Tin vui cho cư dân đô thị

VHO - Các quy định về thang máy hiện hành chủ yếu tập trung vào khâu thiết kế, lắp đặt đến kiểm định kỹ thuật, trong khi việc quản lý vận hành, bảo trì và sửa chữa - yếu tố quyết định sự an toàn trong quá trình sử dụng - lại thiếu một tiêu chuẩn. Các yêu cầu này sắp được khắc phục thông qua dự thảo Tiêu chuẩn Quốc gia ngành thang máy mới đang được lấy ý kiến.

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, số lượng tòa nhà cao tầng và chung cư ngày càng tăng. Thang máy đã trở thành phương tiện giao thông chính yếu không thể thiếu của cư dân đô thị. Tuy nhiên, những sự cố thang máy phát sinh do công tác bảo trì, sửa chữa không đảm bảo vẫn là nỗi lo thường trực.

Trước nhu cầu cấp thiết về an toàn này, một bộ tiêu chuẩn quốc gia chuyên biệt, tập trung cho giai đoạn quản lý vận hành, bảo trì và sửa chữa đang được hoàn thiện và chuẩn bị lấy ý kiến.

TCVN hiện hành tập trung chủ yếu đảm bảo an toàn từ giai đoạn thiết kế, lắp đặt, đến kiểm định kỹ thuật

Theo đánh giá của ông Dương Trường Giang - Trưởng Ban Kỹ thuật tiêu chuẩn Quốc gia TCVN/TC 178, hệ thống Tiêu chuẩn Quốc gia (TCVN) về thang máy hiện hành của Việt Nam đã làm tốt vai trò quản lý an toàn trong khâu thiết kế và lắp đặt, kiểm định kỹ thuật. Những tiêu chuẩn này đã góp phần đảm bảo cung cấp đến người dùng các thiết bị đáp ứng yêu cầu an toàn.

Dù vậy, "vòng đời" của một chiếc thang máy kéo dài hàng chục năm. Vấn đề đảm bảo an toàn phụ thuộc rất lớn vào quá trình vận hành, bảo trì và sửa chữa định kỳ. Đáng tiếc, đây lại là phần nội dung chưa được đề cập đầy đủ, chi tiết trong các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về thang máy hiện tại.

Để giải quyết vấn đề này, Ban Kỹ thuật Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN/TC 178 vừa qua đã xây dựng dự thảo bộ TCVN mới về "Thang máy - Yêu cầu chung trong vận hành, bảo trì, sửa chữa và sử dụng". Đây là nền tảng quan trọng giúp nâng cao an toàn, minh bạch hóa trách nhiệm, nâng cao chất lượng cho hệ thống thang máy tại Việt Nam.

Dự thảo nhằm nâng cao an toàn trong vận hành, bảo trì và sửa chữa thang máy

Dự thảo tập trung vào ba nhóm nội dung chính nhằm chuẩn hóa công tác quản lý thang máy sau lắp đặt.

Thứ nhất, khuyến cáo về tuổi thọ linh kiện hao mòn nhanh và các thiết bị chính. Đây là cơ sở kỹ thuật để các Ban Quản lý tòa nhà, chủ sở hữu và đơn vị bảo trì lập kế hoạch sửa chữa, thay thế hoặc hiện đại hóa thang máy theo lộ trình. Việc này nhằm chuyển đổi từ hình thức sửa chữa thụ động khi xảy ra sự cố sang bảo trì, thay thế chủ động, đảm bảo tính liên tục trong vận hành thang máy.

Thứ hai, dự thảo TCVN “Thang máy - Yêu cầu chung trong vận hành, bảo trì, sửa chữa và sử dụng cũng đưa ra các yêu cầu về trình độ nhân sự kỹ thuật thang máy theo vai trò chức năng như từ nhân viên kỹ thuật (vận hành, bảo trì) đến chuyên gia tổ chức, quản lý.

Đồng thời, dự thảo đưa ra các yêu cầu chung mà đơn vị chuyên môn dịch vụ thang máy phải đáp ứng như tiêu chuẩn về cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật, cũng như xây dựng kế hoạch định mức nhân sự và công việc khoa học, bài bản

Thứ ba, đẩy mạnh chuyển đổi số thông qua mã định danh thiết bị. Dự thảo đưa ra khuyến cáo về việc gắn mã định danh để quản lý thang máy. Mã định danh này cho phép truy xuất dữ liệu về lý lịch thang máy, bao gồm: nguồn gốc xuất xứ, lịch sử bảo trì, nội dung sửa chữa và các lỗi kỹ thuật từng ghi nhận.

Hệ thống dữ liệu này nhằm hỗ trợ cơ quan quản lý, chủ sở hữu, người sử dụng và các bên liên quan trong việc giám sát và minh bạch hóa thông tin thiết bị. Đồng thời, tạo điều kiện để người sử dụng  tham gia trực tiếp trong vấn đề giám sát, quản lý an toàn thang máy.

Bên cạnh các nội dung nổi bật được đề cập, dự thảo cũng đưa ra các chỉ số để đánh giá chất lượng vận hành thang máy. Thay vì đánh giá định tính, dự thảo đề xuất các chỉ số đo lường cụ thể về độ ồn, độ rung và độ giật của thang máy. Các chỉ số này được đo lường định kỳ hoặc khi thiết bị có dấu hiệu hoạt động bất thường. Đây là căn cứ để đánh giá chất lượng dịch vụ bảo trì và tình trạng thực tế của thang máy.

Để hoàn thiện các nội dung dự thảo trước khi ban hành chính thức vào năm 2026, Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam sẽ tổ chức Tọa đàm Quốc tế: Lấy ý kiến dự thảo Tiêu chuẩn Quốc gia ngành thang máy Việt Nam diễn ra vào lúc 13h ngày 4.12.2025, trong khuôn khổ Vietnam Elevator Expo 2025 tại Trung tâm Hội chợ và Triển lãm Sài Gòn - SECC (Quận 7, TP.HCM) do Hiệp hội Thang máy Việt Nam và VINEXAD (Bộ Công Thương) tổ chức.

Tọa đàm là dịp để doanh nghiệp và chuyên gia trực tiếp thảo luận, góp ý cho dự thảo tiêu chuẩn mới, chia sẻ các vấn đề đang phát sinh trong thực tiễn vận hành, bảo trì và sửa chữa thang máy. Đồng thời là nền tảng đối thoại giúp tiếng nói của doanh nghiệp đến gần hơn với các cơ quan hoạch định chính sách, góp phần hoàn thiện dự thảo trước khi ban hành chính thức.

Bên cạnh việc lấy ý kiến từ cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia thang máy trong nước, sự kiện còn có sự tham gia chia sẻ kinh nghiệm từ các hiệp hội, tổ chức chuyên ngành đến từ Hiệp hội Thang máy Việt Nam; Hiệp hội Thang máy, Thang cuốn Châu Á - Thái Bình Dương; Cơ quan An toàn Thang máy Hàn Quốc; Hiệp hội Thang máy Trung Quốc,... giúp nội dung dự thảo tiệm cận với các chuẩn mực an toàn của khu vực và thế giới.

Việc sớm ban hành và áp dụng bộ TCVN “Thang máy - Yêu cầu chung trong vận hành, bảo trì, sửa chữa và sử dụng” được kỳ vọng sẽ giải quyết các vướng mắc trong công tác quản lý vận hành hiện nay, nâng cao an toàn thang máy, mang lại sự yên tâm cho người sử dụng.