Tạo thu nhập bền vững để thu hút người dân tham gia du lịch xanh

VHO - Kinh nghiệm phát triển, thuận lợi cũng như các thách thức mà làng rau Trà Quế (TP Hội An, tỉnh Quảng Nam) đang đối diện là một nội dung trọng tâm được thảo luận nhiều tại Hội thảo “Mô hình quản lý điểm đến du lịch xanh - Cách tiếp cận từ các bên liên quan” do Sở VHTTDL tỉnh Quảng Nam cùng Dự án Du lịch Thụy Sĩ vì Sự phát triển bền vững tại Việt Nam (ST4SD) tổ chức cuối tuần qua tại Hội An.

Tại Hội thảo nói trên, các đại biểu dành khá nhiều thời gian để trao đổi thẳng thắn thực trạng của làng rau Trà Quế - mô hình đã được Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) vinh danh “Làng du lịch tốt nhất năm 2024”.

Các ý kiến chia sẻ, phân tích được nhìn nhận ở nhiều góc độ tiếp cận, từ đơn vị quản lý, khai thác hoạt động hướng dẫn tham quan, nông dân, doanh nghiệp lữ hành, các chuyên gia quốc tế,...

Đặc biệt, câu chuyện sinh kế bền vững, có lợi cho người dân làng rau Trà Quế được xem là bài học thực tiễn, đặt ra các yêu cầu về giải pháp đồng bộ khi phát triển du lịch xanh với sự tham gia của người dân bản địa.

Từ đó đưa ra các gợi ý về các giải pháp, mô hình quản lý du lịch bền vững tại làng rau Trà Quế để có thể hoạt động hiệu quả, nâng tầm thương hiệu, thu hút du khách và hướng đến khả năng nhân rộng mô hình ra tỉnh Quảng Nam.

Từ năm 2020, thành phố Hội An đã tổ chức khai thác hoạt động hướng dẫn tham quan tại làng rau Trà Quế trên cơ sở triển khai phát triển du lịch cộng đồng.

Mô hình quản lý hiện tại có sự tham gia và liên kết hiệu quả giữa Trung tâm Văn hóa - Thể thao và Truyền thanh-Truyền hình (đơn vị tổ chức, khai thác), UBND xã Cẩm Hà (nhà quản lý) và cộng đồng địa phương (người dân trực tiếp tham gia, hưởng lợi). Sự đồng thuận và chia sẻ trách nhiệm chính là nền tảng vững chắc cho sự phát triển.

Hoạt động du lịch tại đây còn có sự tư vấn, hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, điển hình Dự án ST4SD (Thụy Sỹ) giúp nâng cao năng lực quản lý, phát triển du lịch bền vững theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Ngoài việc đem lại thu nhập trực tiếp cho các hộ dân tham gia tổ chức các hoạt động trải nghiệm, phục vụ du khách, các hộ dân còn lại cũng được hỗ trợ về giống cây, phân bón, dụng cụ lao động thông qua phần kinh phí trích lại cho UBND xã Cẩm Hà từ hoạt động bán vé tham quan.

Cạnh đó, với sự hỗ trợ chuyên môn từ các chuyên gia, các tổ chức phi chính phủ, cộng đồng cư dân cũng đã triển khai nhiều ý tưởng sáng tạo, hình thành các dịch vụ, trải nghiệm du lịch độc đáo như: dịch vụ lưu trú nhà dân (homestay), chương trình trải nghiệm “Một ngày làm nông dân Trà Quế”, các lớp “Dạy nấu ăn và Thưởng thức ẩm thực làng rau”, hoạt động “Du lịch nghỉ dưỡng và phục hồi sức khỏe”,…

Theo bà Trương Thị Ngọc Cẩm- Giám đốc Trung tâm VH-TT&TT-TH Hội An (đơn vị được giao tổ chức, khai thác hoạt động hướng dẫn, tham quan), thời gian qua, làng rau Trà Quế đã đạt được những thành công nhất định với mô hình làng du lịch dựa vào cộng đồng, gắn kết quá trình lao động, sản xuất của người dân với hoạt động du lịch nhằm tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo.

Thông qua các hoạt động du lịch đã góp phần gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa – lịch sử, nghề truyền thống độc đáo của địa phương.

Bên cạnh đó, hoạt động du lịch tại đây cũng gặp những khó khăn như hoạt động du lịch mới chỉ lại ở việc tổ chức hướng dẫn tham quan và một số hoạt động trải nghiệm cơ bản. Loại hình, sản phẩm du lịch chưa được phong phú nên chưa tăng được sức hấp dẫn mạnh đối với du khách.

Làng rau cũng chịu những áp lực từ quá trình đô thị hóa, việc phát triển kinh tế cũng ảnh hưởng đến không gian xanh, cảnh quan truyền thống,...

“Nếu không có sự vận động, đổi mới, mô hình quản lý du lịch hiện tại sẽ đối mặt với sự cạnh tranh từ các làng nghề, điểm đến du lịch xanh có giá trị tương đồng”, bà Cẩm bày tỏ.

Ông Olivier Messmer, chuyên gia trưởng Dự án ST4SD đã có những chia sẻ về các mô hình quản lý điểm đến du lịch xanh theo tiêu chuẩn quốc tế, từ đó gợi ý những kinh nghiệm cho Quảng Nam, làng rau Trà Quế cũng như các điểm đến xanh của Quảng Nam.

Đặc biệt, nhấn mạnh vai trò của các chương trình chứng nhận dành riêng cho từng điểm đến, cơ chế quản trị phi tập trung trao quyền mạnh mẽ cho địa phương, sự hợp tác công-tư hiệu quả, và các sáng kiến bảo vệ giá trị văn hóa, thiên nhiên đặc trưng. Khuyến khích các doanh nghiệp du lịch tích cực tham gia và áp dụng các tiêu chuẩn bền vững vào hoạt động kinh doanh,...

Ông Cao Chinh, đại diện Hợp tác xã Làng rau Trà Quế và cũng là một nông dân trực tiếp sản xuất – đã chia sẻ thêm về những khó khăn thực tế như việc tạo ra sinh kế và thu nhập bền vững từ du lịch cho người dân ở đó vẫn còn rất là ít.

Mô hình quản lý du lịch hiện tại lấy người dân làm trung tâm, tuy nhiên, đang xảy ra nguy cơ thế hệ trẻ không còn mặn mà với nghề canh tác rau truyền thống, làm mai một các tri thức dân gian quý giá.

Các chuyên gia và đại diện địa phương đồng tình với những ý kiến này và mổ xẻ thêm những hướng phát triển cho nơi đây. Trong đó nhấn mạnh thời gian đến cần có sự hỗ trợ của các chuyên gia nông nghiệp bền vững. Cần xác định rõ giá trị ở làng rau Trà Quế là nông nghiệp thì trước tiên tiêu chuẩn nông nghiệp rõ ràng, phải có lộ trình để thực hiện những tiêu chuẩn đó.

Đồng thời phải định hướng sản phẩm – câu chuyện từ rau Trà Quế để nâng tầm giá trị sản phẩm rau Trà Quế, để nông dân phải được hưởng lợi hiệu quả từ mô hình làng rau làm du lịch, từ đó mới thực sự thấy hạnh phúc, tự hào tham gia làm du lịch. 

 Xu hướng du lịch du lịch xanh, du lịch có trách nhiệm đang ngày càng phổ biến. Vì vậy làng rau Trà Quế có nhiều điều kiện thuận lợi để mở rộng cơ hội thu hút phân khúc khách hàng chất lượng cao này.

Tiếp tục củng cố, phát triển hoạt động du lịch tại làng rau Trà Quế trên cơ sở bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa bản địa đặc sắc, lấy cộng đồng cư dân làm trung tâm, hình thành các dịch vụ, trải nghiệm du lịch xanh, du lịch văn hóa độc đáo.

Tiếp tục thực hiện các cam kết với UN Tourism nhằm duy trì và nâng cao các tiêu chí “Làng du lịch tốt nhất”, tận dụng cơ hội nhằm quảng bá, nâng cao giá trị thương hiệu làng rau và tăng cường tìm kiếm các cơ hội hợp tác.