(Emagazine) Kỳ 3: Khát vọng đối ngoại - Văn hóa Việt Nam trong tầm nhìn chiến lược của Đại hội XIII và định hướng đến Đại hội XIV

Quan điểm này được khẳng định rõ nét trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 1.2021), khi nhấn mạnh: “Phát triển văn hóa, con người là mục tiêu, là động lực thúc đẩy phát triển bền vững đất nước, đồng thời giữ gìn bản sắc dân tộc và phát huy sức mạnh mềm của văn hóa trong hội nhập quốc tế.”

 Đại hội XIII đã chỉ rõ các nhiệm vụ trọng tâm như phát triển văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa phù hợp với xu thế toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0; đồng thời tăng cường ngoại giao văn hóa, ngoại giao nhân dân và phát huy vai trò cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài như một nguồn lực quan trọng góp phần xây dựng hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế.

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV tiếp tục khẳng định định hướng đó với mục tiêu xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn kết chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội bền vững và tăng cường sức mạnh mềm trong quan hệ đối ngoại để xây dựng quốc gia hùng cường, thịnh vượng.

Tầm nhìn này không chỉ là mục tiêu phát triển nội tại mà còn là nền tảng để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư, thúc đẩy hợp tác quốc tế, và giữ vững vị thế độc lập, chủ quyền trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đầy biến động.

Việt Nam đã có nhiều bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa chiến lược này thông qua các chương trình ngoại giao văn hóa mang tính bài bản và hiệu quả. Nổi bật là các Festival Văn hóa Việt Nam được tổ chức tại nhiều nước, chương trình biểu diễn nghệ thuật truyền thống và hiện đại, hoạt động quảng bá du lịch gắn với giới thiệu văn hóa, góp phần lan tỏa hình ảnh Việt Nam thân thiện, năng động.

Cộng đồng người Việt ở nước ngoài cũng trở thành lực lượng quan trọng trong hoạt động ngoại giao nhân dân, góp phần xây dựng cầu nối văn hóa giữa Việt Nam và các nước sở tại. Ví dụ, cộng đồng tại Mỹ, châu Âu, Úc đã tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật, lễ hội truyền thống góp phần quảng bá hình ảnh quốc gia đến bạn bè quốc tế.

Ngoài ra, các bộ phim, tác phẩm văn học, âm nhạc, nghệ thuật đương đại của Việt Nam ngày càng được quốc tế biết đến và đón nhận, tạo nên sức ảnh hưởng mạnh mẽ qua các nền tảng số và truyền thông đa phương tiện. Sự kiện phim Ròm đoạt giải tại Liên hoan phim quốc tế Busan hay Người vợ ba được trình chiếu trên nhiều liên hoan phim thế giới là minh chứng cho sự vươn lên của văn hóa nghệ thuật Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Chính phủ cũng đã chỉ đạo việc xây dựng và thực hiện Chiến lược Ngoại giao Văn hóa quốc gia giai đoạn 2021–2030, tập trung phát huy sức mạnh mềm của văn hóa trong đối ngoại, tăng cường công tác quảng bá, sử dụng hiệu quả công nghệ số, đồng thời nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ ngoại giao văn hóa.

Chỉ thị số 25/CT/TTg của Thủ tướng Chính phủ về phát triển thương hiệu quốc gia nhấn mạnh: “Phát huy sức mạnh mềm của văn hóa để nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia, tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa văn hóa, du lịch, kinh tế và đối ngoại.”

Dù đạt được nhiều thành tựu, Việt Nam vẫn phải đối mặt với không ít thách thức trong việc phát huy sức mạnh mềm văn hóa. Trước hết, sự cạnh tranh gay gắt về ý thức hệ, giá trị văn hóa toàn cầu với các cường quốc lớn đặt ra yêu cầu phải giữ vững và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc một cách linh hoạt, sáng tạo.

Bên cạnh đó, nguy cơ mai một bản sắc truyền thống do ảnh hưởng của văn hóa tiêu dùng và toàn cầu hóa nhanh cũng là thách thức lớn. Việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể, lễ hội truyền thống, nghề thủ công, tiếng nói vùng miền cần được quan tâm hơn nữa.

Công nghệ số – công cụ hiệu quả trong quảng bá văn hóa – đồng thời cũng là thách thức khi hiện tượng “fake news”, xuyên tạc, cạnh tranh thông tin tiêu cực ngày càng phổ biến. Đòi hỏi cần có chiến lược truyền thông bài bản, kịp thời phản bác các thông tin sai lệch, bảo vệ uy tín quốc gia.

Đội ngũ cán bộ ngoại giao văn hóa, nghệ sĩ, trí thức cần nâng cao trình độ, năng lực thích ứng, có tầm nhìn toàn cầu và tư duy sáng tạo để xây dựng và quảng bá hình ảnh Việt Nam ngày càng hiệu quả, nhất quán, đồng bộ.

Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh của công nghệ số, mạng xã hội và các phương tiện truyền thông đa phương tiện, Việt Nam có cơ hội chưa từng có để mở rộng tầm ảnh hưởng văn hóa. Việc tận dụng các nền tảng này giúp quảng bá văn hóa một cách nhanh chóng, rộng khắp và sinh động.

Chiến lược phát triển văn hóa gắn kết với du lịch, kinh tế số, sáng tạo nội dung văn hóa số đang được triển khai mạnh mẽ, hứa hẹn nâng tầm sức mạnh mềm của Việt Nam trong tương lai. Việc xây dựng các sản phẩm văn hóa đậm chất dân tộc nhưng mang tính hiện đại, mang hơi thở thời đại sẽ tạo nên sức hút toàn cầu.

Cộng đồng người Việt trên thế giới, đặc biệt thế hệ trẻ người Việt ở nước ngoài với sự hiểu biết về văn hóa bản địa và tinh thần dân tộc sẽ trở thành cầu nối hiệu quả, góp phần quảng bá, kết nối, tạo dựng hình ảnh quốc gia Việt Nam thân thiện, giàu truyền thống và năng động.

Trong không gian đối ngoại của thế kỷ XXI, văn hóa Việt Nam không chỉ là di sản quý báu cần bảo tồn mà còn là sức mạnh mềm cốt lõi để xây dựng quốc gia hùng cường, thịnh vượng và có vị thế quốc tế ngày càng cao. Văn hóa là ngọn đuốc soi sáng khát vọng phát triển đất nước trong thời đại mới, là sợi dây kết nối con người Việt Nam với cộng đồng thế giới.

Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược của Đảng về phát triển văn hóa và sức mạnh mềm trong đối ngoại, không ngừng đổi mới sáng tạo, tăng cường hợp tác quốc tế và truyền tải những giá trị nhân văn đậm đà bản sắc dân tộc đến bạn bè thế giới. Đây chính là con đường bền vững để Việt Nam vững bước trong hội nhập toàn cầu, xây dựng hình ảnh quốc gia hiện đại, văn minh, có trách nhiệm và được tôn trọng trên trường quốc tế.