“Gia đình văn hóa số” ở An Nhơn Bắc: Khi chuyển đổi số bắt đầu từ bữa cơm nhà

VHO - Lễ ra mắt thí điểm mô hình “Gia đình văn hóa số” tại tổ dân phố Trung Lý, phường An Nhơn Bắc (Gia Lai) do Sở VHTTDL tỉnh Gia Lai thực hiện đã đánh dấu một cách tiếp cận mới: đưa kỹ năng số gắn với chuẩn mực văn hóa gia đình, hướng tới môi trường mạng an toàn, văn minh và hiệu quả.

Sáng 17.12, tại phường An Nhơn Bắc, Sở VHTTDL tỉnh Gia Lai tổ chức ra mắt thí điểm mô hình “Gia đình văn hóa số”. 

Tại chương trình, Sở VHTTDL tỉnh Gia Lai đã trao quyết định thành lập mô hình “Gia đình văn hóa số” tổ dân phố Trung Lý (phường An Nhơn Bắc) gồm 50 thành viên. Ban Chủ nhiệm mô hình gồm 3 người, do ông Đồng Quốc Tuấn - Tổ trưởng Tổ dân phố Trung Lý làm Chủ nhiệm.

Tại chương trình, đoàn viên, thanh niên cùng các hộ gia đình được hướng dẫn về ứng dụng công nghệ trong tra cứu thông tin về gia đình, kỹ năng bảo vệ, chăm sóc gia đình trong tình hình mới; nâng cao nhận thức, kỹ năng sử dụng công nghệ số của các thành viên trong gia đình.

Phát biểu tại chương trình, lãnh đạo Sở VHTTDL tỉnh Gia Lai nhấn mạnh, mô hình không dừng ở ứng dụng công nghệ thông tin trong sinh hoạt, mà hướng đến “an toàn, văn minh và hiệu quả” tức đưa chuẩn mực văn hóa vào hành vi số, để mỗi thành viên biết khai thác nền tảng số phục vụ học tập, lao động, chăm sóc sức khỏe, giải trí lành mạnh, đồng thời chủ động phòng ngừa tác động tiêu cực từ môi trường mạng.

Nhìn từ góc độ văn hóa, cách làm này có ý nghĩa như một “tuyến phòng thủ mềm” của gia đình trong thời đại số: thay vì chỉ cảnh báo rủi ro, mô hình tạo điều kiện để người dân có kỹ năng cơ bản, có cộng đồng hỗ trợ, có kênh trao đổi thường xuyên, và quan trọng hơn, có một hệ tiêu chí để tự soi lại cách dùng công nghệ của chính mình.

Trong kế hoạch triển khai, mô hình được thiết kế gắn với hoạt động truyền thông tại cơ sở, gắn với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, đồng thời mở ra khả năng biểu dương, nhân rộng những cách làm hay, những gia đình tiêu biểu trong văn hóa số.

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang lan rộng đến từng ngõ phố, gia đình - “tế bào của xã hội” lại chính là nơi dễ tổn thương nhất trước rủi ro của không gian mạng nếu thiếu kỹ năng, thiếu thói quen lành mạnh và thiếu điểm tựa văn hóa.

Vì thế, việc chọn tổ dân phố Trung Lý làm điểm thí điểm với khoảng 50 hội viên, phụ nữ và các hộ gia đình văn hóa tiêu biểu, có hạ tầng internet và sự tích cực trong phong trào đời sống văn hóa, là một lựa chọn mang tính “đúng địa chỉ”: bắt đầu từ nơi nền tảng văn hóa cộng đồng đã vững để mở đường cho văn hóa số.

Tinh thần bao trùm của mô hình “Gia đình văn hóa số” là tích hợp nội dung công nghệ số vào tiêu chí gia đình văn hóa và tạo cách tiếp cận mới trong công tác gia đình: nâng kỹ năng số, nhưng mục tiêu cuối cùng là môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh, an toàn trên không gian mạng.

Cũng theo định hướng triển khai, mô hình không “đứng một mình” mà có cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, đoàn thể và lực lượng tại chỗ. UBND phường An Nhơn Bắc được xác định vai trò chủ trì phối hợp giám sát, đánh giá, định kỳ tổng hợp báo cáo; đồng thời phát huy vai trò của tổ công nghệ số cộng đồng, đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở để hướng dẫn, hỗ trợ các gia đình, huy động nguồn lực xã hội hóa và rút kinh nghiệm để hoàn thiện tiêu chí “Gia đình văn hóa số” phù hợp thực tiễn địa phương.

Từ mô hình thí điểm ở Trung Lý, kế hoạch đặt mục tiêu nhân rộng đến năm 2027 trên cơ sở hướng dẫn của Sở và sự chủ động của các xã, phường.

Đây là một lộ trình đáng chú ý, bởi nhân rộng trong lĩnh vực gia đình không thể chỉ “sao chép mô hình”, mà phải đo bằng mức độ thay đổi thói quen và năng lực tự bảo vệ trên không gian mạng của từng gia đình.

Nói cách khác, thành công sẽ không nằm ở số lượng nhóm zalo được lập ra, mà nằm ở việc các thành viên dùng công nghệ tốt hơn, an toàn hơn, tử tế hơn, và giữ được nếp văn hóa gia đình trong hành vi số hằng ngày.

Điều đáng kỳ vọng ở mô hình “Gia đình văn hóa số” là sự dịch chuyển trọng tâm: chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện hạ tầng, ứng dụng hay thao tác kỹ thuật, mà trước hết là câu chuyện con người và gia đình.

Khi chuyển đổi số bắt đầu từ bữa cơm nhà, từ cách cha mẹ đồng hành cùng con, cách người lớn tuổi được hỗ trợ để không bị bỏ lại phía sau, cách cộng đồng cùng nhau xây dựng chuẩn mực ứng xử số  thì “văn hóa số” mới thực sự có gốc, có rễ, và có sức bền.