Lý Hải – Minh Hà chia sẻ ‘bí kíp’ làm phim điện ảnh 'ăn khách'

VHO - Lý Hải – Minh Hà chia sẻ bí quyết làm phim ăn khách: từ kịch bản, quản lý sản xuất đến thuyết phục nhà đầu tư và truyền cảm hứng cho sinh viên.

Sáng 25.11, Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TP.HCM tổ chức buổi giao lưu đặc biệt "Kế hoạch thực hiện một bộ phim điện ảnh" với sự tham gia của đạo diễn Lý Hải và nhà sản xuất Minh Hà.

Sự kiện thuộc khuôn khổ Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXIV năm 2025 tại TP.HCM, thu hút đông đảo sinh viên các chuyên ngành nghệ thuật đến từ nhiều cơ sở đào tạo trên địa bàn TP.HCM.

Cơ hội quý để sinh viên gặp nhà làm phim chuyên nghiệp

Phát biểu khai mạc, TS Đỗ Quốc Việt – Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh (Bộ VHTTDL) bày tỏ niềm vui và gửi lời chúc sức khỏe đến Ban Giám hiệu, giảng viên Trường ĐH Sân khấu – Điện ảnh TP.HCM cùng đông đảo sinh viên tham dự buổi giao lưu, đồng thời cảm ơn sự đồng hành của đạo diễn Lý Hải và nhà sản xuất Minh Hà.

TS Đỗ Quốc Việt nhấn mạnh ý nghĩa chuyên môn của hoạt động giao lưu trong khuôn khổ Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXIV. Theo ông, đây là dịp để nhà quản lý, nghệ sĩ và sinh viên gặp gỡ, chia sẻ kinh nghiệm nghề nghiệp với những người làm phim có uy tín trên thị trường.

“Điện ảnh là lĩnh vực sáng tạo nhưng quá trình hình thành một bộ phim đòi hỏi sự vận hành bài bản; trong đó vai trò của nhà sản xuất giữ vị trí trung tâm, bảo đảm dự án đi đúng mục tiêu, tiến độ và đáp ứng mong đợi của khán giả”, TS Việt nói.

Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh đánh giá cao những thành công của thương hiệu phim “Lật mặt” – một trong những series phim Việt có doanh thu ổn định nhiều năm qua. Những kinh nghiệm thực tiễn từ đạo diễn Lý Hải và nhà sản xuất Minh Hà, theo ông, là “những bài học quý” mà sinh viên khó có cơ hội tiếp cận trong môi trường khác.

Đề cập bối cảnh chung, TS Đỗ Quốc Việt cho biết điện ảnh Việt Nam hơn một thập kỷ qua đã tăng trưởng mạnh về số lượng, chất lượng phim, thị trường phòng vé và công nghệ sản xuất.

Tuy vậy, cơ hội luôn đi kèm thách thức, đòi hỏi các cơ sở đào tạo như Trường ĐH Sân khấu – Điện ảnh TP.HCM phải tiếp tục đổi mới, bồi dưỡng nguồn nhân lực để bắt kịp tốc độ phát triển của ngành.

TS Đỗ Quốc Việt kỳ vọng chương trình giao lưu sẽ giúp sinh viên củng cố kiến thức, nuôi dưỡng cảm hứng nghề nghiệp và tự tin hơn trên con đường theo đuổi điện ảnh.

Đại diện Trường ĐH Sân khấu – Điện ảnh TP.HCM, TS Nguyễn Thanh Đạt gửi lời cảm ơn đến Cục Điện ảnh cùng ê kíp đạo diễn – nhà sản xuất Lý Hải đã dành thời gian giao lưu với sinh viên. Ông cho rằng đây là cơ hội quý để người học tiếp xúc trực tiếp với những nhà làm phim chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm của điện ảnh Việt Nam.

Theo TS Nguyễn Thanh Đạt, nhà trường luôn chú trọng gắn kết đào tạo với thực tiễn, thông qua hợp tác với các nhà sản xuất và ê kíp sáng tạo. Điều này giúp sinh viên tiệm cận yêu cầu chuẩn đầu ra và nuôi dưỡng kỳ vọng nghề nghiệp ngay từ giảng đường.

Với chủ đề “Kế hoạch thực hiện một bộ phim điện ảnh”, buổi giao lưu lần này phù hợp với năng lực, sự háo hức và đam mê của sinh viên nhà trường.

Ông nhấn mạnh, để bước ra “biển lớn” của điện ảnh, mỗi nhà làm phim phải bắt đầu từ những khung hình nhỏ, những dự án nhỏ, nhưng được chuẩn bị kỹ lưỡng. Những gợi mở và kinh nghiệm của đạo diễn Lý Hải, theo ông, sẽ tiếp thêm cảm hứng và là hành trang quan trọng cho sinh viên trên con đường theo đuổi nghệ thuật thứ bảy.

TS Nguyễn Thanh Đạt bày tỏ kỳ vọng buổi giao lưu sẽ truyền tải được những giá trị và bài học thực tế, trở thành điểm nhấn đáng nhớ đối với sinh viên chuyên ngành điện ảnh. Ông gửi lời cảm ơn đến các khách mời.

Chia sẻ về kinh nghiệm tổ chức và quản trị sản xuất phim điện ảnh, đạo diễn Lý Hải mở đầu rất chân thành. Anh nói từ trước đến nay đã đi giao lưu, gặp gỡ cũng nhiều nhưng đây là lần đầu tiên được giao lưu chuyên môn với sinh viên các trường nghệ thuật.

Lý Hải chia sẻ anh không phải giảng viên nên cách truyền đạt có thể khác với thầy cô, mong quý thầy cô thông cảm. Nam đạo diễn mong buổi gặp gỡ giữ được tinh thần gần gũi, cởi mở và khuyến khích sinh viên “cứ hỏi những gì các bạn thật sự muốn biết”.

Theo Lý Hải, sản xuất phim là công việc của một tập thể, mỗi vị trí trong ê kíp đều có vai trò riêng. Chủ đề anh muốn nhấn mạnh với sinh viên là kế hoạch thực hiện một dự án điện ảnh – một quy trình phức tạp và không thể truyền đạt trọn vẹn chỉ trong một buổi giao lưu.

“Tôi và Minh Hà không dám nói là dạy điều gì cả, chỉ chia sẻ những gì chúng tôi đã trải qua trong quá trình phim”, anh nói.

Kịch bản luôn là khâu đầu tiên và quan trọng nhất 

Theo đạo diễn series phim “Lật mặt”, điểm mấu chốt đầu tiên là kịch bản. Nếu không tự viết kịch bản, đạo diễn phải có khả năng thẩm định thật tốt để khi đi gặp nhà sản xuất, họ biết chứng minh vì sao dự án xứng đáng được đầu tư.

Anh khuyến khích đạo diễn trẻ học biên kịch: “Ở các nước phát triển, đạo diễn thường đi cùng biên kịch vì họ hiểu đứa con tinh thần của mình nhất”. Vì thuộc kịch bản đến từng phân đoạn, khi ra phim trường anh không cần cầm kịch bản; chỉ cần diễn viên thoại sai một câu là biết ngay.

Bên cạnh việc “đọc” kịch bản, đạo diễn phải biết ước tính chi phí. Một bộ phim có bao nhiêu phân đoạn, cảnh lớn – nhỏ, bao nhiêu diễn viên, thiết kế – kỹ xảo ra sao… tất cả phải được bóc tách chi tiết.

Lý Hải cho biết anh làm đến mức lập short list cho từng cảnh hành động và cả storyboard để tính chính xác: “Bạn báo phim 25 tỷ đồng nhưng ra hiện trường thành 35 tỷ thì nhà sản xuất không ai dám bơm tiền thêm, thậm chí 100 triệu đồng cũng không vì nhà sản xuất đánh giá bạn thiếu chuyên nghiệp”.

Sau kịch bản và kinh phí là chọn ê kíp. Nhà sản xuất đồng ý đầu tư chưa phải đã xong, mà đạo diễn phải tìm được cộng sự vừa giỏi vừa hợp tầm nhìn.

“Nếu hợp tác với người quá mạnh mà không hiểu ý mình, phim sẽ mang giọng của phó đạo diễn hay D.O.P chứ không còn là tiếng nói của đạo diễn nữa”, anh lưu ý.

Đạo diễn phải giữ được bản lĩnh nghề nghiệp, nhất là khi làm việc với nhà đầu tư để tránh bị “cài người”, nghĩa là nhà sản xuất sẽ bắt đạo diễn phải chọn diễn viên theo ý họ nhưng lại không phù hợp.

Khâu chọn bối cảnh cũng quyết định chất lượng phim. Tại Việt Nam, phim trường còn hạn chế nên đoàn phim phải tìm bối cảnh thật, đôi khi khác với mô tả trên kịch bản. Khi đó đạo diễn phải tự điều chỉnh kịch bản sao cho phù hợp nhưng không làm giảm chất lượng nội dung.

Nói về casting, anh chia sẻ thẳng thắn ưu – khuyết của diễn viên mới và diễn viên kỳ cựu. Diễn viên mới có tinh thần hết mình, sẵn sàng thay đổi ngoại hình và dành trọn thời gian cho phim, nhưng thiếu kinh nghiệm nên đạo diễn phải “cực kỳ vững nghề” mới dẫn dắt được.

Ngược lại, diễn viên nổi tiếng giàu kinh nghiệm nhưng nếu đạo diễn non tay rất dễ bị họ “bẻ câu chuyện theo ý họ”. Vì vậy, đạo diễn trẻ phải đủ bản lĩnh phân tích tâm lý nhân vật và bảo vệ lựa chọn của mình.

“Làm phim là hành trình dài hơi. Đạo diễn không chỉ kể chuyện trên màn ảnh mà còn phải biết tính toán, tổ chức, thương lượng và chịu trách nhiệm đến cùng”. Lý Hải nhấn mạnh, tinh thần chuyên nghiệp và sự chuẩn bị kỹ lưỡng chính là nền tảng bền vững nhất cho bất kỳ dự án nào.

Nhà sản xuất Minh Hà: “Làm phim là đề xuất cơ hội, không phải xin tiền”  

Chia sẻ với góc góc độ nhà sản xuất, Minh Hà nói thêm rằng thách thức đầu tiên của người làm phim trẻ là thuyết phục được nhà đầu tư. Theo chị, kinh nghiệm rút ra sau nhiều năm làm nghề là nhà đầu tư chỉ chú ý đến phần cốt truyện được tóm tắt trong vài câu ngắn gọn nhưng đủ sức giữ người nghe.

“Nhiều bạn gửi dự án dài 30–50 trang, nhưng nhà sản xuất quan tâm trước hết là: câu chuyện có hấp dẫn trong 10 câu đầu tiên hay không”, chị nói.

Minh Hà minh họa bằng ví dụ từ kịch bản Tấm vé định mệnh (“Lật mặt 6”, sản xuất 2023): Có 5 người bạn thân lớn lên cùng nhau, trong một lần tụ họp, họ mua chung tờ vé số và hứa sẽ chia nếu trúng giải. Bất ngờ, tờ vé số trúng thật – nhưng người giữ nó vừa qua đời vì tai nạn và tấm vé được chôn theo…

“Nghe đến đó là ai cũng muốn biết tiếp câu chuyện diễn biến thế nào”, chị nói. Theo Minh Hà, khi trình bày dự án, nhà làm phim trẻ cần trả lời được câu hỏi cốt yếu: vì sao khán giả sẽ bị cuốn hút bởi bộ phim này?

Một rào cản khác, theo chị, nằm ở tâm lý tự ti khi đi kêu gọi đầu tư. “Nghệ sĩ thường rất ngại khi phải ‘xin’ tài trợ. Tôi cũng từng như vậy”, Minh Hà chia sẻ. Chị cho rằng người làm phim cần thay đổi tư duy: họ không đến để xin mà đến để đề xuất một cơ hội hợp tác.

“Chúng ta có kịch bản tốt, thông điệp rõ ràng. Nhà sản xuất dù ở vị trí cao vẫn có nhu cầu tìm kiếm dự án hấp dẫn. Khi hiểu điều đó, bạn sẽ tự tin hơn rất nhiều”, chị nói.

Chính sự thay đổi tư duy này đã giúp chị Minh Hà làm việc hiệu quả hơn với các nhà sản xuất, nhà phát hành trong và ngoài nước. Chị nhấn mạnh, khi đưa phim ra thị trường quốc tế, người làm phim phải trình bày thuyết phục vì sao tác phẩm của mình xứng đáng được phát hành. Tự tin, hiểu rõ giá trị của bộ phim và biết cách truyền đạt chính là “chìa khóa” để đi xa.

Từ thực tiễn 10 năm làm nghề với 8 bộ phim, Minh Hà cho rằng không có kinh nghiệm nào là đủ, bởi mỗi dự án đều mở ra bài học mới. Chẳng hạn, trong một dự án đã sản xuất năm ngoái, có cảnh sân khấu quy mô hàng chục nghìn khán giả, điều mà trước đó ê kíp chưa từng thực hiện.

“Muốn quay thật, chúng tôi phải học lại từ đầu về tổ chức sân khấu, ánh sáng, âm thanh… Có những kỹ năng chưa từng xuất hiện trong các phim trước”, chị nói.

Minh Hà cũng chia sẻ rằng bản thân chị không học sản xuất hay truyền thông, mà tốt nghiệp ngành luật ở Việt Nam và nước ngoài. Nhưng chính sự khác biệt về nền tảng giúp chị nhìn ngành phim từ nhiều góc độ và không bị ràng buộc bởi khuôn mẫu.

Theo chị, người làm sáng tạo không nhất thiết phải giống ai và việc học hỏi từ cả thành công lẫn thất bại của người khác mới là vốn quý nhất.

Minh Hà nói thêm, mỗi khi trình bày dự án, chị không bao giờ đặt ra con số doanh thu dự kiến. “Đó là điều không ai có thể đoán chắc. Điều tôi ưu tiên là ‘lõi câu chuyện’: chúng tôi muốn kể gì, kể như thế nào và liệu khán giả có bị thuyết phục bởi câu chuyện đó hay không”.