Đưa lịch sử đến với giới trẻ qua phim ảnh và sân khấu

VHO - Sau gần một tháng ra mắt, bộ phim "Mưa đỏ" của đạo diễn Đặng Thái Huyền đã liên tục “xô đổ” các kỷ lục phòng vé. Tính đến 11h ngày 15.9, tác phẩm đạt doanh thu hơn 651 tỉ đồng, trở thành phim Việt có doanh thu cao nhất lịch sử. Ước tính, đã có tới hơn 7 triệu lượt khán giả ra rạp thưởng thức "Mưa đỏ"...

 Không chỉ thành công về mặt doanh thu, tác phẩm còn được nhiều trường học chọn làm hoạt động ngoại khóa cho HSSV, nhằm giúp các em tiếp cận lịch sử dân tộc một cách sinh động. Song song đó, sân khấu kịch cũng thu hút sự tham gia của đông đảo giới trẻ, vừa để giải trí vừa để học hỏi. Có thể nói, điện ảnh và sân khấu đang dần trở thành cầu nối quan trọng, giúp các em trải nghiệm lịch sử qua hình ảnh trực quan, góp phần làm mới phương pháp giáo dục và hun đúc tình yêu quê hương đất nước.

Học lịch sử từ rạp chiếu

Ngày 5.9, sau lễ khai giảng năm học mới, Trường THCS Vân Đồn (phường Xóm Chiếu, TP.HCM) đã tổ chức cho gần 500 học sinh khối 8, 9 và hơn 30 giáo viên đến rạp xem Mưa đỏ. Hiệu trưởng Lê Thị Thùy đã tự bỏ tiền túi mua vé cho các em.

Cô Thùy cho biết, khi xem cùng đồng nghiệp, cô nhận thấy bộ phim có giá trị nhân văn, chân thực và xúc động. Học sinh ngày nay ít có cơ hội tiếp cận đầy đủ về những trang sử bi tráng của dân tộc, nên việc đưa các em đi xem phim là cần thiết. “Học sinh của chúng tôi sau khi xem đã hiểu hơn về lịch sử nước nhà. Các em ngồi nghiêm túc từ đầu đến cuối, đến khi đèn sáng vẫn còn lặng im. Đó là khoảnh khắc khiến tôi xúc động”, cô Hiệu trưởng chia sẻ.

Đây không phải lần đầu cô Lê Thị Thùy tạo cơ hội cho học sinh tiếp xúc với văn hóa - lịch sử qua nghệ thuật. Trước đó, cô từng tổ chức cho toàn trường đi xem sân khấu kịch. Theo cô, trường học không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức, mà còn là cái nôi để các em nuôi dưỡng tâm hồn, hiểu hơn về cội nguồn dân tộc. Việc làm của cô đã nhận nhiều lời khen ngợi, hưởng ứng từ phụ huynh và cộng đồng mạng.

Không chỉ ở bậc phổ thông, Mưa đỏ còn tạo hiệu ứng mạnh mẽ trong môi trường đại học. Cuối tháng 8, Trường ĐH Ngoại ngữ (Đại học Huế) tặng miễn phí khoảng 8.000 vé cho toàn thể sinh viên, giảng viên và cán bộ. Nhà trường nhấn mạnh, đây là cách để thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về chiến tranh vệ quốc, từ đó nhận thức sâu sắc giá trị của hòa bình. Cùng lúc, Galaxy Cinema phối hợp với Hội Sinh viên Việt Nam TP.HCM triển khai chương trình ưu đãi, giảm giá cho HSSV xuống còn 50.000 đồng/vé. Hoạt động này vừa hỗ trợ kinh tế cho người trẻ, vừa tạo điều kiện để đông đảo các em tiếp cận một bộ phim lịch sử hiếm hoi đạt sức hút lớn trên thị trường.

Mưa đỏ do Điện ảnh Quân đội Nhân dân sản xuất, dựa trên kịch bản của nhà văn Chu Lai, được lấy cảm hứng từ cuộc chiến 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972 - một trong những trang sử bi tráng nhất của dân tộc trong kháng chiến chống Mỹ. Bộ phim đã mang đến cho khán giả, đặc biệt là HSSV, cái nhìn rõ nét hơn về những mất mát, hy sinh của thế hệ cha anh để đổi lấy độc lập, tự do hôm nay, giúp các em được trực tiếp “sống lại” khoảnh khắc lịch sử trên màn ảnh rộng - một trải nghiệm giàu cảm xúc mà khó trang sách nào có thể truyền tải trọn vẹn.

Lịch sử sống động khi song hành cùng nghệ thuật

Không chỉ điện ảnh, sân khấu kịch cũng cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc đưa lịch sử đến gần với học sinh. Tại TP.HCM, Trường THPT Hùng Vương đã duy trì chương trình “Học Văn qua kịch” suốt ba năm, thu hút hàng nghìn bạn trẻ tham gia. Năm học 2025, các em được thưởng thức vở Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt - Người mang 9 án tử tại Nhà hát Thanh niên. Với 4 suất diễn, gần 2.500 học sinh đã được trực tiếp trải nghiệm không khí sân khấu - “thánh đường” của nghệ thuật.

Hiệu trưởng Trương Thị Bích Thủy cho biết, mục tiêu là giúp học sinh nhận ra văn học, lịch sử không chỉ gói gọn trong SGK mà còn có thể trở nên sống động dưới ánh đèn sân khấu. Sau mỗi suất diễn, các em được yêu cầu viết thu hoạch, phân tích xung đột, nhân vật, ngôn ngữ và nghệ thuật kịch.

Tác phẩm tái hiện một phần cuộc đời của Tả quân Lê Văn Duyệt - Tổng trấn Gia Định thành, người có công lớn trong việc mở mang bờ cõi phương Nam. Vở kịch được dàn dựng công phu với sự tham gia của các nghệ sĩ Đình Toàn, Đại Nghĩa, Mỹ Duyên, Hoàng Trinh... Dù kéo dài gần 3 tiếng, các em vẫn chăm chú theo dõi và hào hứng đặt câu hỏi cho diễn viên sau buổi diễn.

Hoạt động này giúp củng cố kiến thức lịch sử, rèn kỹ năng giao tiếp, cảm thụ nghệ thuật và định hướng nghề nghiệp, quan trọng hơn, khơi gợi hứng thú học tập, tạo diễn đàn để học sinh trao đổi, học hỏi lẫn nhau thông qua ngôn ngữ sân khấu.

Qua trường hợp phim Mưa đỏ và kịch sân khấu trong học đường, có thể thấy, khi lịch sử được chuyển tải bằng ngôn ngữ nghệ thuật, HSSV sẽ tiếp nhận dễ dàng hơn. Những tiết Văn, Sử không nhất thiết phải diễn ra trong lớp học, mà có thể mở rộng tại các rạp chiếu, nhà hát, di tích, địa chỉ đỏ… Đây là cách đưa tri thức gắn liền với đời sống một cách hiệu quả.

Tuy nhiên, để học lịch sử qua phim và sân khấu thật sự lan tỏa, chúng ta cần thêm nhiều hơn nữa tác phẩm đủ giá trị và hấp dẫn. Bên cạnh đề tài chiến tranh, có thể mở rộng sang các lĩnh vực văn hóa, nhân vật tiêu biểu hay những giá trị truyền thống khác. Ngoài ra, cần sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa ngành Giáo dục, các nhà hát, đơn vị văn hóa - nghệ thuật và doanh nghiệp chiếu phim. Giá vé, lịch chiếu, suất diễn phải phù hợp với điều kiện HSSV. Quan trọng là phải có định hướng để các em không chỉ xem, mà còn thảo luận, viết cảm nhận, biến trải nghiệm thành bài học thực tế. Nếu được triển khai rộng rãi và lâu dài, mô hình học lịch sử qua văn hóa nghệ thuật sẽ góp phần hình thành một thế hệ trẻ giàu tri thức, giàu cảm xúc, biết trân trọng quá khứ và có trách nhiệm với tương lai. n

 Chương trình Sân khấu Sử học đường thu hút đông đảo bạn trẻ tham gia (Ảnh: Poster vở “Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt - Người mang 9 án tử”)

 Học sinh Trường THCS Vân Đồn (TP.HCM) xem phim “Mưa đỏ” Ảnh tư liệu