, bảo tàng sẽ sớm ban hành tiêu chí về tác giả, tác phẩm đại diện cho Mỹ thuật Đông Dương, Mỹ thuật Gia Định và Mỹ thuật Sài Gòn - TP.HCM, từ đó có định hướng sưu tầm, bổ sung, hình thành hệ thống trưng bày toàn diện và khoa học.

Ông Trần Minh Công khẳng định đơn vị sẽ nỗ lực gìn giữ, bảo quản các tác phẩm trong điều kiện tốt nhất. Sau lễ mở niêm phong, bảo tàng tiến hành lập hồ sơ khoa học, đồng thời tham mưu với Sở VHTT để sớm đưa bộ sưu tập ra trưng bày phục vụ công chúng.

Theo ông Công, bảo tàng sẽ xin ý kiến để thành lập hội đồng mở rộng với sự tham gia của các chuyên gia đầu ngành nhằm thẩm định giá trị nghệ thuật và đưa ra tư vấn về công tác bảo quản, phục chế nếu cần thiết. Hiện các tác phẩm được tạm bảo quản tại kho đạt tiêu chuẩn, đặc biệt chú trọng với tranh giấy, loại hiện vật dễ hư hại theo thời gian. Bảo tàng cũng đã lên kế hoạch tổ chức trưng bày chuyên đề đặc biệt vào dịp Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23.11.2025, với thời gian kéo dài ít nhất 30 ngày.

Đơn vị sẽ xin ý kiến cấp có thẩm quyền để mở cửa miễn phí cho công chúng trong suốt thời gian diễn ra triển lãm. Sau đó, bộ sưu tập sẽ được đưa vào trưng bày cố định tại bảo tàng.

Ông Trần Minh Công nhấn mạnh: “Những yêu cầu mà ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê đặt ra khi hiến tặng, bảo tàng đều cam kết thực hiện đầy đủ, để di sản được bảo tồn trong tình trạng tốt nhất và sớm đến với công chúng yêu mỹ thuật”.