Để lại khoảng trống trong giới điêu khắc Việt Nam

VHO- Điêu khắc gia Lê Công Thành, một trong những nghệ sĩ tiên phong trong đổi mới ngôn ngữ điêu khắc hiện đại Việt Nam ra đi ở tuổi 87 đã để lại một khoảng trống vắng trong đời sống nghệ thuật điêu khắc Việt Nam.

 NĐK Lê Công Thành (bìa trái) và họa sĩ Trần Khánh Chương

Ông cũng là nhà điêu khắc sở hữu một khối lượng tác phẩm đồ sộ, với nhiều tìm tòi sáng tạo, với một cá tính và phong cách riêng.

Nhà điêu khắc Lê Công Thành sinh năm 1932 tại Hải Châu, Quảng Nam. Ông tốt nghiệp khóa mỹ thuật kháng chiến Tô Ngọc Vân (1955- 1957). Lê Công Thành có một sự nghiệp điêu khắc đồ sộ và phong cách sáng tác độc lập. Xét về thời gian, sáng tác của ông có thể chia làm hai giai đoạn: Trước và sau 1985. Trước năm 1985, mặc dù vẫn sáng tác dưới những đề tài chính của nền nghệ thuật Hiện thực XHCN như công-nông- binh hay hình tượng Hồ Chí Minh.

Sau năm 1985, nhà điêu khắc Lê Công Thành chỉ tập trung chủ yếu vào mô tả vẻ đẹp phồn thực của người phụ nữ, cho ra đời hàng loạt tác phẩm tượng tròn có kích thước nhỏ với ngôn ngữ sáng tác khái quát triệt để và có tính ước lệ cao. Ông cũng quan tâm nhiều hơn tới điêu khắc trong không gian và thử nghiệm với điêu khắc tấm mỏng với kết cấu kim loại hoặc bìa carton và dây căng.

“Làm nghệ thuật, tôi rất xúc động trước vẻ đẹp của phái đẹp. Tôi cần vẻ đẹp mà trong tôi không có. Đó là một nửa của tôi”, theo nhà điêu khắc. Và bởi vậy, trong sự nghiệp sáng tác, ông thường sáng tác mảng đề tài về phái yếu. Nhà điêu khắc Lê Công Thành nổi tiếng với vai trò tác giả của một số công trình tượng ấn tượng như: tượng Mẹ Âu Cơ (hay Người đàn bà và bọc trứng) tại Công viên Biển Đông (đường Phạm Văn Đồng, Đà Nẵng), tượng đài tại Núi Thành, Quảng Nam, tượng Vân Dại, tượng bà má nghiền trầu, tượng Núi Thành... Ông từng tham gia một số triển lãm tại Hồng Kông (1991), Pháp (1997 và 2004), Hàn Quốc (2007), triển lãm với nhà điêu khắc Nguyễn Kim Thái (vợ của ông) năm 2008 và hai triển lãm tranh cá nhân 2017, 2018 tại Hà Nội. Lê Công Thành còn là người thầy của nhiều thế hệ nhà điêu khắc Việt Nam.

Viết lời vĩnh biệt nhà điêu khắc Lê Công Thành, họa sĩ Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam chia sẻ, sau khi tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Hà Nội, nhà điêu khắc Lê Công Thành được phân công về làm giảng viên điêu khắc trường Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội. Tại đây, ông cùng với nhà điêu khắc Nguyễn Hải góp phần vào việc đưa ngành điêu khắc của trường trở thành một trung tâm đào tạo các nhà điêu khắc hiện đại. Trong giai đoạn sáng tác thứ hai của ông, nhà điêu khắc Lê Công Thành tách bạch với quá khứ, biệt lập với các hoạt động chung.

“Ông tự coi mình là kẻ u mê đã được giác ngộ. Trong ông cháy lên ngọn lửa sáng tạo, ông đắm đuối với những tác phẩm sáng tạo về vẻ đẹp của người phụ nữ với những quan niệm nhân sinh độc đáo, ẩn dụ. Có thể nói, nhà điêu khắc Lê Công Thành nặn rất nhiều tượng về đề tài phụ nữ với khối hình cách điệu cao, rất đa dạng về bố cục và những khối hình đẹp”, theo họa sĩ Trần Khánh Chương.

Nhà điêu khắc Nguyễn Hải cùng với nhà điêu khắc Lê Công Thành là những nghệ sĩ tiên phong trong đổi mới ngôn ngữ điêu khắc hiện đại ở Việt Nam. Ông là nhà điêu khắc lao động nghiêm túc, cật lực, với một khối lượng tác phẩm đồ sộ cả về điêu khắc và hội họa. Tác phẩm của ông có nhiều tìm tòi sáng tạo với một cá tính và phong cách riêng, cách tân trong ngôn ngữ điêu khắc mang tính hiện đại, có giá trị nghệ thuật, có ảnh hưởng sâu sắc đến các thế hệ sau.

Các tác phẩm của nhà điêu khắc Lê Công Thành đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về VHNT năm 2001, giải A Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc 1976 và nhiều giải thưởng lớn khác về hội họa, điêu khắc. Trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật, nhà điêu khắc Lê Công Thành đã vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng Giải thưởng Nhà nước về VHNT đợt I - năm 2001, giải A Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc 1976, Giải thưởng Mỹ thuật khu vực I - Hà Nội (giải A 1996, giải C 1998)...

“Nhà điêu khắc Lê Công Thành là một nghệ sĩ lớn có phẩm chất đẹp đẽ của người nghệ sĩ tài năng, là tấm gương lao động sáng tạo được bạn bè, đồng nghiệp kính trọng, ngưỡng mộ. Cuộc sống và sáng tác của ông là một nhân cách của người nghệ sĩ chân chính được giới mỹ thuật Việt Nam ghi nhận, đánh giá cao”, họa sĩ Trần Khánh Chương khẳng định.

Trước sự ra đi của ông, nhiều học trò và các nghệ sĩ tạo hình đã bày tỏ sự thương tiếc. Nhà điêu khắc Khổng Đỗ Tuyền viết lời vĩnh biệt với bậc thầy tài năng: “Vĩnh biệt nhà điêu khắc Lê Công Thành - người đã dành trọn cuộc đời cho nghệ thuật. Ông và những tác phẩm sẽ còn hiện hữu là nền tảng cho một hành trình điêu khắc Việt Nam”. Nhà điêu khắc Lê Đình Nguyên chia sẻ trên facebook: “Không còn được gặp thầy - nhà điêu khắc đáng kính Lê Công Thành nữa rồi! Thầy đã ra đi về khu vườn cực lạc để làm điêu khắc”. 

 HOÀNG VY