Trách nhiệm của Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam

VHO - Trong những năm gần đây, cùng với sự lan tỏa mạnh mẽ của phong trào tôn vinh áo dài, biểu tượng văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam, đã xuất hiện một thực trạng đáng lo ngại: Nhiều tổ chức, cá nhân mạo danh các hội, hiệp hội, thậm chí mạo danh những tổ chức được Nhà nước công nhận để tổ chức các cuộc thi sắc đẹp, thi áo dài, tôn vinh danh hiệu trá hình nhằm thu lợi bất chính.

Các hoạt động này diễn ra ngày càng công khai trên mạng xã hội, lợi dụng tâm lý yêu thích danh xưng, giải thưởng, đánh vào khát vọng được tôn vinh của nhiều người, gây nhiễu loạn môi trường văn hóa, làm méo mó hình ảnh áo dài và bào mòn niềm tin xã hội đối với các thiết chế văn hóa chính thống.

Cấp bách nhất chính là hành động pháp lý

Trong bối cảnh đó, Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc. Năm 2026 cần được xác định rõ là năm hành động quyết liệt, năm mà Hiệp hội thể hiện đầy đủ vai trò đại diện, dẫn dắt và bảo vệ giá trị áo dài Việt Nam bằng những giải pháp đồng bộ, bài bản và có chiều sâu.

Trụ cột đầu tiên và mang tính cấp bách nhất chính là hành động pháp lý. Việc mạo danh tổ chức được Nhà nước công nhận, sử dụng trái phép tên gọi, danh xưng, biểu trưng của Hiệp hội để tổ chức hoạt động thu tiền, trao danh hiệu không có giá trị pháp lý là hành vi vi phạm pháp luật, cần được xử lý nghiêm minh. Hiệp hội cần chủ động ban hành các thông báo pháp lý chính thức, công bố rõ ràng tư cách pháp nhân, phạm vi hoạt động, danh sách các chương trình, sự kiện, cuộc thi do Hiệp hội trực tiếp tổ chức hoặc bảo trợ hợp pháp. Các thông tin này phải được truyền đạt đầy đủ tới các cơ quan quản lý nhà nước, các địa phương, đồng thời công bố rộng rãi trên các kênh truyền thông chính thống để người dân có cơ sở kiểm chứng.

Song song với đó, việc lập và cập nhật danh sách các tổ chức, cá nhân mạo danh, có dấu hiệu trục lợi cần được thực hiện công khai, minh bạch, trên tinh thần bảo vệ lợi ích chung của xã hội và sự tôn nghiêm của di sản áo dài.

Tuy nhiên, chỉ pháp lý thôi là chưa đủ. Trong kỷ nguyên số, nếu Hiệp hội không hiện diện mạnh mẽ, minh bạch và có hệ thống trên không gian mạng, thì chính khoảng trống ấy sẽ tiếp tục bị các đối tượng mạo danh lợi dụng. Vì vậy, việc xây dựng hệ sinh thái nhận diện chính thống là yêu cầu không thể trì hoãn. Website chính thức, các kênh mạng xã hội được xác thực, bộ nhận diện thống nhất về logo, tên gọi, cụm từ bảo trợ cần được chuẩn hóa và sử dụng nhất quán. Xa hơn, Hiệp hội có thể triển khai cơ chế xác thực sự kiện bằng mã tra cứu hoặc QR code, cho phép công chúng dễ dàng kiểm chứng tính hợp pháp của các hoạt động liên quan đến áo dài. Khi người dân có công cụ kiểm tra, sự mập mờ sẽ không còn là “đất sống” cho các chiêu trò lừa đảo.

Một trụ cột quan trọng khác trong năm 2026 là gắn kết chặt chẽ với các địa phương, đặc biệt là các trung tâm văn hóa, xã hội lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, TP.HCM và Cần Thơ. Áo dài là di sản sống, tồn tại và lan tỏa trong cộng đồng, vì vậy Hiệp hội không thể chỉ hoạt động ở cấp trung ương mà cần hiện diện thực chất tại các địa phương. Việc phát triển các chi nhánh, đầu mối đại diện của Hiệp hội tại các vùng, miền không chỉ giúp lan tỏa giá trị áo dài, mà còn tạo nên “lá chắn” hiệu quả để ngăn chặn tình trạng mạo danh ngay từ cơ sở.

Đề xuất các quy định chặt chẽ hơn

Cùng với đó, Hiệp hội cần công nhận, kết nối và hỗ trợ tích cực cho các câu lạc bộ, hội nhóm về áo dài đang hoạt động hiệu quả, có uy tín trong cộng đồng. Những mô hình như Câu lạc bộ Đình làng Việt, Nhóm Bách Hoa Bộ Hành, Hội Áo dài Huế hay các câu lạc bộ áo dài tại TP.HCM và nhiều địa phương khác chính là lực lượng xã hội hóa quan trọng, góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị áo dài một cách tự nhiên, bền vững. Khi được Hiệp hội đồng hành, định hướng và bảo trợ về chuyên môn, các tổ chức này sẽ trở thành “cánh tay nối dài” của Hiệp hội, đồng thời tạo ra mạng lưới chính thống đủ mạnh để lấn át các hoạt động trá hình.

Một vấn đề then chốt khác cần được đặc biệt lưu ý trong năm 2026 là chuẩn hóa nhận thức và thực hành về áo dài. Thực tế cho thấy, không ít hiện tượng lai căng, kệch cỡm trong thiết kế áo dài xuất phát từ sự nhập nhằng giữa áo dài truyền thống và áo dài cách tân. Việc sáng tạo là cần thiết, nhưng sáng tạo chỉ có giá trị khi được đặt trên nền tảng hiểu biết và tôn trọng di sản. Hiệp hội cần chủ động xây dựng các tiêu chí, khuyến nghị mang tính định hướng, giúp xã hội phân biệt rõ đâu là áo dài truyền thống, đâu là áo dài cách tân, đâu là sáng tạo phù hợp và đâu là sự biến tướng làm mất bản sắc. Chuẩn hóa ở đây không nhằm bó buộc sáng tạo, mà nhằm thiết lập “ranh giới văn hóa”, để áo dài không bị kéo trôi theo những trào lưu lệch chuẩn, phản cảm.

Bên cạnh đó, truyền thông cảnh báo xã hội cần được triển khai một cách bài bản và liên tục. Một chiến dịch truyền thông có thông điệp rõ ràng, nhất quán, giúp người dân nhận diện các chiêu trò mạo danh, các cuộc thi trá hình, các danh hiệu vô giá trị là vô cùng cần thiết. Khi công chúng được trang bị tri thức, sự tỉnh táo sẽ thay thế tâm lý chạy theo danh xưng, và những kẻ trục lợi sẽ dần bị cô lập.

Về dài hạn, Hiệp hội cần phát huy vai trò kiến nghị chính sách, đề xuất các quy định chặt chẽ hơn trong việc sử dụng các cụm từ như “áo dài Việt Nam”, “quốc gia”, “di sản” trong hoạt động xã hội và thương mại. Áo dài không chỉ là trang phục, mà là biểu tượng văn hóa mang tính đại diện quốc gia, do đó cần được bảo vệ bằng cả công cụ pháp lý lẫn chuẩn mực xã hội.

Có thể khẳng định rằng, bảo vệ áo dài hôm nay không chỉ là bảo vệ một loại hình trang phục truyền thống, mà là bảo vệ niềm tin xã hội, chuẩn mực văn hóa và danh dự của di sản dân tộc.

Năm 2026 là thời điểm đòi hỏi Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam thể hiện rõ bản lĩnh của một tổ chức đại diện: Chủ động, quyết liệt, minh bạch và gắn bó chặt chẽ với cộng đồng. Khi chính thống đủ mạnh, đủ lan tỏa và đủ uy tín, thì những hiện tượng mạo danh, trục lợi tất yếu sẽ bị đẩy lùi, trả lại cho áo dài Việt Nam vị thế xứng đáng trong đời sống văn hóa đương đại và trên hành trình hội nhập quốc tế.