Xóa bỏ thuế khoán, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ từ địa phương

VHO - Từ ngày 1.1.2026, hộ và cá nhân kinh doanh sẽ chuyển từ nộp thuế khoán sang kê khai theo doanh thu thực tế. Bộ Tài chính đề nghị các địa phương phối hợp chặt chẽ, đồng bộ để quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.

Lợi ích của việc bỏ thuế khoán, kê khai theo doanh thu thực

Theo quy định tại Thông tư 40/2021/TT-BTC (khoản 7, 9 Điều 3) và Điều 51 Luật Quản lý thuế 2019, thuế khoán là phương pháp tính thuế dựa trên tỷ lệ doanh thu khoán do cơ quan thuế xác định. Mức thuế khoán là số tiền thuế và các khoản phải nộp của hộ, cá nhân kinh doanh được ấn định chứ không dựa trên doanh thu thực tế.

Khi phương pháp này bị xóa bỏ, tất cả các hộ, cá nhân kinh doanh trước đây nộp theo khoán sẽ chuyển sang kê khai theo doanh thu thực và nộp thuế điện tử.

Để triển khai việc chuyển đổi này, Bộ Tài chính đã phê duyệt Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán” (Quyết định 3389/QĐ-BTC ngày 6.10.2025) nhằm thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Mục tiêu của đề án là triển khai các giải pháp đồng bộ để quá trình chuyển đổi không làm gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh, đồng thời duy trì ổn định nguồn thu cho ngân sách.

Theo Bộ Tài chính, việc chuyển sang kê khai giúp tăng tính minh bạch, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho hộ kinh doanh, giúp người dân tiếp cận chính sách hỗ trợ Nhà nước.

Về phía quản lý, cơ quan thuế có dữ liệu chi tiết hơn để kiểm soát doanh thu, chống gian lận và giảm thất thu.

Về chi phí tuân thủ, theo bà Lê Thị Chinh - Phó Ban Nghiệp vụ thuế, trong giai đoạn đầu, người nộp thuế có thể phải mất thêm thời gian và công sức làm quen với các quy trình mới như sử dụng hóa đơn điện tử hay kê khai thuế trực tuyến. Tuy nhiên, đây chỉ là khó khăn tạm thời. Khi đã thành thạo và hệ thống vận hành ổn định, toàn bộ quy trình điện tử sẽ giúp người kinh doanh tiết kiệm thời gian, giảm giấy tờ, hạn chế sai sót và chi phí phát sinh, đồng thời tạo thuận lợi hơn trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.

Ông Lưu Nguyên Trí - Phó Trưởng Ban Công nghệ, Chuyển đổi số và Tự động hóa cho biết, ngành Thuế đã đầu tư hạ tầng công nghệ để phục vụ hàng triệu hộ kê khai điện tử từ ngày 1.1.2026.

Trong giai đoạn 2024 - 2025, hệ thống Etax, hóa đơn điện tử và các ứng dụng liên quan đã được nâng cấp, bổ sung năng lực xử lý và lưu trữ; đồng thời tăng cường giải pháp bảo mật, thiết bị an toàn thông tin và hạ tầng kết nối để bảo đảm truyền nhận dữ liệu an toàn, thông suốt.

Xóa thuế khoán - địa phương cần phối hợp ra sao?

Để đảm bảo quá trình xóa bỏ thuế khoán thành công, Bộ Tài chính yêu cầu các địa phương và cơ quan liên quan vào cuộc với nhiều biện pháp cụ thể.

Bộ đề nghị đẩy mạnh kết nối, chia sẻ thông tin giữa cơ quan thuế và các sở, ngành địa phương để hình thành cơ sở dữ liệu tích hợp quản lý hộ kinh doanh.

Nhằm đảm bảo dữ liệu địa phương đồng bộ với dữ liệu của cơ quan thuế, kịp thời phát hiện các trường hợp rủi ro cao, Sở Tài chính, Sở Nông nghiệp và Môi trường, cơ quan thống kê và chính quyền xã, phường phải phối hợp chuẩn hóa dữ liệu về đăng ký kinh doanh, thông tin đất đai, địa điểm mặt bằng kinh doanh, kết quả điều tra thống kê và tình trạng hoạt động thực tế của hộ, cá nhân kinh doanh.

Ngân hàng Nhà nước chi nhánh địa phương chỉ đạo các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng kết nối, cung cấp thông tin giao dịch ngân hàng của hộ, cá nhân kinh doanh với cơ quan thuế. Việc này giúp đối chiếu dòng tiền, xác minh doanh thu, đồng thời cho phép cưỡng chế qua tài khoản theo quy định khi cần.

Bên cạnh đó, việc phát triển hệ thống thanh toán điện tử và tiện ích tích hợp sẽ góp phần mở rộng khả năng thanh toán không dùng tiền mặt cho nhiều mô hình kinh doanh.

Công an tỉnh, thành phố được yêu cầu tiếp tục chia sẻ dữ liệu dân cư, đăng ký cư trú, tạm trú, giám sát hành trình vận tải, hoạt động lưu trú và cho thuê nhà. Việc tích hợp định danh điện tử với cơ sở dữ liệu quản lý thuế sẽ tăng cường hiệu quả kiểm soát.

Công an các cấp cũng cần phối hợp trong tiếp nhận, xử lý tin báo, tố giác tội phạm liên quan đến thuế và chuyển hồ sơ có dấu hiệu vi phạm sang cơ quan chức năng khởi tố nếu cần.

Bộ Tài chính yêu cầu các địa phương tiếp tục tăng cường công tác quản lý thuế để chống thất thu trong giai đoạn chuyển đổi. Cơ quan thuế cùng chính quyền địa phương phải tập trung rà soát thông tin hộ kinh doanh, kiểm soát doanh thu và dòng tiền, xây dựng cơ sở dữ liệu nhằm kịp thời phát hiện những hộ có dấu hiệu kê khai doanh thu thấp, lợi dụng chuyển đổi để trốn thuế hoặc lạm dụng hóa đơn.

Các địa phương cần chủ động tổ chức hướng dẫn, tập huấn về kê khai điện tử, lập hóa đơn điện tử cho hộ kinh doanh, phối hợp với ngành Thuế để triển khai các kênh hỗ trợ trực tuyến, tổng đài trợ giúp và tổ chức tại chỗ cho những hộ chưa tiếp cận được công nghệ. Việc truyền thông rõ ràng, kịp thời sẽ giúp giảm bỡ ngỡ cho người dân và tăng tỷ lệ tuân thủ.

Việc xóa bỏ thuế khoán và chuyển sang quản lý theo doanh thu thực là bước chuyển lớn trong chính sách thuế, đòi hỏi nỗ lực đồng bộ từ Trung ương tới địa phương. Thành công của quá trình này phụ thuộc nhiều vào việc chia sẻ dữ liệu, nâng cấp hạ tầng thanh toán, phối hợp điều tra, xác minh và nhất là sự chủ động hỗ trợ, hướng dẫn ngay tại địa bàn cho hàng triệu hộ kinh doanh.

Trong 9 tháng đầu năm 2025, thu ngân sách từ khu vực hộ, cá nhân kinh doanh ước đạt 25.089 tỷ đồng, tăng 30% so với cùng kỳ năm trước; đã có 18.348 hộ khoán chuyển sang nộp thuế theo kê khai và gần 2.530 hộ kinh doanh nâng cấp lên doanh nghiệp. Những con số này đã phần nào minh chứng cho hiệu quả bước đầu của lộ trình chuyển đổi.