Vì sao không khí lạnh về, miền Bắc ít phải hứng chịu bão?

VHO - Khối khí lạnh tràn về tạo ra một bức tường khí tượng trên Biển Đông, làm bão suy yếu nhanh chóng, giúp miền Bắc thường tránh được nguy cơ bão đổ bộ trực tiếp.

Cơ chế dẫn đường của khối khí lạnh

Sự thay đổi đột ngột trong quỹ đạo của các cơn bão cuối mùa, thường diễn ra từ tháng 10 đến tháng 12. Các cơn bão bị chi phối bởi một quy tắc khí tượng học, dựa trên sự cân bằng áp suất giữa các hệ thống thời tiết khác nhau.

Về cơ bản, đây là sự tương tác giữa hai hệ thống khí quyển có bản chất hoàn toàn đối lập khi gặp nhau trên Biển Đông. Đó là bão nhiệt đới và khối khí lạnh.

Bão nhiệt đới là một hệ thống áp suất thấp, được nuôi dưỡng liên tục bằng nguồn nhiệt và hơi ẩm từ mặt biển ấm. Bão có xu hướng di chuyển về phía các vùng áp suất thấp hơn hoặc men theo rìa của các hệ thống áp suất cao để duy trì luồng gió tiếp liệu.

Ngược lại, khối khí lạnh là một hệ thống áp suất cao, rất nặng, khô và ổn định.

Khi khối khí lạnh này tràn xuống Biển Đông, nó ngay lập tức thiết lập một vùng áp suất cao rộng lớn, hoạt động như một bức tường vật lý cố định. Theo nguyên tắc khí tượng, bão nhiệt đới (áp suất thấp) không thể đẩy lùi hay đi xuyên qua vùng áp suất cao lạnh và nặng này.

Do đó, thay vì tiếp tục đi theo hướng Tây hoặc Tây Bắc để đổ bộ vào Bắc Bộ, cơn bão buộc phải men theo rìa phía Nam của vùng áp suất cao. Sự tương tác này làm cho quỹ đạo của bão thay đổi đột ngột, chuyển sang hướng Tây Nam hoặc Nam và bị đẩy dạt xuống các vĩ độ thấp hơn. Khối khí lạnh càng mạnh mẽ, “bức tường” chắn càng lớn và bão càng bị đẩy xa khỏi miền Bắc.

Tác động của khối khí lạnh khiến bão suy yếu

Ngoài việc định hướng, khối khí lạnh còn tác động bằng các yếu tố bên trong khí quyển, làm suy yếu cấu trúc và cường độ của bão nhanh chóng trên Biển Đông.

Yếu tố đầu tiên là không khí khô và sự thiếu hụt hơi ẩm. Khối khí lạnh có đặc tính khô và ổn định. Khi không khí lạnh, khô này trộn lẫn vào khu vực rìa ngoài của cơn bão, nó làm giảm đáng kể và nhanh chóng lượng hơi ẩm.

Vì bão nhiệt đới cần hơi ẩm để duy trì quá trình ngưng kết và giải phóng năng lượng, việc bị cắt giảm nguồn “nhiên liệu” này khiến lõi áp suất thấp của bão bị suy yếu nhanh chóng.

Yếu tố thứ hai là lực cắt gió thẳng đứng. Hiện tượng này xảy ra do sự đối lập mạnh mẽ giữa luồng không khí khô lạnh ở tầng khí quyển trên và luồng gió ấm, ẩm của bão ở tầng dưới.

Sự khác biệt lớn về tốc độ và hướng gió ở các độ cao khác nhau tạo ra một lực cắt gió mạnh theo chiều thẳng đứng. Lực cắt gió này tác động làm nghiêng và phá vỡ cấu trúc đối xứng hoàn hảo của mắt bão.

Khi mắt bão bị phá vỡ, quá trình bơm hơi ẩm và nhiệt năng lên trung tâm bị gián đoạn hoàn toàn, khiến cường độ bão suy giảm cực nhanh. Bão dễ dàng hạ cấp xuống áp thấp nhiệt đới hoặc tan ra ngay trên biển chỉ trong vòng 12 đến 24 giờ sau khi chịu tác động mạnh của lực cắt gió và không khí khô lạnh.